تدبر و فهم سوره نمل:پيام هاي داستان مواجهه حضرت سليمان با ملكه سبا چيست؟درس سوره نمل چیست؟ - تدبر و فهم سوره هاي مرحله ششم نزول - تفسير و‌ تدبر قرآن انلاين-تالارگفتگوي قرآن پویان

توجه

Error

تفسير و‌ تدبر قرآن انلاين-تالارگفتگوي قرآن پویان » تفسير قرآن كريم:فهم آيات و تدبر در سوره های قرآن » تفسير و تدبر در سوره های قران كريم » تدبر و فهم سوره هاي مرحله ششم نزول » تدبر و فهم سوره نمل:پيام هاي داستان مواجهه حضرت سليمان با ملكه سبا چيست؟درس سوره نمل چیست؟

تدبر و فهم سوره نمل:پيام هاي داستان مواجهه حضرت سليمان با ملكه سبا چيست؟درس سوره نمل چیست؟ - ارتباط فرازها و نكات مهم تفسيري سوره نمل چيست؟ مفهوم امن يجيب المضط اذا دعاه چيست؟

انتخابها

عنوان عنوان

ali		#1 ارسال شده : 1398/11/19 10:14:07 ق.ظ
رتبه: Advanced Member گروه ها: Moderator, Administrators, member تاریخ عضویت: 1390/03/24 ارسالها: 1,740 تشکرها: 4 بار 29 تشکر دریافتی در 29 ارسال		ترجمه،تدبر و فهم سوره نمل:نكات و پرسش هاي تفسيري سوره نمل در سوره نمل به داستان مكاتبه و مواجهه حضرت سليمان با ملك سبا بيان شده است.چه نكاتي از اين داستان قابل استفاده است؟ پاسخ 1: -شرح مختصر مطلب این است که یمن همسایه فلسطین بود و حکمرانی سلیمان خیلی قوی و مقتدرانه بود و طبیعی است که حکومت یمن می باید خیلی از حکومت فلسطین حساب میبرد و شاید هم تحت الحمایه یا مستعمره اش بود و لذا اینکه سلیمان حاکمش را احضار کند و شرایطی را به او دیکته کند در 3000 پیش امری عادی بود و دو کلمه «مسلمین» در این چارچوب مفهوم است. در جریان این احضار، ملکه سباء اموری رویت کرد که درک کرد که پادشاهیِ سلیمان از نوعِ پادشاهیِ عادی نیست، و این درک سبب شد دین سلیمان را بپذیرد و لذا کلمه «اسلمت» با این توضیح مفهوم میشود. چند دریافت کوتاهِ مستقیم -آیه 23: معلوم می¬شود چند هزار سال قبل نیز مانند امروز که سلطنت زنان عجیب نیست و پذیرفته می¬شود، در آن زمانها نیز چنین بوده و زنی می¬توانسته حتی تا حد سلطنت هم بالا برود. بنابراین، این سخن فمینیستها درست نیست که «زن همیشه مظلوم بوده» و البته از این نوع نظایر زیاد است اما محل طرح آنها در اینجا نیست. -ازآیات 32تا35 فهمیده می¬شود که نوع حکومت آن زن، سلطنت مشروطه و مجلس مورد مشورت او نوعی مجلس سنا بوده است. -از آیات 38تا40 فهمیده می¬شود که جابجائی ماده ممکن است. تا امروز، و با این تکنولوژی روز فعلاً بشر موفق شده امواج را جابجا کند و رادیو تلویزیون و رادار و تلفنِ همراه بر این اساس است. اما انتقال ماده فعلاً بصورت تخیل و آرزوست. از آیات فوق معلوم می¬شود آنهم ممکن است. -ریشه قدرت¬های عجیب سلیمانی با توجه به آیه¬های 18 و 39 معلوم می¬شود «علم به زبان پرندگان» بعنوان نمونه ذکر شده وگرنه آنحضرت به زبان مورچگان و زبان جنیان نیز آشنا بوده است. باز هم اگر کمی ذهن خویش را آزاد بگذاریم و قدری روی کلمه «زبان» متمرکز شویم متوجه می¬گردیم که زبان در نزد ما وسیله انتقال منویات ما به طرف مقابل است. از مجموع این مطلب و آیات این پاراگراف فهمیده می¬شود که حضرت سلــیمان می-توانست منویات ذهنی پرندگان و حیوانات و جن را درک کند و همچنین می¬توانست منویات خویش را به آنان منتقل نماید. و این برای او «قدرت» خاصی ایجاد می¬کرده که بی¬نظیر بوده است. چنانکه می¬دانیم محور اصلی تمدن بشری و تفوق انسان بر حیوانات و تسلط بشر بر جهان طبیعت در درجه اول مرهون «امکان ارتباط¬گیری» افراد بشر با یکدیگر است و اگر بشر چنین استعدادی را نداشت، چیزی از حیوانات بالاتر نبود و تاکنون کاملاً منقرض شده بود. قدرتی که از راه ارتباط¬گیری با سایر موجودات زنده برای آدمی حاصل می¬شود برای ما قابل تصور نیست فقط همین مقدار را می¬توانیم حدس بزنیم که چنین قدرتی بسیار مهم و بسیار بزرگ و بسیار قوی است. و می¬تواند صاحب خویش را به جاهائی برساند که قابل تصورمان نیست و این، فقط یکی از قدرتهای حضرت سلیمان بوده و جمله «از هر چیزی بما داده شده» بما می¬گوید که سلیمان علاوه بر امکان ارتباط-گیری با همه انواع موجودات زنده، قدرتهای متنوع دیگری نیز داشته است که تنوع آنها بسیار زیاد بوده و از انواع همه قدرتها، چیزی به او داده شده بوده است. -از آیه 39 فهمیده می¬شود که این نوع علوم منبع و مأخذ خاصی دارد که بعضی¬ها می-توانند به آن منبع و مأخذ دسترسی بیابند و صاحب این نوع علوم باشند. -ملکه سباء بالاتر از یک «ملکه» بود اوبا توجه به آیه 44 زنی است فهمیده، قدرتمند، ثروتمند، حکومتمند و برای امتحان سلیمان از سرزمین خویش به سرزمین سلیمان آمد و تخت خود را در نزد او دید و گفت قبلاً ایمان آورده بودیم و آنگاه که وارد حیاط قصر شد و دید آبگیر است و ساقهایش را برهنه کرد تا از آن عبور کند، وبعداکه فهمید که آبگیر نبوده و بنظر او چنین آمده، ایمان آورد. چه رابطه¬ایست بین ایمان آوردن و دیدن چنین چیزهائی؟ بنظر می¬آید در این دو نکته (یعنی موضوع تخت و آبگیر) نشانه¬هائی بود که آن زن حکومتمند، درک کرد که قدرتهای سلطنتی سلیمان، از نوع قدرتهای سلطنتی معمولی نیست، بلکه به «ماوراء» وصل است. -علمِ برترِ آن دو نفر «پیغمبر- شاه» با توجه به آیه 15 برتریی که مورد اشاره قرار گرفته، با توجه به پاراگراف فوق، جنبه فوقِ قدرتیِ آن دو پیامبر بوده و به وجه ایمانی آنها ناظر نمی¬باشد. مؤمنان نیز چیزی دارند که آنهم از نوع «علم» است مثلاً اینکه قیامت برپا خواهد شد و حساب و کتاب و بهشت و جهنم خواهد بود، همه اینها «علم» است و مؤمنان به این نوع علم آراسته¬اند و این نوع علم است که مردم را به عمل صالح دعوت می¬کند و سبب رستگاری آنها می¬شود. البته داوود و سلیمان که دو پیامبر بودند نه تنها این نوع علم را داشتند بلکه کیفیت این نوع علمِ آنها قاعدتاً باید بسیار بالاتر از کیفیت این نوع علم در نزد «بسیاری از بندگان مؤمن» بوده باشد. از جملۀ «برتری دادِ» آیه 15 فهمیده می¬شود که علم مورد اشاره آنها، علاوه بر علمی بوده که مؤمنان – از جمله آن «عفریت من الجن» و نیز آن «من عنده علم من الکتاب» دارند. -«علمِ» تصرف در قوای جهان در رابطه با آیه¬های 16 و 40 می¬توان چنین گفت که «علم» مورد اشاره در آیه 15، از نوع علومی بوده که سبب ایجاد قدرت می¬شده است. بعبارت دیگر آن دسته از علوم در اینجا مطرح است که به چگونگیِ تصرف در قوای جهان و نیز نفوذ در حیطه زندگی انسان و جن و پرندگان و حیوانات و به کار گرفتن آنها در جهت دلخواه مربوط می¬شد. علم به «زبان پرندگان»، و «داده شدن از هر چیزی»، موردی بوده که سلیمان از داوود به ارث برده است. یک سوال که حیفم می آید در این متن جوابش ندهم یکی از دوستان در جلسه قرآن خوانی شان با سوالی مواجه شد که آن را به من منتقل کرد: در داستان سلیمان و ملکه سباء، ملکه، یک خانم با تدبیر و فهمیده تلقی میشود در حالیکه حضرت سلیمان مردی خشن و تبلیغ کننده دینش با زور به نظر می آید (شواهدش هم اعلام تنبیه شدید هدهد و حتی ذبح او و دستور دادن به ملکه که «مسلِمانه» نزدم بیایید و گرنه چنان لشکری برسرتان فرود آورم که . . . » جواب این سوال دو قسمت دارد: 1 – متنی (تکست)ی 2 – اوضاع و احوالی (کانتکست)ی از لحاظ متنی، توضیحی که در بالاتر (در قسمت معنی برخی کلمات) عرض کردیم، کافی است. از لحاظ دوم، بهتر است بدانیم که اخلاقیات جدیدی که (خوشبختانه) در دنیا شروع به رواج کرده و دارد بسرعت فراگیر و ریشه دارد میشود، چندان تاریخی ندارد، و خودِ تاریخ تاسیس سازمان ملل، (که اعلامیه حقوق بشر و کنوانسیون های حقوق کودک و و حقوق زنان و منع خشونت علیه زنان و و و منشعب از آن است) کمتر از 85 سال است، و هر چه در تاریخ به عقب میرویم درجه خشونتِ اِعمال شونده از سوی قوی نسبت به ضعیف را، پررنگ تر و غلیظ تر می یابیم، غلظت و حِدّت در کلام سلیمان نبی (ع) را می باید به سه عامل نسبت داد: 1 – اینکه او حدود سه هزار سال از امروز دور است و شدّت و خشونت عادی بود. 2 – سلطنت عجیب و عظیمی که داشت، و به «نه شنیدن» عادت نکرده بود. 3 – خشونت خاصِ ذات بنی اسرائیلی (نگاه کنید که ساره با هاجر و یوسف با برادرانش چه کرد، که تا وقتی آنها را به نهایت ذلت نرساند، نگفت لاتثریب علیکم الیوم و و و ) لذا رفتار سلیمان نبی (ع) با توجه به این کانتکست، چندان قابلیت ایرادی هم ندارد.- از تفسير آقاي جمال گنجه اي سایر پاسخها در پستهای بعدی كلمات كليدي:تدبر فهم تفسير سوره نمل سليمان سبا قران هدهد ویرایش بوسیله کاربر 1398/12/08 10:47:50 ق.ظ \| دلیل ویرایش: edit


پروفايل كاربر نمايش تمام ارسالهاي كاربر نمایش قدردانی ها

fatemeh59		#2 ارسال شده : 1398/11/22 03:09:02 ب.ظ
رتبه: Advanced Member گروه ها: Moderator, member تاریخ عضویت: 1398/02/31 ارسالها: 134		پيامها و نكات قابل استفاده از داستان سليمان و ملكه سبا: تفاوت والامر اليك با والامر لك چيست؟ پاسخ 2: آيه 31 ـ از اين سخن حكيمانه ملكه سبا به خوبى پيداست كه هرگز عناد و استبدادى در سياست كشورش نداشته، بلكه با مشورت با سران كشورش تاكتيك هاى سياسى را به انجام مى رسانده است، و در هر صورت با روش سليم بحث و گفتگو هر گاه به نتيجه اى شايسته مطابق رأى خود يا ديگران مى رسيد، آن را انجام مى داد، ولى اين جا چنان كه در آيه (33) آمده در آغاز و انجام رأى ملكه دقيق تر و پسنديده تر بوده است. آيه 33 ـ چرا در اينجا "والامر إليك" آمده و نه «لك»؟ نكته اين است كه چون سلطه مشروطه بوده است، و «لك» بر مبناى ويژگى رأى ملكه نمايان گر استبدادى است، از اين رو اين فرمان سياسى را «لك» و براى او ندانسته اند، بلكه «اليك» و به سوى او خوانده اند، كه در صورت مشورت با برهان قوى فرمانده، اين نظر شورايى تنها به سوى او برگشت دارد، كه اين برگشت هرگز رنگ استبداد ندارد، و تنها در عين قوت استدلال ملكه «اليك» كافى نبوده و مجدداً از وى درخواسته شده كه با نگرشى بيشتر فرمان دهد. ايه 35-از اين نظر سياسى بسيار دقيق ملكه سبا كه مورد تصديق قرآن نيز مى باشد چنين پيداست كه اصولا در برخورد با توانمندى مخالف بايد بهترين بازنگرى ها و احتياطات انجام گردد، ملكه سبا اكنون از حال سليمان آگاه نيست، كه آيا اضافه بر سلطه سياسى سلطه معنوى هم دارد، فعلا بر مبناى نخست به عنوان تلطيف و آرامش هديه اى براى سليمان مى فرستد تا بداند جريان چيست؟ اگر تهديد سليمان با همين هديه ـ و البته دنباله هاى ديگرش ـ خاموش شد كه هيچ، وگرنه بايد كار ديگرى كرد كه اين همان حضور در نزد سليمان است. سليمان چه چيزي را از داود به ارث برد؟ طبعاً اين ارث، ارث نبوت نيست، زيرا نبوت مال نيست كه به ارث برده شود، بلكه حالت عصمتى است كه تنها با اراده الهى و در زمنيه هاى شايسته محقق مى گردد، چه پدر نيز پيامبر باشد يا نباشد، مانند ابراهيم خليل الرحمن(عليه السلام)كه پدرش تارَخ گرچه مردى صالح بوده ولى پيامبر نبوده است، و مانند فرزندان پسرى يا دخترى گروهى از پيامبران كه جز بعضى پسرانشان سِمَت پيمبرى نيافته اند، بنابراين اصل ارث سليمان از داود ميراث مالى است، ايه 40-بر حسب خبرى اين تخت تبديل به موجى شد كه در همان لحظه با سرعتى مافوِ تصور آمده و با برگشت به حالت نخستين در حضور سليمان حاضر گرديد، به تعبير ديگر ماده تخت در اين سرعت پيش از چشم بر هم زدن براى طى اين مسافت يك ماه تبديل به نيرويى گرديد و اين نيرو هم اين فاصله طويل را به سرعت در هم نورديد. تفسير فرقان ايت اله صادقي تهراني ویرایش بوسیله کاربر 1398/12/04 01:55:31 ب.ظ \| دلیل ویرایش: edit


پروفايل كاربر نمايش تمام ارسالهاي كاربر نمایش قدردانی ها

fatemeh59		#3 ارسال شده : 1398/11/24 07:40:57 ق.ظ
رتبه: Advanced Member گروه ها: Moderator, member تاریخ عضویت: 1398/02/31 ارسالها: 134		پيام ها و نكات داستان حضرت سليمان و ملكه سبا چيست؟ واكنش سليمان نسبت به هدهد چه پيامي دارد؟ پاسخ 3: 1-واكنش سليمان عليه السّلام درباره اخبار هدهد قَالَ سنَنظرُ أَ صدَقْت أَمْ كُنت مِنَ الْكَذِبِينَ ضمير در ((قال - گفت )) به سليمان (عليه السّلام ) بر مى گردد، كه داورى درباره هدهد را محول به آينده كرده و او را بدون تحقيق تصديق نفرمود، چون هدهد بر گفته هاى خود شاهدى نياورد، البته تكذيبش ‍ هم نكرد، چون آن جناب دليلى بر كذب او نداشت ، لذا وعده داد كه به زودى درباره سخنانش تحقيق مى كنيم ، تا معلوم شود راست گفته اى يا دروغ . 2- توضيح سخن ملكه بعد از ديدن نامه سليمان عليه السّلام : ((قالت يا ايها الملوا انى القى الى كتاب ...)) اين دو آيه حكايت گفتار ملكه سباء است ، كه به مردمش از رسيدن چنين نامه اى و كيفيت رسيدن آن و نيز مضمون آن خبر مى دهد و نامه را توصيف مى كند به اينكه نامه اى است كريم و ظاهر آيه دوم اين است كه مى خواهد علت كريم بودن آن را بيان كند،مى گويد: علت كرامتش اين است كه اين نامه از ناحيه سليمان است ، چون ملكه سباء از جبروت سليمان خبر داشت و مى دانست كه چه سلطنتى عظيم و شوكتى عجيب دارد، به شهادت اينكه در چند آيه بعد از ملكه سباء حكايت مى كند كه وقتى عرش خود را در كاخ سليمان ديد گفت : ((و اوتينا العلم من قبله و كنا مسلمين - ما قبلا از شوكت سليمان خبر داشتيم و تسليم او بوديم )) ((و انه بسم اللّه الرحمن الرحيم )) - يعنى اين نامه به نام خدا آغاز شده و به اين جهت نيز كريم است . آرى بت پرستان وثنى ، همگى قائلند به اينكه خداى سبحان هست منتهى او را رب الارباب دانسته نمى پرستيدند، چون خود را كوچك تر از آن مى دانستند. آفتاب پرستان نيز، وثنى مسلك ، و يكى از تيره هاى صابئين بودند، كه خدا و صفاتش را تعظيم مى كردند، چيزى كه هست صفات او را به نفى نواقص و اعدام برمى گردانيدند مثلا، علم و قدرت و حيات و رحمت را به نبود جهل و عجز و مرگ و قساوت تفسير كرده اند. پس قهرا وقتى نامه ، ((بسم اللّه الرحمن الرحيم )) باشد نامه اى كريم مى شود، چنان كه بودن آن از ناحيه سليمان عظيم نيز، اقتضاء مى كند كه نامه اى كريم بوده باشد. بنابر اين ، مضمون نامه تنها جمله ((ان لا تعلوا على و اتونى مسلمين )) خواهد بود، و حرف ((ان )) در ابتداى آن تفسيرى است . و عجب از جمعى از مفسرين است كه جمله ((انه من سليمان )) را استينافى و غير مربوط به ما قبل گرفته و گفته اند: پاسخى است از سوال مقدر، گويا كسى پرسيده ، اين كتاب از طرف چه كسى رسيده و در آن چه نوشته ؟ و ملكه سباء در پاسخ گفته است : اين از ناحيه سليمان است ... و بنا به گفته اين مفسرين جمله ((انه بسم اللّه ...)) بيان مضمون نامه ، يعنى متن نامه مى شود و خلاصه : همه جملات ((بسم اللّه الرحمان الرحيم الا تعلوا على و اتونى مسلمين )) مضمون نامه مى شود. و اين چند اشكال دارد: اول اينكه : در اين صورت كلمه ((ان )) زيادى مى شود و هيچ فايده اى در آن نمى ماند، همچنان كه بعضى به همين جهت گفته اند: اين كلمه مصدرى و كلمه ((لا)) نافيه است ، نه ناهيه . ( نمى خواهد بگويد بر من برترى جوئى مكن ، بلكه با حرف ((ان )) مصدرى ، فعل ((لا تعلوا)) مصدر مى شود و چون گفتيم ((لا)) نافيه است معنا اين مى شود كه تو بر من برترى ندارى ) ولى اين وجه بسيار بى پايه و - به بيانى كه خواهد آمد - بسيار سخيف و ضعيف است . 3-قَالَت يَأَيهَا الْمَلَؤُا أَفْتُونى فى أَمْرِى مَا كنت قَاطِعَةً أَمْراً حَتى تَشهَدُونِ كلمه ((افتاء)) به معناى اظهار نظريه و فتوا است و فتوا همان راى و نظريه است و قطع امر به معناى عملى كردن تصميم و عزم بر آن است و كلمه ((شهادت )) به معناى حضور است ، و اين جمله حكايت مشورتى است كه ملكه سباء با قوم خود كرد، مى گويد: در اين امر كه پيش آمده - يعنى همان فرمانى كه سليمان در نامه خود داده - كمك فكرى دهيد و اگر من در اين پيشامد با شما مشورت مى كنم بدان جهت است كه من تاكنون در هيچ امرى استبداد به خرج نداه ام ، بلكه هر كارى كرده ام با مشورت و در حضور شما كرده ام . 4-رأى ملكه سبا پس از مشورت با قوم خود و خلاصه : بعد از مشورتش با درباريان خود به طورى كه از اين دو آيه استفاده مى شود نظرش اين شد كه در باره سليمان تحقيق بيشترى كند و كسى را نزد او بفرستد كه از حال او و مظاهر نبوت و سلطنتش اطلاعاتى به دست آورده ، برايش بياورد، تا او به يكى از دو طرف جنگ يا تسليم رأ ى دهد. و از ظاهر كلام درباريان ، كه كلام خود را با جمله ((نحن اولوا قوة و اولوا باس شديد)) آغاز كردند، برمى آيد كه آنان ميل داشتند جنگ كنند و چون ملكه هم همين را فهميده بود لذا نخست شروع كرد از جنگ مذمت كردن ، در آخر راى خود را ارائه داد، اول گفت : ((ان الملوك اذا دخلوا قرية افسدوها...)) يعنى ، جنگ عاقبتى ندارد، مگر غلبه يكى از دو طرف و شكست طرف ديگر، يعنى فساد قريه ها و شهرها و ذلت عزيزان آن و چون چنين است ، نبايد بدون تحقيق اقدام به جنگ كرد، بايد نيروى خود را با نيروى دشمن بسنجيم ، اگر تاب نيروى او را نداشتيم ، تا آنجا كه راهى به صلح و سلم داريم اقدام به جنگ نكنيم ، مگر اينكه راه ، منحصر به جنگ باشد و نظر من اين است كه هديه اى براى او بفرستيم ، ببينيم فرستادگان ما چه خبرى مى آورند، آن وقت تصميم به يكى از دو طرف جنگ يا صلح بگيريم . 5-اختلاف مفسرين در علم الكتاب و اسم اعظم احضار كننده عرش مفسرين در اينكه اين علم چه بوده ، اختلاف كرده اند، بعضى گفته اند: اسم اعظم بوده . بعضى ديگر گفته اند: آن اسم اعظم عبارت است از حى قيوم . بعضى ديگر گفته اند: آن ذو الجلال و الاكرام بوده . بعضى ديگر گفته اند: اللّه الرحمان بوده . بعضى آن را به زبان عبرانى ((آهيا شراهيا)) دانسته اند و بعضى گفته اند: آن عالم چنين دعا كرد: ((يا الهنا و اله كل شى ء الها واحدا لا اله الا انت ، ايتنى بعرشها - اى معبود ما و معبود هر چيز كه معبودى واحد هستى و جز تو معبودى نيست ، تخت او را برايم بياور)) و سخنانى ديگر از اين قبيل . و ما در جلد هشتم اين كتاب - در بحثى كه پيرامون اسماء حسنا داشتيم - گفتيم كه : محال است اسم اعظمى كه در هر چيز تصرف دارد، از قبيل الفاظ و يا مفاهيمى باشد كه الفاظ بر آنها دلالت مى كند، بلكه اگر واقعا چنين اسمى باشد و چنين آثارى در آن باشد لابد، حقيقت اسم خارجى است ، كه مفهوم لفظ به نوعى با آن منطبق مى شود، خلاصه : آن اسم حقيقتى است كه اسم لفظى اسم آن اسم است . و در الفاظ آيه شريفه هيچ خبرى از اين اسمى كه مفسرين گفته اند نيامده ، تنها و تنها چيزى كه آيه در اين باره فرموده اين است كه شخص ‍ نامبرده كه تخت ملكه سباء را حاضر كرد علمى از كتاب داشته و گفته است : ((من آن را برايت مى آورم )) غير از اين دو كلمه درباره او چيزى نيامده ، البته اين در جاى خود معلوم و مسلم است ، كه كار در حقيقت كار خدا بوده ، پس معلوم مى شود كه آن شخص علم و ارتباطى با خدا داشته ، كه هر وقت از پروردگارش چيزى مى خواسته و حاجتش ‍ را به درگاه او مى برده خدا از اجابتش تخلف نمى كرده . و به عبارت ديگر، هر وقت چيزى را مى خواسته خدا هم آن را مى خواسته است . از آنچه گذشت اين نيز روشن شد كه علم مذكور از سنخ علوم فكرى و اكتسابى و تعلم بردار نبوده است . 6-رواياتى كه در اين داستان وارد شده اخبارى كه در قصص آن جناب و مخصوصا در داستان هدهد و دنباله آن آمده ، بيشترش مطالب عجيب و غريبى دارد كه حتى نظائر آن در اساطير و افسانه هاى خرافى كمتر ديده مى شود، مطالبى كه عقل سليم نمى تواند آن را بپذيرد و بلكه تاريخ قطعى هم آنها را تكذيب مى كند و بيشتر آنها مبالغه هايى است كه از امثال كعب و وهب نقل شده است . و اين قصه پردازان مبالغه را به جايى رسانده اند كه گفته اند: سليمان پادشاه همه روى زمين شد و هفتصد سال سلطنت كرد و تمامى موجودات زنده روى زمين از انس و جن و وحشى و طير، لشكريانش ‍ بودند. و او در پاى تخت خود سيصد هزار كرسى نصب مى كرد، كه به هر كرسى يك پيغمبر مى نشست ، بلكه هزاران پيغمبر و صدها هزار نفر از امراى انس و جن روى آنها مى نشستند و مى رفتند. و مادر ملكه سباء از جن بوده و لذا پاهاى ملكه مانند پاى خران ، سم دار بوده و به همين جهت با جامه بلند خود، آن را از مردم مى پوشاند، تا روزى كه دامن بالا زد تا وارد صرح شود، اين رازش فاش گرديد. و در شوكت اين ملكه مبالغه را به حدى رسانده اند كه گفته اند: در قلمرو كشور او چهار صد پادشاه سلطنت داشتند و هر پادشاهى را چهار صد هزار نظامى بوده و وى سيصد وزير داشته است ، كه مملكتش را اداره مى كردند و دوازده هزار سر لشكر داشته كه هر سرلشكرى دوازده هزار سرباز داشته ، و همچنين از اين قبيل اخبار عجيب و غير قابل قبولى كه در توجيه آن هيچ راهى نداريم ، مگر آنكه بگوييم از اخبار اسرائيليات است و بگذريم . و اگر از خوانندگان عزيز ما كسى بخواهد به آنها دست يابد، بايد به كتب جامع حديث چون الدر المنثور و عرائس و بحار و نيز به تفاسير مطول مراجعه نمايد. تفسير الميزان ویرایش بوسیله کاربر 1398/12/04 01:25:33 ب.ظ \| دلیل ویرایش: edit


پروفايل كاربر نمايش تمام ارسالهاي كاربر نمایش قدردانی ها

fatemeh59		#4 ارسال شده : 1398/11/25 09:49:35 ق.ظ
رتبه: Advanced Member گروه ها: Moderator, member تاریخ عضویت: 1398/02/31 ارسالها: 134		تدبر و فهم سوره نمل: نكات و پرسشهاي مهم تفسيري سوره نمل نکات قابل توجه در داستان سلیمان و ملکه سبا: -ملکه سبا پس از دریافت نامه سلیمان مبنی بر تسلیم شدن و تحت حاکمیت سلیمان قرار گرفتن کشور سبا، با سران کشور و مشورت میکند و راسا تصمیم نمی گید. چرا که امری مهم در خصوص استقلال کشور و نیز وارد کردن مردم کشورش به جنگ است. -سران کشور بجای مشورت دادن منطقی و دلسوزانه، احتمالا از روی چاپلوسی با طرح شوکت و هیمنه و برتری نظامی خود، ملکه را به سمت جنگ تشویق می کنند. اما ملکه با درایت و دوراندیشی و دلسوزی برای کشور و مردمش، با یاداوری تبعات عمومی جنگها، از تصمیم احساسی و ورود یکباره به جنگ اجتناب کرده بلکه سعی میکند از طرق مسالمت امیز و دیپلماسی، ضمن تعویق انداختن واکنش عملی متقابل، اطلاعات بیشتری از شخصیت و رفتارهای سلیمان و نیز قدرت حکومتش بدست اورد لذا هدیه ای برای سلیمان میفرستد. -برخي با استناد به ايه 37 و تهديد حضرت سليمان به لشكر كشي ، جهاد ابتدايي و جهاد براي گسترش توحيد و رفع شرك در عالم را مجاز و واجب دانسته اند. ايا اين برداشت صحيح است؟ نگارنده پيش از اين كليه ايات مرتبط با قتال و جهاد در اسلام را به تفكيك بررسي و باين نتيجه رسيده بود كه انچه در اسلام تصريح و تاكيد شده است، جنگ دفاعي و مقابله با متجاوزين به سرزمين و عقايد مسلمانان است. در ماجراي سليمان و ملكه سبا نيز جنگي رخ نداده است تا انرا مبناي استناد قرار داد. بلكه صرفا پاسخ ايشان به فرستادگان ملكه سبا بعد از اوردن هدايا بوده است و باستناد ان نمي توان گفت ايا در صورت عدم تسليم ملكه سبا، حضرت سليمان مبادرت به جنگ ميكردند يا خير؟ ضمن انكه آیه 38 (من قبل ان یاتونی مسلمین) نشان میدهد که ظاهرا سلیمان میدانسته یا حدس زده بوده است که انها خود بدون جنگ تسلیم میشوند . لذا جمله ايشان فَلَنَأْتِيَنَّهُمْ بِجُنُودٍ لَّا قِبَلَ لَهُم بِهَا وَلَنُخْرِجَنَّهُم مِّنْهَا أَذِلَّةً وَهُمْ صَاغِرُونَ را ميتوان تدبير و تهديدي از جانب ايشان براي تكميل فرايند تصميم گيري ملكه سبا به عزيمت نزد سليمان و تسليم بوده است. -داستان مکاتبه سلیمان با ملکه سبا میتوانسته الهام بخش پیامبر اسلام برای نامه نگاری با سایر حکومتها پس از شکل گیری و تثبیت حکومت اسلامی در عربستان باشد. حجیت خبر واحد: در ایه 22 هدهد که یکی از کارگزاران مهم و مورد توجه سلیمان است، خبری یقینی (که خودش دیده ) را برای سلیمان می اورد. اما سیلمان پذیرش آنرا منوط به تحقیق می کند. که کاملا عقلایی و منطقی است. و این برخلاف قاعده مشهور اصولی حجیت خبر واحد (خبر غیر متواتر) است که بسیاری از فقها انرا با استناد نادرست به ایه 14 سوره حجرات جزو اصول استنباط قرار داده اند. در سوره حجرات خداوند فرموده است اگر فاسقی برای شما خبری اورد حتما انرا بررسی کنید که بواسطه آن خبر از روی جهالت و فقدان علم به بقیه ضرر نزنید. فقها با مفهوم گیری معکوس از جمله بر این اصل باور پیدا کرده اند که پس اگر شخص غیر فاسق یا عادلی خبر اورد، لازم به تحقیق نیست و باید پذیرفت. یعنی اگر شخصی ثقه بود هر خبری اورد و هر روایتی نقل کرد باید پذیرفت. این قاعده به که حجیت خبر واحد مشهور شده است،تنها استناد قرانی ان همین ایه سوره حجرات است که ان هم با قواعد منطق و عقلا مغایر است. در زندگی روزمره، انسانها نیز واکنش ها و اقدامات مهم را صرفا با استناد به خبر یک نفر غیر فاسق انجام نمی دهند استادسيدكاظم فرهنگ ۱- زودباوری ممنوع؛ ردّ كردن حرف ديگران نيز بدون دليل ممنوع. «سَنَنْظُرُ» ‏(در مورد مسايل مهم، به يك گزارش اعتماد نكنيد.) ‏۲- ادّعا وتبليغات ديگران، ما را از تحقيق باز ندارد. (هدهد ادّعا كرد: خبر من يقينی است، ولی سليمان گفت: ما بايد بررسی كنيم) «سَنَنْظُرُ» ‏۳- تحقيق كردن، مخصوص گزارش‌های شخص فاسق نيست؛ بلكه هنگام شك نيز تحقيق و بررسی لازم است. «سَنَنْظُرُ» ‏۴- نه تصديق، نه تكذيب، بلكه تحقيق. «سَنَنْظُرُ أَ صَدَقْتَ أَمْ كُنْتَ مِنَ الْكاذِبِينَ» تفسير نور ویرایش بوسیله کاربر 1400/07/06 08:39:58 ق.ظ \| دلیل ویرایش: edit


پروفايل كاربر نمايش تمام ارسالهاي كاربر نمایش قدردانی ها

fatemeh59		#5 ارسال شده : 1398/11/26 07:16:00 ق.ظ
رتبه: Advanced Member گروه ها: Moderator, member تاریخ عضویت: 1398/02/31 ارسالها: 134		ترجمه و فهم سوره نمل : نكات مهم تفسيري و پرسشهاي سوره نمل: 1-ترجیع بندِ «اَ اله مع الله» و جواب متفاوتِ آن در هر زمینه ای در آیه 60 که زمینه سخن آفرینش آسمانها وزمین و فروفرستادن باران و رویش گیاهان است جواب ترجیع بند را «بد اختیاری» دانسته، و این مفهوم است، زیرا مواردِ ذکر شده از لحاظ انحصار در خداوند چنان در نزد همگان عیان بوده که شریک تراشی فریاد آشکار از لج و سوء اختیار را در خویش دارد. در آیه 61 مواردی مطرح شده که به وضوح موارد آیه 60 نیست و درک آنها «علم»ی میخواهد. در آیه 62 مواردی مطرح شده که درک آنها نیاز به «تجربه شخصی» دارد و کسی که در گرفتاریی گیر کرده و رفع آن را از خداوند میخواهد با «زبان خواهش»ش فقط او را مخاطب قرار میدهد، و هرکسی تجربه هائی از این نوع دارد، و لذا اغلب که پس از رفع گرفتاری رفتاری مغایر آنچه که در حال گرفتاری داشتند بروز میدهند، در مورد آنان فراموش کردنِ تذکری را که یافته بودند مطرح میفرماید. همچنین است ظرائفی که در انتهای آیه های 63 و 64 اشاره فرموده که خودتان با روشی که ما در باره آیات 60 و 61 و 62 عرض کرده ایم ادامه دهید. 2-پراکنده گوئی؟ آیه 82 ناظر به وقایع نزدیک به وقوع قیامت است، و آیه های 83 تا 85 ناظر به جریانات پس از وقوع قیامت، و آیه 86 گرچه پرانتزی است اما از این لحاظ که در سوره های قبلی (البته به ترتیب نزول) زندگیِ پس از قیامت را قسمت جدیِ زندگی و این زندگی دنیا را قسمت نیمه جانِ آن معرفی کرده بود، به موضوع قیامت مربوط بوده و حالت بشارت دارد که از قیامت مترسید که زندگی بهتر و کاملتری به شما رو خواهد کرد، و آیه 87 بازهم به حوادث کاملا نزدیک به قیامت مربوط است، و آیه 88 بازهم به حوادث قبل از وقوع، و آیه های 89 و 90 به چگونگیِ رسیدگی و ارزیابی اعمال مردم پرداخته که مربوط به پس از وقوع و استقرار آن است. در اینجا خداوند سر راست و به ترتیب سکانس ها صحبت نفرموده است، چرا؟ به نظر این قلم، موضوع منحصر به اینجا نیست و در جاهای دیگری نیز چنین طرز سخن گفتنی در قرآن دیده میشود و این نوع سخن گفتن همان چیزی است که سروش آن را «پریشان گوئیِ شخصِ خواب زده» نام نهاده و گفته این هم یک دلیل است بر اینکه قرآن «خواب نامه» پیامبر ص است، و به نظر این قلم سروش بی ربط گفته و کلام حق را نفهمیده و صورت مسئله را پاک کرده، و جواب او وامثال او که من آنان را «قرآن ندان» ارزیابی کرده ام (و به عده ای برخورده!) این است که خداوند عمدا در جاهائی از چنین روشی در سخن گوئی استفاده کرده که فرق کسانی که قرآن را حجت مطلق و سخن خداوند میدانند و کسانی که قرآن را سخن مشترک خدا و پیغمبر میدانند (شبستری به نقل از یکی از شاگردانش که در اینجا اسم نمی برم) و نیز کسانی که قرآن را پریشان گوئی و خوابنامه میدانند معلوم شود، و این «عمدی بودنِ این نوع از سخن الهی» در دو آیه ذیل عیان است (کذلک یضل الله من یشاء و یهدی من یشاء و ما یعلم جنود ربک الا هو <مدثر 31> و یضل به کثیرا و یهدی به کثیرا <بقره 26> ) اما حل مطلب: تمام فقرات مذکور در سوره های قبلی به نحوی که کوچکترین ابهامی نداشته باشد ذکر شده است و اگر کسی ترتیب نزول بداند میداند چه میگویم و لذا در پاراگراف مذکور (آیات 82 تا 92 نمل) ضرورتی نداشته که ترتیب سکانس را رعایت کرده باشد. 3-«خیر منها» نسبت به چه؟ (آیه 89) میفرماید کسی که با خودش «حسنه» آورده باشد «فله خیر منها» یعنی در ازاء آن حسنه چیز بهتر گیرش می آید، لذا، ذکر کلمه معادل پاداش (مثلا کلمه ای مانند جزاء) محذوف به قرینه شده است. مروري بر سوره نمل در پاراگراف 1 می فرماید : ای پیامبر! قرآنی که به تو وحی شده چیزی بسیار بلند مرتبه است و کسانی که به آن کفر می¬ورزند مشکلی دارند که نمی توانند این رادرک کنند . در پاراگراف 2 ضمن شرحی از چگونگی برگزیدگی موسی می فرماید : ای پیامبر ! تو نیز مانند موسی از جانب ما تایید خواهی شد و موفق خواهی گردید . در پاراگراف 3 می فرماید : ای پیامبر ! تو نیز مورد تاییدات ماهستی لذا به کاررسالتت محکم ومطمئن ادامه ده . در پاراگراف 4 می فرماید : ای پیامبر ! تو و پیروانت موفق خواهید شد ، لذا بدون کوچکترین نگرانی با قوت به پیگیری رسالتت مشغول باش . در پاراگراف 5 می فرماید : «ای پیامبر! توجه مردم را به این افعال و صفات الهی و در عین حال توجه آنان رابه معنی و نتیجه عقاید مشرکانه شان جلب کن ، و مشکل فکری یهودیان توسط قرآن قابل حل است، اما اگر گرایش نشان ندادند مهم نیست. در پاراگراف 6 هشدار شدید به کافران میدهد (که عاقبتتان – درصورتیکه برهمین حال کفربمانید – این است .....) و ای پیامبر ! این حقیقت رابرای آنان بیشتر مطرح کن که اهمیت «حرمت» مکه (که به سبب وجود کعبه در آن است) فرع است بر حرمت دینی که «پروردگار این شهر» شما را به آن می¬خواند ، و اینکه توفرستاده کسی هستی که اساسا مبنای این «حرمت»ها از ناحیه او است و وظایفی داری که می باید به آنها پایبند باشی . تفسير مهندس گنجه اي ویرایش بوسیله کاربر 1398/12/10 01:30:55 ب.ظ \| دلیل ویرایش: edit


پروفايل كاربر نمايش تمام ارسالهاي كاربر نمایش قدردانی ها

fatemeh59		#6 ارسال شده : 1398/11/28 01:51:20 ب.ظ
رتبه: Advanced Member گروه ها: Moderator, member تاریخ عضویت: 1398/02/31 ارسالها: 134		تدبر و فهم سوره نمل: نكات مهم تفسيري سوره نمل از تفسير فرقان آيه 14 ـ وجحدوا بها و استيقنتها انفسهم: انكار كردند در حالي كه به آن يقين داشتند.منظور چيست؟ اين جا انكار و تكذيب كافران نسبت به نشانه هاى ربانى موسى(عليه السلام) پس از يقيين كردن آنان آمده است، كه تنها از جهت ستم و خودخواهى آنها را انكار كرده اند، «انفسهم» در اين جا به معناى «قلوبهم» نيست، زيرا يقيين قلبى خود عصمت و يا تالى تلو عصمت است، كه حتى گمان قلبى هم برابر با دلباختگى در برابر حق آمده، چنان كه در وصف خاشعان و دلباختگان فرمايد: "الذين يظنون انهم ملاقوا ربهم" (2:46)، بنابراين «انفسهم» در اين جا به معناى عقل هاى آنان مى باشد كه اين نشانه هاى ربانى را در بعد عقلى پذيرفته اند، ليكن هرگز اين پذيرش را به دلهاشان راه نداده اند، و از روى ستم و خودخواهى در ظاهر آن را انكار نمودند. آيه 30 ـايا بسم الله الرحمن الرحيم جزو قران است؟ اين جا "بسم الله الرحمن الرحيم" در متن آيه اى قرآنى است، و اين خود دليلى قاطع است بر اين كه "بسم الله" كلا از قرآن است، چه بخشى از آيه اى همچون اين آيه و چه آيه اى مستقل همچون آغازگر (113) سوره و آيا مى توان گفت كه "بسم الله" اين جا آيه است و در ساير جاها آيه نيست. در اين باره گفتگويى با امام جماعت مسجدالحرام به ميان آمد، نخست به وى گفتم: آيا شما در مكه خودتان هستيد و در جاهاى ديگر خودتان نيستيد؟ گفت: اين پرسش بسيار عجيب است. گفتم: بلكه همانندش عجيب تر است، آيا "بسم الله" در سوره نمل قرآنى است و در ساير سوره هايى كه در ابتدا آمده جزو قرآن نيست؟ فوراً تسليم شد و وعده داد كه از ين پس در نمازهايش "بسم الله" را در آغاز سوره حمد بخواند، ولى آهسته كه متهم نشود. اما باز بعد از تكبيرة الاحرام بدون فاصله آغاز به "الحمدلله" كرد، پس از نمازش به او گفتم: به وعده خويش عمل نكردى! گفت: فكر كردم با آهسته خواندن بسم الله هم مورد اتهام مى شوم; لذا از ترسم آن را ترك كردم. گفتم: در هر صورت بر خلاف آنچه ائمه مذهب شما گمان برده اند "بسم الله" ازمتن قرآن است، بلكه تكرارش و معناى عالى جامعش دليلى است روشن بر اين كه مهم ترين آيه قرآنى است، چنان كه روايات بسيارى از فريقين نيز گواه همين حقيقت است. آيه 65 ـ ايا پيامبران علم غيب دارند؟ در اين آيه علم غيب مطلق در انحصار خدا دانسته شده پيامبران هم اگر بهره اى از غيب ربانى دارند تنها ويژه وحى احكام و شريعت ربانى است، كه حتى به عمق معجزات رسالتى شان ـ بر حسَب آياتى چند ـ آگاهى ندارند، تا چه رسد به آگاهى كلى، آرى اين بزرگواران اضافه بر علم وحى بر مبناى تأييدهاى رسالتشان از برخى موضوعات در مثلث زمان نيز به وسيله وحى ـ براى تثبيت بيشتر رسالتهاشان ـ آگاهى هايى دارند و ديگر هيچ. آيه 92 ـمنظور از تلاوت قران چيست؟ ايا تلاوت قران،فقط خواندن است؟ تلاوت قرآن كه پس از مطلق عبادت براى رسول خدا مورد مأموريت است، تنها به معناى خواندن قرآن نيست، زيرا اولا اين جا (عليكم) نيامده تا مقصود تلاوت قرآن بر مكلفان باشد، بلكه تلاوت قرآن مطلق است، وانگهى تلاوت در اصل لغت به معناى پيروى است، چنان كه "والقمر اذا تلاها" (91:2) ماه را پيرو خورشيد دانسته و نه آن كه ماه خورشيد را بخواند! روى اين اصل محور رسالت رسول الله(صلى الله عليه وآله) پس از خودسازى شايسته اش كه در "امرت أن اعبد رب هذه البلدة" و همچنين "امرت أن اكن من المسليمن" عبادت و تسليم كامل در برابر خدا را براى خودسازى رسالتى حضرتش مقرر كرده، و سپس كل رسالتش در جريان تلاوت قرآن اختصار يافته كه به معناى پيروى از آن است، و اين پيروى داراى دو بخش خودى و غير خودى است، گام نخستين پيروى خود رسول از كل قرآن است، و گام دومين دعوت كل مكلفان به پيروى از قرآن كه در نتيجه بر حسَب آيه موردبحث هر كس در پرتو اين تلاوت رسالتى قرآن راه يابد به سود اوست، و هر كس به بى راهه رود به زيان خود اوست، و پيامبر بزرگوار تعهدش تنها تبليغ شايسته رسالت است. تفسير فرقان ویرایش بوسیله کاربر 1398/12/10 10:28:44 ق.ظ \| دلیل ویرایش: edit


پروفايل كاربر نمايش تمام ارسالهاي كاربر نمایش قدردانی ها

fatemeh59		#7 ارسال شده : 1398/11/29 06:33:51 ب.ظ
رتبه: Advanced Member گروه ها: Moderator, member تاریخ عضویت: 1398/02/31 ارسالها: 134		تدبر و فهم سوره نمل: نكات و پرسش هاي تفسيري سوره نمل چند سئوال از ايات انتهاي سوره نمل 1-ايه مشهور امن يجيب المضطر اذا دعاه ...ايا بر هر مضطري اطلاق دارد؟ و تعريف مضطر چيست؟ با توجه به اينكه نعمات و ايات الهي ذكر شده در ايات قبل،محسوس و قابل مشاهده و غير قابل انكار توسط مخاطبان يعني مشركان مي باشند،ايا اجابت مضطر هم اينگونه است؟ 2- ايا اين جمله با جمله بعدي و يجعلكم خلفائ الارض،ارتباط مفهومي دارد؟ يا دو نشانه جدا هستند؟ پاسخ: ابتدا معاني كلمات خليفه و مضطر را مرور كنيم اما خليفه مانند:خَلَف،صفت است، با اين تفاوت كه هرگاه به خداي متعال منتسب شود، منظور از آن، تأخّر كيفي است و خلائف، جمع خليفه است، اما خُلَفاء جمع خَليف است و تاء در خَليفَة - مثل: علّامَة - براي مبالغه است، بنابراين دلالتش بر مفهوم وصفي اش از خليف بيشتر است، همچنان كه خَلائِف بر وصف، تأكيد و تثبيت بيشتري نسبت به خُلَفاء دلالت ميكند. اما خَوالِف، جمع خالِفَۀ است و در معنايش تنها خَلَفيّت موجود است؛ يعني اين كه آنان به طور ظاهري بعد از گروهي و درپشت ايشان باشند. التحقيق في كلمات القران خليفه بمعني نائب و جانشين است در مفردات و اقرب ميگويد: خلافت نيابت از غير است در اثر غيبت منوب عنه و يا براي مرگش و يا براي عاجز بودنش و يا براي شرافت نائب و از اين قبيل است كه خداوند اولياء خويش را در ارض خليفه كرده يعني براي شرافت اولياء مثل هُوَ الَّذِي جَعَلَكُمْ خَلٰائِفَ الْأَرْضِ انعام: ۱۶۵. راغب ميگويد: خلائف جمع خليفه و خلفاء جمع خليف است مثل «جَعَلَكُمْ خُلَفٰاءَ مِنْ بَعْدِ قَوْمِ نُوحٍ» نا گفته نماند اين سخن بنا بر قاعدۀ جمع است و گرنه مؤنّث و مذكّر در آن حساب نيست در بارۀ حضرت داود آمده جَعَلْنٰاكَ خَلِيفَةً فِي الْأَرْضِ ص: ۲۶ در اقرب الموارد ميگويد: خلفاء و خلائف هر دو جمع خليفه است. خلفاء مذكّر است گويند: «ثلاثة خلفاء» ولي در خلائف تذكير و تأنيث هر دو جايز است گفته ميشود: «ثلاثة خلائف و ثلث خلائف» و هر دو (خلائف و خلفاء) لغت فصيح اند شاهد قول اقرب آنست كه هر دو در قرآن مجيد آمده است. [قاموس قران - اشاره - صفحه۶۰۶] اضطرار: بمعني احتياج و اجبار است، (اقرب). آن در واقع حمل غير بر ضرر است تحميل كننده شايد از كنار باشد و شايد حالت و امري در خود شخص باشد مثل گرسنگي و مرض و غيره: «ثُمَّ أَضْطَرُّهُ إِليٰ عَذٰابِ النّٰارِ» بقره: ۱۲۶. «نُمَتِّعُهُمْ قَلِيلًا ثُمَّ نَضْطَرُّهُمْ إِليٰ عَذٰابٍ غَلِيظٍ» لقمان: ۲۴. در اين دو آيه تحميل از كنار است و از طرف خداوند ميباشد يعني: سپس او را بعذاب آتش مجبورش ميكنيم و باجبار در آتش ميكشم. هكذا آيۀ دوم. علي هذا مضطرّ بمعني در مانده و ناچار است «أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذٰا دَعٰاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوءَ» نمل: ۶۲. رجوع شود به «دعو». [قاموس قران - ضرر: ؛ ج ۴، ص: ۱۷۶ - صفحه۱۲۴۹] اضطرار: بر وزن افتعال و اصلش اضترار است و بر اختيار ضَرّ دلالت ميكند؛ يعني ضرري كه به اختيار باشد. ميگويند: اضطرّه؛ يعني او را عمداً به ضرر انداخت، كه به فاعل: مُضطَرِر و به مفعول: مُضطَرَر ميگويند، كه بعد از ادغام، در لفظ با هم يكسان شدهاند؛ مُضطَرّسوره مباركه نمل آيه 62: أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوءَ، يا [كيست] آنكس كه درمانده را- چون وی را بخواند- اجابت میكند و گرفتاری را برطرف میگردانداين كلمه اسم مفعول است؛ زيرا انسان به ميل خود و از روي اختيار به خود ضرر نميزند، تا بتوانيم مُضطَرّ را اسم فاعل بدانيم. اما گاهي انسان، مُضطَرّ به صيغه مفعول ميشود؛ يعني نقصان، عذاب، سختي و رنج، براي او در بدن يا متعلقاتش، پيش ميآيد. نتيجه اضطرار و حصول نقصان: ايجاد حالت التجاء (پناه خواهي) و احتياج است و كلمه ضرورت - به معناي نقصان و شرّ -، گاهي به معناي التجاء و احتياج به كار رفته است و اين كلمه يا اسم مزيد است - مانند: ضَرورۀ -، يا مصدر مجرد است بر وزن فَعول - مانند: قبول -؛ كه به معناي حالت نقصان و عروض (پديد آمدن) شرّ است التحقيق في كلمات القران پاسخ 1: أَمَّن يجِيب الْمُضطرَّ إِذَا دَعَاهُ وَ يَكْشِف السوءَ وَ يَجْعَلُكمْ خُلَفَاءَ الاَرْضِ أَءِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ قَلِيلاً مَّا تَذَكرُونَ ● توضيح اينكه دعاى مضطر چون صادقانه است قطعا اجابت مى شود (امن يجيب المضطر اذادعاه و يكشف السوء) مراد ((از اجابت مضطر وقتى كه او را بخواند)) اين است كه خدا دعاى دعا كنندگان را مستجاب و حوائجشان را بر مى آورد، و اگر قيد اضطرار را در بين آورد براى اين است كه در حال اضطرار، دعاى داعى از حقيقت برخوردار است و ديگر گزاف و بيهوده نيست ، چون تا آدمى بيچاره و درمانده نشود، دعاهايش آن واقعيت و حقيقت را كه در حال اضطرار واجد است ندارد، و اين خيلى روشن است . قيد ديگرى براى دعا آورده و آن اين است كه فرموده : ((اذا دعاه - وقتى او را بخواند))، و اين براى آن است كه بفهماند خدا وقتى دعا را مستجاب مى كند كه داعى ، به راستى او را بخواند، نه اينكه در دعا رو به خدا كند و دل به اسباب ظاهرى داشته باشد و اين وقتى صورت مى گيرد كه اميد داعى از همه اسباب ظاهرى قطع شده باشد، يعنى بداند كه ديگر هيچ كس و هيچ چيز نمى تواند گره از كارش بگشايد، آن وقت است كه دست و دلش با هم متوجه خدا مى شود و در غير اين صورت همانطور كه گفتيم غير خدا را مى خواند. و يجعلكم خلفاء الا رض )) - آنچه از سياق استفاده مى شود اين است كه : مراد از ((خلافت ))، خلافت زمينى باشد كه خدا آن را براى انسانها قرار داده ، تا با آن خلافت در زمين و هر چه مخلوق زمينى است به هر طورى كه خواستند تصرف كنند همچنان كه درباره اين خلافت فرمود: ((اذ قال ربك للملائكة انى جاعل فى الارض خليفة )) ● خليفه بودن انسان در زمين مستلزم كشف سوء او و رفع موانع از پيش پاى اوست توضيح اينكه تصرفاتى كه انسان در زمين و مخلوقات زمين مى كند، امورى است كه با زندگى و معاشش ارتباط دارد و گاهى ناگواريها و عوامل سوء او را از اين تصرف باز مى دارد، در نتيجه آن سوء كه وى را مضطر و بيچاره نموده و از خدا كشف آن سوء را مى خواهد، حتما چيزى است كه نمى گذارد او تصرفى را كه گفتيم بكند، يا تصرفات او را محدود مى سازد و از بعضى از آنها جلو گيرى مى كند و درب زندگى و بقاء و همچنين ساير تعلقات زندگى را به روى او مى بندد، پس اگر خداى تعالى در چنين فرضى به دعاى آن شخص مضطر، كشف سوء از او بكند، در حقيقت خلافتى را كه به او داده بود تكميل كرده است . پس خليفه قرار دادن انسان مستلزم اين اجابت دعا و كشف سوئى است كه او را مضطر و بيچاره مى كند. بعضى از مفسرين گفته اند، معناى آيه اين است كه : خداوند شما را جانشين امتهايى كه قبل از شما در زمين بودند مى كند، تا در مسكن ايشان در زمين مسكن كنيد و بعد از رفتن آنان در زمين تصرف كنيد، ليكن معنايى كه ما براى آيه كرديم با سياق آيه مناسب تر است . تفسير الميزان پاسخ2: آيه 62 ـ اين جا اجابت مضطران و بيچارگان از سوى خداى منان به ميان آمده، البته در صورتى كه او را بخوانند و هم از او بخواهند، و اين جريان در طول تاريخ تكليف در هر زمين و زمانى كما بيش بوده و هست جز آن كه زُدودن تمامى بديها و اضطراب ها و اضطرارها، چه از نظر درونى يا برونى فردى و يا اجتماعى و از هر نظر ديگر زندگى آرام انسانى تنها در زمان دولت جهان شمول حضرت مهدى (عج) خواهد بود، كه در آن هنگام و هنگامه بزرگ خلافت و دولت جهانى ويژه شايستگان است، چنان كه اين جا از آنان به "خلفاء الارض" تعبير شده، در آيه نور نظير همين تعبير تكرار گشته، و اصولا مؤمنانى كه زير سلطه ديگران زندگى مى كنند هرگز در امان نيستند، و حتى آنان كه خود داراى سلطه اى محدودند و احياناً حكومت اسلامى تشكيل مى دهند، در برابر ساير مستكبران نيز كلا در امان نمى باشند، زيرا اين خود سلطه ها و حكومت هاست كه نقش هاى زشت يا زيبا دارند، ولى آن هنگام و هنگامه بزرگ كه مؤمنان كلا "خلفاء الارض" شدند، كه هم فرمانده كل حضرت مهدى (عج) و مانند او از ساير معصومان خواهند بود و هم فرمانداران و كارگزارن دولت جهانى اسلامى از مؤمنان به حق مى باشند. در اين صورت مكلفان همگى در أمن مطلق و زندگى بسيار شايسته اى خواهند بود. و چنان كه اشاره شد اضطرارها داراى ابعادى چند است كه كم و يا زياد در طول زمان هاى تكليف در اثر دعاهاى شايسته از شايستگان زدوده مى گردد، ولى اين جا "يجعلكم خلفاء الارض" كه كل مؤمنان شايسته را فرمانداران كل زمين تكليف خوانده است، اضطرارهاى جمعى افزون بر اضطرارهاى فردى در پرتو حكومت جهان شمول مهدوى زدوده خواهد گرديد، و نابكاران يا نابود مى گردند يا همچون گروهى از يهوديان و نصرانيان تحت سلطه جهانى مهدوى خواهند بود، كه بالاخره قدرت تنها قدرت ايمان اسلامى است و بس. تفسير فرقان پاسخ3: آیه 62: کسی را که همه راه¬ها به روی او بسته شده، «بی¬چاره» می¬خوانیم که معادل کلمه «مضطرّ» است که در متن آیه آمده. در این آیه تلویحاً وعده داده شده که خداوند فریاد بیچاره را می¬شنود و اضطرارش را رفع می¬کند. هر کسی مواردی از این نوع را که برایش اتفاق افتاده، بیاد می¬آورد. هر کس بیاد می¬آورد که هنگام بیچارگی، فقط خداوند را یاد می¬کند و حل مشکلش را فقط از او می¬خواهد و اغلب «جواب» هم می¬گیرند. اما نکته ای در اینجا هست که نمیتوان ناگفته اش گذاشت، این آیه که مستند اینهمه «ختم های امّن یجیب» است مطلق نیست، و همیشه به اجابت نمیرسد، و به قرینه «یجعلکم خلفاءالارض» که درست پس از آن آمده، اطلاقش در باره مبارزات اجتماعی حق طلبانه است، و فقط در آن زمینه است که – به شهادت تاریخ بشر – همیشه درست در می آید، ولو اینکه ظاهرا چنین به نظر آید که درست در نیامده است، مثلا مورد امام حسین علیه السلام ظاهرا به نظر میآید که آنحضرت مغلوب شده، اما واقعا آنحضرت پیروز شده است، زیرا اولا در مدتی کوتاه گفتمان غالب تغییر کرد، ثانیا دودمان بنی امیه بربادرفت، ثالثا پس از گذشت ازمنه و دهور و اعصار و قرون روز بروز بر احترام آنحضرت و نفرت از مخالفانش افزوده میشود. خطاي الميزان واضح است. زیرا مواردی که نتیجه گیری المیزان درست در نیامده بسیار زیاد است ، بطوریکه هر کسی مواردی از آن را سراغ دارد، از جمله در همین ایام (که اینک اواخر آذر ماه 93 است) در خبر ها دیدیم که چند کشتی در دریا غرق شدند و همگی سر نشینان مردند. حتما در بین آنهمه آدم در آن کشتی های مغروق لا اقل یکنفر وجود داشت که مطابق فرضیات المیزان خداوند را خوانده، اما دیدیم که اجابت نشد و سوء برطرف نگردید، دلیلش هم این است که المیزان در تفسیر موضوع خطا نموده و موضوع مطلق نیست، بلکه مقید است به زمینه مطلب که مبارزات اجتماعی حق طلبانه است. زیرا درست بعد از آن فرموده و یجعلکم خلفاء الارض که جمله اخیر به مبارزات اجتماعی حق طلبانه میخورَد. تفسير اقاي گنجه اي پاسخ4: آنکه درمانده [=به بن‌بست رسيده] را، چون او را بخواند، پاسخ مي‌دهد و بدی را برطرف مي‌سازد و شما را جانشينان زمين [=وارث بر نظام ستمگر پيشين] مي‌سازد [شايسته پرستش است يا واسطه‌ها؟] آيا معبودی با خدای يکتا هست؟ چه کم پند مي‌پذيرند! - برخی مترجمان جمله «وَیَجْعَلُكُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْضِ» را مستقل از سخن قبل از آن [اجابت دعای درمانده] گرفته و به تداوم و جانشينی هر نسلی به جای نسل قبلی اشاره کرده‌اند، اما به نظر مي‌رسد [والله اعلم] که اين دو قسمت پيوند مستقيمی با هم دارند؛ مردمان مضطری که همه راه‌های نجات را بر روی خود بسته مي‌بينند، گويا همان ملت‌هائی باشند که تحت سلطه نظام‌های سرکوب‌گر، امنيت و آزادی و اقتصاد خود را از دست داده و در حال ضرر و زيان [مضطر از ريشه ضرر] و باختن همه چيز، خدا را برای نجات مي‌خوانند. آنگاه بنا به اراده هميشگی خدا که به ضعف و زبونی کشيده‌شدگان توسط ستمگران را منت آزادی و رهائی مي‌بخشد [وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ- قصص 5 (28:5) ] آنها را جانشين نظام حاکم و مسلط بر سرنوشت خويش مي‌سازد، و مگر تاريخ خود گواه فروپاشی نظام‌های استبدادی و پيروزی ملت‌های حق‌طلب نبوده، هر چند اين بازی باز هم تکرار شده باشد؟ از تفسير اقاي عبدالعلي بازرگان پاسخ 5: در تفسير اين ايه دو نظر عمده موجود است: گروه اول، مضطر را به همان معنای لغوی گرفته اند و براساس آیاتی، یکی از مصادیق آنرا افراد راکب بر کشتی در حال غرق دانسته است. مثل المیزان و گفته اند خداوند هر مضطري اگر تنها خدا را از روي اخلاص بخواند، اجابت ميكند. گروه دوم، براساس روایات و ادامه ایه (يجعلكم خلفا)، اين ايه را مربوط به حكومت امام زمان دانسته اند. در قران واژه خلفا سه جا استفاده شده است. اولین مورد ان در همین سوره نمل، دومین در سوره اعراف ایه 69 خطاب به قوم عاد:واذکرو اذ جعلکم خلفاء من بعد قوم نوح، دیگری هم در سوره اعراف ایه 74 خطاب به قوم ثمود: واذکروا اذ جعلکم خلفاء من بعد عاد و بواکم فی الارض.در سوره اعراف خداوند خطاب به دو قوم فرموده که شما را خلفا و جانشینان اقوام قبل کردیم. و مراد از خلفا، درواقع نسلهای جدید بعد از اسلاف است نه خلافت و جانشینی خاص. البته در سوره اعراف خلفاء الارض نیست اما لغت خلائف که هم معنی با خلفا و بقول برخی منابع لغوی هر دو جمع خلیفه هستند، به همین معنا و در هم نشینی با ارض بکار رفته است: وهو الذی جعلکم خلایف الارض (انعام 165)،ثم جعلناکم خلایف فی الارض(یونس 14)،هوالذی جعلکم خلایف فی الارض (فاطر 39). لذا در سوره نمل نیز همان معنای عمومی جانشینی نسلها در زمین مراد است و نه خلافت خاص الهی. هر چند که ان هم یک نوع و مصداقی از خلفاء الارض می باشد. از سوي ديگر، با توجه به اينكه نعمات و ايات الهي ذكر شده در ايات قبل، محسوس و قابل مشاهده و غير قابل انكار توسط مخاطبان يعني مشركان مي باشند، مفاد اين ايه يعني اجابت مضطر و جانشيني زمين هم اينگونه بايد باشد. لذا منظور ايه اجابت دعاي هر انساني است كه در مواقع اضطرار و درماندگي خدا را خوانده است كه معمولا براي هر انساني حداقل يكبار پيش امده و در وجدان خود اين امر را تاييد ميكند. ايات در مقام بر شمردن نعمات مختلف منحصر بخداست تا با مشركين احتجاج نمايد و در اين مقام نبوده كه بگويد همه دعاهاي مضطرين اجابت ميشود. بخاطر همين هم مشركان و مخاطبان پيامبر، اين ايه و اين استدلال را نفي نكرده اند. اقاي سيدكاظم فرهنگ ویرایش بوسیله کاربر 1399/07/02 08:01:51 ق.ظ \| دلیل ویرایش: edit


پروفايل كاربر نمايش تمام ارسالهاي كاربر نمایش قدردانی ها

fatemeh59		#8 ارسال شده : 1398/12/01 04:29:58 ب.ظ
رتبه: Advanced Member گروه ها: Moderator, member تاریخ عضویت: 1398/02/31 ارسالها: 134		تدبر و فهم سوره نمل: نکات و پرسش های تفسیری مهم سوره نمل از تفسیر المیزان 1-تِلْك ءَايَت الْقُرْءَانِ وَ كتَابٍ مُّبِينٍ اشاره به تلك - همانطور كه در اول سوره شعراء گفتيم - اشاره به آيات سوره است ، آياتى كه بعدا نازل مى شود، و آياتى كه قبلا نازل شده ، و تعبير به لفظ ((تلك )) كه مخصوص اشاره به دور است براى اين است كه به رفعت قدر و بلندى مرتبه آن آيات نيز اشاره كرده باشد. كلمه ((قرآن )) اسم كتاب است و اگر آن را قرآن ناميده بدين جهت است كه خواندنى است و كلمه ((مبين )) از ابانه به معناى اظهار است ، و اگر كلمه كتاب را نكره آورد و نفرمود ((و الكتاب المبين )) براى اين بوده كه عظمت آن را برساند ( چون نكره آوردن اسم ، گاهى تفخيم و تعظيم را مى رساند )، و معناى جمله مورد بحث اين است كه اين آيات رفيع القدر و عظيم المنزله كه ما نازل مى كنيم آيات كتابى است خواندنى و عظيم الشان ، كتابى كه مقاصد خود را روشن مى كند و ابهام و پيچيدگى ندارد. در مجمع البيان گفته : اگر آيات را به دو صفت ((قرآن و كتاب )) توصيف كرد، براى اين بود كه بفهماند همانطور كه با خواندن ، ظاهر مى شود با نوشتن نيز ظاهر مى شود، و خلاصه به منزله ناطقى است كه معارف را آن هم از دو طريق خواندن و نوشتن بيان مى كند و اگر آن را با كلمه ((مبين )) توصيف كرد، براى اين بود كه آن را به ناطقى تشبيه كرده باشد كه روشن سخن مى گويد. 2- چرا در بسیاری از ایات در توصیف مومنان و متقین به نماز و زکات اشاره شده است؟ ایا فقط این دو عمل مهم هستند؟الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصلَوةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكوةَ... مقصود از ذكر نماز و زكات ، ذكر نمونه اى از اعمال صالح است و اگر از ميان اعمال صالحه اين دو را نام مى برد، چون اين دو هر يك در باب خود ركن هستند، نماز در عبادتهاى راجع به خداى تعالى ، و زكات در آنچه راجع به مردم است و از نظرى ديگر، نماز در اعمال بدنى و زكات در اعمال مالى 3-مقصود از اينكه فرمود: ((يبدء الخلق ثم يعيده )) ((بدء خلق )) به معناى ايجاد خلق است ابتداء و براى اولين بار و اعاده خلق به معناى دوباره خلق كردن و برگرداندن آنان در قيامت است الوهيت كه به معناى استحقاق عبادت است ملازم با ربوبيت است ، چون كسى مستحق عبادت و پرستش است كه رب باشد، يعنى مالك و مدبر باشد، پس عبادت مشركين به هر طريقى كه معمول ايشان است يا به اين منظور است كه شكر نعمت معبود باشد، يا اينكه باعث شود كه معبود عابد را از شر و نقمت حفظ كند و هر چه باشد و به هر منظورى باشد عبادت مشرك مربوط به تدبيرى است كه از شئون ربوبيت است . و چون غرض در فصول مذكور ابطال الوهيت خدايان دروغى است ، همچنان كه ديديم بعد از هر فصلى مى فرمود: ((ءاله مع اللّه - آيا با خدا خدايى ديگر است ))؟، لذا در جمله مورد بحث ، رسول گرامى خود را دستور مى فرمايد از مشركين مطالبه برهان كند، كه به چه دليل خدايان شما خدايند؟ تا وقتى از آوردن برهان عاجز ماندند خود بفهمند كه در ادعاى خويش گزاف گو و در عقيده شان خرافى هستند، چون اگر بخواهند به راستى درباره الوهيت ، دليلى بياورند بايد آن دليل تدبير ناحيه اى از عالم باشد، در حالى كه ثابت شد كه تدبير تمامى خلايق از خدا به تنهايى است 4-بَلِ ادَّرَك عِلْمُهُمْ فى الاَخِرَةِ بَلْ هُمْ فى شكٍ مِّنهَا بَلْ هُم مِّنْهَا عَمُونَ كلمه ((ادارك )) در اصل ((تدارك )) بوده ، و تدارك به معناى اين است كه اجزاى چيزى يكى پس از ديگرى (مانند حلقه زنجير) بيايد تا تمام شود و چيزى از آن باقى نماند و در اينجا معناى ((تدارك علمشان در آخرت )) اين است كه ايشان علم خود را تا آخرين جزءش درباره غير آخرت مصرف كردند، تا بكلى تمام شد، و ديگر چيزى از آن نماند، تا با آن امر آخرت را دريابند بنا بر اين ، جمله مذكور در معناى اين آيه است كه مى فرمايد: ((فاعرض عمن تولى عن ذكرنا و لم يرد الا الحيوة الدنيا، ذلك مبلغهم من العلم )) و كلمه ((عمون )) جمع عمى است . بعد از آنكه احتجاج خداى تعالى در آيه قبل بدينجا منتهى شد كه احدى غير از خداى تعالى هنگام بعث را نمى داند و با همين جمله مشركين را مجاب كرد، در آيه مورد بحث رو به پيغمبر خود مى كند و به يادش مى آورد كه مشركين قابل خطاب نيستند و از اين مرحله ها بدورند، چون هيچ خبرى از امور آخرت ندارند، تا چه رسد به وقت و ساعت آن ، و اين بدان جهت است كه ايشان آنچه استعداد براى درك و علم داشتند، همه را در ماديات و زندگى دنيا مصرف كردند، در نتيجه نسبت به امور آخرت در جهل مطلقند، بلكه اصلا در باره آخرت ترديد مى كنند، چون از طرز احتجاجاتشان بر نبود قيامت كه جز استبعاد، اساسى ندارد، همين معنا برمى آيد، بلكه از اين بالاتر، آنان نسبت به امور آخرت كورند، يعنى خدا دلهايشان را از تصديق بدان و اعتقاد به وجود آن كور كرده است . پس از اين بيان معلوم شد كه چرا كلمه ((بل )) كه براى اعراض است در يك آيه تكرار شده ؟ و روشن گرديد كه مراتب محروميت مشركين از علم به آخرت مختلف است و آيه شريفه آن مراتب را مى فهماند و مى فرمايد كه مشركين در اعلا مرتبه آن محروميتند، پس معناى جمله ((بل ادارك علمهم فى الا خرة )) اين است كه علمى بدان ندارند، به گوششان نخورده و معناى جمله ((بل هم فى شك منها)) اين است كه اگر هم خبر قيامت به گوششان خورده و به دلهاشان وارد شده ، ليكن يقين بدان نيافته اند و درباره آن در شكند و تصديقش نكرده اند و معناى اينكه فرمود: ((بل هم منها عمون )) اين است كه اگر از اعتقاد به قيامت بى بهره شدند. به اختيار خود نشده اند و اصولا مربوط به آنان نيست ، بلكه خداى سبحان قلوبشان را از درك آن كور كرده ، و در نتيجه ديگر نخواهند توانست آن را درك كنند. بعضى از مفسرين گفته اند: مراد از تدارك علم مشركين ، تكامل علم ايشان و رسيدنش به حد يقين است ، يعنى علم مشركين به خاطر تكامل حجتهاى ما كه بر حقيقت بعث دلالت مى كند تكامل يافته است ، و اين را از باب استهزاء فرموده ، و ليكن به نظر ما اين معنا با دنباله آن كه دو نوبت اضراب مى كند - يك بار در شك ، و يك بار در كورى آنان - نمى سازد 5-((آيات )) - همانطور كه در آيه قبلى هم گفتيم - مطلق آيات است كه بر حق دلالت كند و جمله ((و لم تحيطوا بها علما)) جمله اى است حاليه و معنايش اين است كه : آيات مرا تكذيب كرديد، در حالى كه هيچ علمى به آن نداشتيد، چون از آن اعراض داشتيد، پس چگونه چيزى را تكذيب كرديد كه نمى شناختيد؟ و چگونه نسبت دروغ به آن داديد، در حالى كه هيچ دليلى علم آور بر گفته خود نداشتيد؟. ((ام ما ذا كنتم تعملون )) يعنى غير از تكذيبى كه كرديد چه كارها مى كرديد. 6-سيريكم آياته فتعرفونها)) - اين جمله اشاره است به مطالب قبل كه از آيه ((و اذا وقع القول عليهم اخرجنا لهم دابة من الارض )) شروع مى شد و ظهور جمله ((آياته )) در عموم ، دليل بر اين است كه منظور، آيت مخصوصى نيست ، بلكه هر آيتى است كه مردم را ناگزير از قبول حق كند و هر آيتى است كه قبل از قيام قيامت و بعد از آن اتفاق مى افتد. و جمله ((و ما ربك بغافل عما تعملون ))، خطاب در اين جمله به رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله ) است و اين جمله به منزله تعليل و بيان مطالب گذشته است و معنايش اين است : اعمال شما بندگان در برابر ديدگان پروردگار تو است ، پس هيچ چيز از آنچه حكمت در قبال اعمال شما اقتضاء مى كند از او فوت نمى شود، اگر حكمت اقتضاء دعوت و هدايت داشته باشد، مى كند و اگر اقتضاى اضلال و نشان دادن آيات و سپس پاداش نيكوكاران و كيفر بدكاران را داشته باشد، انجام مى دهد. 7-و من ضل فقل انما انا من المنذرين )) - يعنى و هر كس هدايت نشود و از ياد پروردگارش اعراض كند، ضلالتش به ضرر خودش و وبال كفرش به گردن خودش است ، نه من ، براى اينكه من جز بيم رسانى نيستم ، مأمورم كه مردم را از خطرى كه در پيش دارند بيم دهم ، ولى وكيل آنان نيستم ، خدا وكيل بر ايشان است . پس اگر مى بينيم به جاى اينكه بفرمايد: ((و من ضل فانما انا من المنذرين )) با اينكه ظاهر كلام هم همان را اقتضاء داشت ، فرمود ((فقل انما انا من المنذرين )) و كلمه ((بگو)) را اضافه فرمود، براى اين بود كه رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله ) را متذكر آن عهدى كند كه قبلا تذكرش داده بود و آن اين بود كه غير از انذار پستى ندارد و هيچگونه مسئوليت در باره امور مردم ندارد و موظف است كه بر خدا توكل كند و امور ايشان را محول به او نمايد، همچنان كه فرمود: ((فتوكل على اللّه انك على الحق المبين انك لا تسمع الموتى ...)) پس گويى كه به رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله ) فرموده : و هر كس ‍ گمراه شد به او بگو: من از پروردگارم شنيده ام كه به غير از انذار مسئوليتى به گردنم نينداخته ، پس من از ضلالت هر كس گمراه شود بازخواست نخواهم شد. 8-● ایا سلیمان ،فقط زبان و صدای پرندگان را می فهمیده است؟ بيان اينكه مراد از منطق طير در قرآن معناى ظاهرى آن نيست ولى آنچه مسلم است ، مقصود از منطق طير در آيه شريفه اين معناى ظاهرى نيست ، بلكه معنايى است دقيقتر و وسيعتر از آن ، به چند دليل : اول اينكه : سياق آيه گواهى مى دهد بر اينكه سليمان (عليه السّلام ) از نعمتى حديث مى كند كه اختصاصى خودش بوده و در وسع عامه مردم نبوده ، كه به آن دست يابند و او كه بدان دست يافته به عنايت خاص الهى بوده است . و اين معناى ظاهرى كه براى منطق طير كرديم چيزى نيست كه غير از سليمان كسى بدان دست نيابد، بلكه هر كسى مى تواند در زندگى حيوانات دقت نموده زبان آنها را بفهمد، ( كه مثلا چه صدايى علامت خشم ، و چه صدايى علامت رضا است ، چه صدايى علامت گرسنگى و چه صدايى علامت تشنگى و امثال آن است . دليل دوم اينكه : محاوره اى كه خداى تعالى در آيات بعدى از سليمان و هدهد حكايت فرموده ، متضمن معارف عاليه اى است كه در وسع صداهاى هدهد نيست ، چون صداهايى كه اين حيوان در احوال مختلف از خود سر مى دهد انگشت شمار است و اين چندصدا كجا مى تواند كسى را از راه تركيب آنها با هم به اين معارف دلالت كند؟ آرى در كلام اين حيوان ذكر خداى سبحان و وحدانيت او و قدرت و علم و ربوبيتش و عرش عظيم او و نيز ذكر شيطان و جلوه گريهايش در اعمال زشت و همچنين ذكرى از هدايت و ضلالت و مطالبى ديگر آمده و از معارف بشرى نيز مطالب بسيارى چون پادشاه سبا و تخت او و اينكه آن پادشاه زن بود و قوم او كه براى آفتاب سجده مى كردند، آمده و سليمان (عليه السّلام ) مطالبى به هدهد فرموده ، از جمله اينكه به او دستور داده به سبا برود و نامه او را ببرد و در آنجا نزد ايشان بيندازد و بعد بنشيند و ببيند چه مى ويند و چه مى كنند و بر هيچ دانشمندى كه در معانى تعمق دارد پوشيده نيست كه آگاهى به اين همه مطالب عميق و معارف بسيارى كه هر يك داراى اصول ريشه دار علمى است ، منوط به داشتن هزاران هزار معلومات ديگر است ، كه چند صداى ساده هدهد نمى تواند آن معانى را برساند. علاوه بر اين ، هيچ دليلى نداريم بر اينكه هر صدايى كه حيوان در نطق مخصوص به خودش يا در صداهاى مخصوصش ، از خود سر مى دهد حس ما مى تواند آن را درك كرده و تميزش دهد، به شهادت اينكه يكى از نطقها كه سليمان (عليه السّلام ) آن را مى شناخت سخنانى است كه قرآن در آيات بعد، از مورچه بزرگ حكايت كرده و حال آنكه اين حيوان صدايى كه به گوش ما برسد ندارد، و نيز سخن ما را تأييد مى كند كشفى كه اخيرا علماى طبيعى امروز كرده اند كه اصولا ساختمان گوش انسان طورى است كه تنها صداهايى مخصوص و ناشى از ارتعاشات مادى مخصوص را مى شنود و آن ارتعاشى است كه در ثانيه كمتر از شانزده هزار و بيشتر از سى و دو هزار نباشد كه اگر ارتعاش جسمى كمتر از آن و يا بيشتر از آن باشد، حس سامعه و دستگاه شنوايى انسان از شنيدن آن عاجز است ، ولى معلوم نيست كه حس شنوايى ساير حيوانات نيز عاجز از شنيدن آن باشد، ممكن است آنچه را كه ما نمى شنويم و يا بعضى از آنها را ساير حيوانات بشنوند. دانشمندان حيوان شناس هم به عجايبى از فهم دقيق و درك لطيف بعضى حيوانات مانند اسب و سگ و ميمون و خرس و زنبور و مورچه و غير آن برخورده اند، كه به نظير آنها در اكثر افراد آدميان بر نخورده اند. پس ، از آنچه گذشت ، روشن شد كه از ظاهر سياق بر مى آيد كه براى مرغان منطقى است كه خداى سبحان علم آن را تنها به سليمان (عليه السّلام ) داده بود. 9-دعای ظریف سلیمان ((و ادخلنى برحمتك فى عبادك الصالحين )) - يعنى خدايا مرا از بندگان صالح خود قرار ده و اين صلاح از آنجا كه در كلام آن جناب مقيد به عمل نشده تا مراد، تنها عمل صالح باشد، لذا اطلاقش حمل مى شود بر صلاح نفس در جوهره ذاتش ، تا در نتيجه نفس مستعد شود براى قبول هر نوع كرامت الهى . و معلوم است كه صلاح ذات ، قدر و منزلتش بالاتر از صلاح عمل است و چون چنين است پس اينكه اول درخواست كرد كه موفق به عمل صالح شود و سپس درخواست كرد كه صلاح ذاتيش دهد، در حقيقت درخواستهاى خود را درجه بندى كرد و از پايين گرفته به سوى بالاترين درخواستها رفت . نكته ديگرى كه در كلام آن جناب هست اين است كه در درخواست عمل صالح گفت : اينكه ((من عمل صالح كنم )) و خود را در آن مداخله داد، ولى در صلاح ذات ، نامى از خود نبرد و اين بدان جهت است كه هر كسى در عمل خود دخالت دارد، گو اينكه اعمال ما هم مخلوق خدايند، اما هر چه باشد نسبتى با خود ما دارند، به خلاف صلاح ذات ، كه هيچ چيز آن به دست خود ما نيست و لذا صلاح ذات را از پروردگار خود خواست ، ولى صلاح عمل را از او نخواست ، و نگفت : ((و اوزعنى العمل الصالح )) بلكه گفت : ((اوزعنى ان اعمل صالحا - اينكه عمل صالح كنم )) از تفسیر المیزان ویرایش بوسیله کاربر 1398/12/09 12:33:47 ق.ظ \| دلیل ویرایش: edit


پروفايل كاربر نمايش تمام ارسالهاي كاربر نمایش قدردانی ها

fatemeh59		#9 ارسال شده : 1398/12/04 07:51:57 ق.ظ
رتبه: Advanced Member گروه ها: Moderator, member تاریخ عضویت: 1398/02/31 ارسالها: 134		تدبر و فهم سوره نمل: پرسش ها و نکات مهم تفسیری سوره النمل سئوالاتي از آيات اخر سوره نمل 1-در ايه 82 كه خروج دابه من الارض اشاره شده، به چه زماني اشاره دارد؟انتهاي زندگي دنيوي در زمين است يا در عرصه محشر؟ مصداق وقع القول عليهم چيست؟ مرگ است يا عذاب دنيوي يا عذاب اخروي؟ 2-ايه 83 كه به حشر فوجي از مكذبين اشاره كرده، به چه زماني مربوط است؟ قبل از قيامت و حشر همگاني اموات يا بعد از ان؟ 3-وقع القول ايه 85 ايا متفاوت از ايه 82 است؟ 4-ايه 87 به نفخ صور اول اشاره دارد يا نفخه دوم؟ 5-در ايه 88 تري الجبال تحسبها جامده ايا به ديدن وضع فعلي كوهها اشاره دارد يا وضع كوهها در قيامت را بيان ميكند؟ پاسخ1: 1-و اما اينكه اين قول چيست كه بر آنان واقع مى شود، آنچه از كلام خداى تعالى صلاحيت دارد كه اين قول را تفسير كند آيه ((سنريهم اياتنا فى الافاق و فى انفسهم حتى يتبين لهم انه الحق )) مى باشد، براى اينكه مى دانيم مراد از اين آيات كه خدا به زودى به آنان نشان مى دهد غير آيات آسمانى و زمينى است ، كه خود آنان همواره آنها را مى بينند، و دائما در پيش رو و بيخ گوششان قرار دارد، بلكه مراد، بعضى از آياتى است كه جنبه خارق عادت داشته باشد و مردم از ديدن آن ناگزير به ايمان شوند و در حالى فرا رسد كه به هيچ يك از آيات آسمانى و زمينى معمولى ايمان نداشته باشند، ولى از ديدن آن آيت كه گفتيم ايمان بياورند. مراد از اخراج از زمين ، يا احياء و بعث بعد از مرگ است و يا امرى است نزديك بدان ، (حال ببينيم كدام يك مى تواند باشد) و اما اينكه آن جنبنده ، جنبنده اى باشد كه با مردم صحبت كند، از آنجا كه كلمه ((دابه - جنبنده )) به هر صاحب حياتى اطلاق مى شود كه در زمين راه مى رود، مى تواند انسان باشد و مى تواند حيوانى غير انسان باشد، اگر انسان باشد كه تكلم و سخن گفتنش امرى عادى است ، نه خارق العاده و اگر حيوانى بى زبان باشد آن وقت حرف زدنش مانند بيرون شدنش از زمين امرى است خارق العاده . ليكن - متأسفانه - در آيات كريمه قرآن چيزى كه بتواند اين آيت را تفسير كند و معلوم سازد كه اين جنبده اى كه خدا به زودى از زمين بيرون مى آورد چيست ؟ و چه خصوصياتى دارد؟ وجود ندارد، بلكه سياق آيه بهترين دليل است بر اينكه مقصود مبهم گويى است و جمله مزبور از كلمات مرموز قرآن است . و حاصل معنا اين است كه : وقتى برگشت امر مردم به اين شود - كه به زودى هم مى شود - كه از آيات حسى و مشهود ما يقين برايشان حاصل نشود و به عبارت ديگر استعدادشان براى ايمان آوردن به ما به كلى باطل گشته ، تعقل و عبرت گيرى از دستشان خارج شود، در اين هنگام وقت آن مى رسد كه آن آيت خارق العاده كه وعده داده بوديم نشانشان دهيم ، و حق را برايشان آنچنان بيان مى كنيم كه ديگر جز اعتراف به حق چاره اى برايشان نماند، پس در آن هنگام آن آيت را كه دابه و جنبنده اى است از زمين بيرون مى آوريم ، تا با ايشان صحبت كند. اين آن معنايى است كه با كمك سياق و به هدايت تدبر در آيه به دست مى آيد. در اين كه اين دابه چگونه خلقتى دارد، روايات بسيارى است ، كه حرفهاى عجيب و غريب در آنها آمده و در عين حال با هم متعارض ‍ هم هستند، 2-از ظاهر آيه برمى آيد كه حشر در آن ، حشر در غير روز قيامت است ، زيرا حشر در روز قيامت اختصاص به يك فوج از هر امت ندارد، بلكه تمامى امتها در آن محشور مى شوند و حتى به حكم آيه ((و حشرناهم فلم نغادر منهم احدا))، يك نفر هم از قلم نمى افتد و اما در اين آيه مى فرمايد: از هر امتى فوجى را محشور مى كنيم . مؤيد گفتار ما - كه منظور حشر در قيامت نيست - اين است كه اين آيه و دو آيه بعدش بعد از داستان بيرون شدن دابه از زمين واقع شده اند، كه خود يكى از علائمى است كه قبل از قيامت واقع مى شود، قيامتى كه در چند آيه بعد درباره آن مى فرمايد: ((و نفخ فى الصور)) و تا چند آيه بعد اوصاف وقايع آن روز را بيان مى كند، و معنا ندارد كه قبل از شروع به بيان اصل قيامت و وقايع آن ، يكى از وقايع آن را جلوتر ذكر كند، چون ترتيب وقوعى اقتضاء مى كند كه اگر حشر فوج از هر امتى هم جزو وقايع قيامت باشد آن را بعد از مسأله نفخ صور ذكر فرمايد، ولى اينطور ذكر نكرد، بلكه قبل از نفخ صور مسأله حشر فوج از هر امتى را آورده ، پس معلوم مى شود اين حشر جزو وقايع قيامت نيست . 3-وَ وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيهِم بِمَا ظلَمُوا فَهُمْ لا يَنطِقُونَ احتمال اول: مراد از آن قولى كه عليه ايشان واقع مى شود اين قول است كه ((ان اللّه لا يهدى القوم الظالمين )) و معنا اين است كه ايشان به خاطر اينكه در تكذيبشان به آيات ستمكار بودند، به عذرى كه با آن اعتذار جويند راه نيافتند و در نتيجه از سخن فرو ماندند ((فهم لا ينطقون )) احتمال دوم:و چه بسا مفسرينى كه وقوع قول عليه ايشان را تفسير كرده اند به وجوب عذاب بر ايشان و مناسب تر آن است كه بنا بر اين تفسير مراد از قول واقع عليه ايشان ، قضاى خداى تعالى به عذاب در حق ستمكاران باشد، كه در امثال آيه ((الا ان الظالمين فى عذاب مقيم )) خاطر نشان شده و آن وقت معناى آيه چنين باشد: ((ايشان به خاطر اينكه ستمكارند قضاى عذاب در ايشان رانده شد و ديگر چيزى نخواهند داشت كه سخن بدان آغاز كنند))، و ليكن وجه سابق وجيه تر است . 4-مقصود از نفخ در صور در آيه : ((و يوم ينفخ فى الصور ففزع من فى السموات و منفى الارض ...)) كدام نفخه است ؟ بعضى گفته اند: مراد از اين نفخ صور، نفخه دومى است كه با آن ، روح به كالبدها دميده مى شود، و همه براى فصل قضاء مبعوث مى گردند، مؤيد اين ، جمله ذيل آيه است كه مى فرمايد: ((و كل اتوه داخرين )) يعنى همگى با ذلت و خوارى بدانجا مى آيند، چون مراد از ((اتوه - مى آيند آن را)) حضورشان نزد خداى سبحان است و نيز مؤيد ديگر آن استثناى ((من شاء اللّه - هر كس را كه خدا بخواهد))، از حكم فزع است ، كه بعد از آن جمله ((و هم من فزع يومئذ امنون ))، را در باره نيكوكاران آورده و همين خود دلالت مى كند بر اينكه فزع مذكور همان فزع در نفخه دوم است . بعضى ديگر گفته اند: مراد از آن ، نفخه اول است كه با آن همه زندگان مى ميرند، به دليل اينكه در جاى ديگر فرمود، ((و نفخ فى الصور فصعق من فى السموات و من فى الا رض الا من شاء اللّه ثم نفخ فيه اخرى فاذا هم قيام ينظرون )) چون ((صعقه ))، در اين آيه همان فزع در آن آيه است ، كه در هر دو آيه ، نتيجه نفخه اولى گرفته شده و بنا بر اين ، مراد از جمله ((كل اتوه داخرين )) رجوعشان به سوى خدا به سبب مردن مى باشد. و بعيد نيست كه مراد نفخ در صور، در اين صورت مطلق نفخ باشد، چه آن نفخى كه با آن مى ميرند و يا آن نفخى كه با آن زنده مى شوند، براى اينكه ، نفخه هر چه باشد از مختصات قيامت است و اينكه بعضى در فزع و بعضى در ايمنى هستند و نيز كوهها به راه مى افتند، همه از خواص ‍ نفخه اول باشد و اينكه مردم با خوارى نزد خدا مى شوند، از خواص ‍ نفخه دوم باشد، كه بنا بر اين احتمال ، اشكالى كه چه بسا ممكن است بر هر دو وجه سابق بشود دفع مى گردد. 5- چهار قول در معنای تری الجبال تحسبها جامده اينكه مى فرمايد: ((و ترى الجبال - و مى بينى كوهها را)) خطاب در آن به رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله ) است و مراد از آن مجسم كردن واقعه است ، همچنان كه در آيه ((و ترى الناس سكارى )) حال مردم را در آن روز مجسم مى كند، نه اينكه تو الا ن ايشان رامى بينى ، بلكه اگر مى ديدى حال ايشان را آنچه از وضعشان كه ديدنى است اينطور به نظرت مى رسيد كه مستند. ((تحسبها جامدة )) - يعنى كوهها را مى بينى و آنها را جامد گمان مى كنى ، اين جمله بعد از جمله قبلى ، جمله اى است معترضه و معناى آن دو اين است كه : ((تو در آن روز كوهها را - كه امروز جامد گمان مى كنى -، مى بينى چون ابر به حركت درمى آيند))، ممكن هم هست آن را جمله اى حاليه گرفت ، كه در اين صورت معنايش اين مى شود: ((تو در آن روز كوهها را - در حالى كه جامد گمانش مى كنى - مى بينى چون ابر به حركت درمى آيند)) و جمله ((و هى تمر مرالسحاب )) حال است از كلمه ((جبال )) و عامل آن فعل ((ترى )) است و معنايش اين است كه : تو كوهها را وقتى در صور دميده مى شود، در حالى مى بينى كه سير مى كنند مانند سير ابرها در آسمان . در آيه ((و ترى الجبال تحسبها جامدة و هى تمر مر السحاب )) دو قول ديگر هست . يكى اينكه : آن را حمل كرده اند بر حركت جوهرى و اينكه تمامى موجودات با جوهره ذاتشان به سوى غايت وجود خود در حركتند و اين همان معناى حشر و رجوع به خداى سبحان است . و اين معنا، از نظر اشاره اى كه در جمله ((تحسبها جامدة - تو آنها را جامد مى پندارى )) هست - به اينكه همين امروز كه قيامتى به پا نشده ، متحركند - مناسب ترين معناست ، براى اينكه نمى شود روز قيامت را ظرف گرفت هم براى جامد ديدن كوهها و هم براى حركت آنها چون ابر. دوم اينكه : آن را حمل كرده اند بر حركت انتقالى زمين . و اين معنا از نظر آيه - فى نفسها - معناى خوبى است ، الا اينكه دوتا اشكال متوجه آن مى شود، اول اينكه : بنا بر اين معنا، آيه شريفه از ما قبل و ما بعد خود بريده و غير مربوط مى شود، چون هم ما قبل آن و هم ما بعدش راجع به قيامت بود، دوم اينكه با اين بريدگى اتصال جمله ((انه خبير بما تفعلون )) به ما قبلش نيز به هم مى خورد. ترجمه تفسير الميزان جلد 15 پاسخ 2 1و2-آيات (82) تا (87) اين آيات گزارشى است بس شگفت انگيز از سه جريان در آخر زمان: نخست حيوانى كه خدا او را از زمين برون مى آورد; و با گمراهان اين گونه سخنى مى گويد: كه اين مردمان به نشانه هاى ربانى ايمان نمى آورده اند، و اين كه يك حيوان با مردم سخن گويد به خواست خدا و اعجاز است. دوم مكذبان هر امتى از امت هاى جهان را خدا گرد مى آورد، همان گونه كه صالحان درجه اول را نيز زنده مى سازد، اين ويژگى در دو بعدش دليلى روشن است بر اين كه آن روز روز رستاخيز جهانى نيست، بلكه روز رجعت است كه پيش از رستاخيز و در زمان دولت جهان شمول مهدوى (عج) است، در هر صورت جاى شك نيست كه اين «دابة» يك حيوان است و طبعاً اين حيوان آن چنان بزرگ نيست كه به پهناى كره زمين باشد، بلكه حيوانى معمولى است كه سخنى نامعمول مى گويد، و گروهى كه بايد آن را بشنوند به هر ترتيب ممكن مى شنوند، و اين حيوان همچون دستگاه فرستنده جهان شمول حجت عينى عليه اين كافران است كه در آن هنگامه "وقع القول عليهم": امر تعذيبشان از جانب پروردگار صادر گشته، با اين گونه حجت ها و آيات ربانى پيش از تحقق عذاب روبرو خواهند شد، و پيامد همين روز است كه آيه (83) بيان گر آن مى باشد. 3-و اين گردآورى تكذيب كنندگان در طول تاريخ در آن زمان ـ و نه گردآورى همگان ـ دليلى روشن است بر اين كه آن روز رستاخيز كلى جهان نيست، چون رستاخيز يوم الجمع است، كه همه مكلفان و بلكه همه جانداران در آن روز براى پاداش زشت و زيباى اعمال شان محشور خواهند شد، و چنان كه در آيه (85) وارد است "وقع القول عليهم" به معناى تحقق بخشيدن همان كلمه عذاب است، كه در آيه (82) نسبت به آنان گذشت، پس اين دو روز يك روز است، گرچه آغازش سخنگويى حيوانى است و انجامش عذاب اين بدتر از حيوان ها،و گواه ديگر بر اين كه اين روز رستاخيز جهان نيست آيه (87) "يوم ينفخ فى الصور" است. 4-جهان آخرين داراى دو بعد است: نخست مرگ همگان به جز "من شاء الله" و سپس زنده شدن آنان، اين جا از اين مرگ تعبير به «فزع» شده، و در آيه ديگر به «صعقة» به معناى بى هوشى كلى، و اين بى هوشى كلى طبعاً از مرگ فراتر است، و در عين آن كه جان ها و ارواح در اصل همچنان زنده اند ولكن در اين بى هوشى هيچ ادراكى بالفعل ندارند، مانند عضو كِرِخ شده انسان كه هيچ احساسى ندارد ولى زنده است، در آن هنگام ارواح كرخ مى گردند و نه آن كه به كلى نابود گردند. زيرا نابود شدنشان پيامد ثواب عقاب را از آنان بر مى دارد چرا كه آنان كه با زشت و زيباى اعمالشان مرده اند، اكنون رفته اند و ديگر چه و كه جايگزين آنها خواهد بود؟! 5-آيه 88 ـ اين جا مخاطب كل مكلفانند، چه در جهان تكليف و چه روز رستاخيز كه كوه ها را در بينش آغازين و ظاهرى بى حركت مى بينند در حالى كه همچون ابرها داراى حركاتى تند يا كند هستند، چه حركات درونى كه كل جهان آفرينش مشمول اين حركت است، ـ و اصولا حركت درونى از لوازم ذاتى تمام مواد جهان مى باشد ـ و چه برونى كه دومين گام جابجا شدن كوه هاست، و بر حسَب علم زمين شناسى احياناً كوه هايى جاهاى خود را عوض مى كنند، و سومين گام حركت زمين است، و كوه ها كه لنگرهاى اين كيهان پيما در اقيانوس بى كران فضا مى باشند پيرو حركات زمين در حركتند، و در رستاخيز نيز اين حركت آشكارتر است، و در عين حال اين حركات گوناگون زمينى به اندازه اى رام و آرام مى نمايد كه گويى اصلا دچار حركتى نيست و اين خود از اتقان سازمان ربانى است. اين آيه در عين حالى كه ميان آيات آخرت واقع است، در بعد محورى اش شامل دنيا نيز مى باشد، و هرگز اختصاصى به حركت رستاخيزى اين كوه ها ندارد; زيرا "مرّ السحاب" حركت ناپيداى ابرهاست در حالى كه حركت كوه ها در انفجار جهانى براى همگان پيداست، و در اين جا لفظ «تَمُرُّ» شامل حركات ناپيداى كل مواد جهان و همين طور حركات زمين با كوه هاست، و در ضمن شامل حركات اين كوه ها در انفجار كلى جهان است، و اين «صُنْع الله» نيز دليلى متقن است بر ترجيح دو گونه حركت زمين گرچه خرابى سازمان جهان هم در حاشيه ساختن آن "صنع الله" است، و روى اين اصل در ابعادى چند اين آيه در درجه اول شامل حركات زمين، و در حاشيه حركات كوه ها در جهان آخرت است. حركات ابرها احياناً ديدنى است كه تكه ابرى در آسمان جابجا گردد، ليكن اگر كل آسمان را در افق بينندگان ابر فرا گيرد جابجايى آنها معلوم نيست، و نيز گاهى حركت ابر به قدرى كند است كه با چشم نمى توان آن را تشخيص داد. همين گونه است حركات برونى زمين يعنى جابجا شدن آن كه گروهى اندك اخيراً با چشم علم آن را نگريسته و مى نگرند، و مسلمين با چشم وحى بر حسب آياتى گوناگون آن را ديده و مى بينند، ولى ديگران كه نه چشم وحى دارند و نه چشم علم از ديدار اين حركات برونى محروم بوده اند. تفسیر فرقان پاسخ3: آیه 82 ناظر به وقایع نزدیک به وقوع قیامت است، و آیه های 83 تا 85 ناظر به جریانات پس از وقوع قیامت، و آیه 86 گرچه پرانتزی است اما از این لحاظ که در سوره های قبلی (البته به ترتیب نزول) زندگیِ پس از قیامت را قسمت جدیِ زندگی و این زندگی دنیا را قسمت نیمه جانِ آن معرفی کرده بود، به موضوع قیامت مربوط بوده و حالت بشارت دارد که از قیامت مترسید که زندگی بهتر و کاملتری به شما رو خواهد کرد، و آیه 87 بازهم به حوادث کاملا نزدیک به قیامت مربوط است، و آیه 88 بازهم به حوادث قبل از وقوع، و آیه های 89 و 90 به چگونگیِ رسیدگی و ارزیابی اعمال مردم پرداخته که مربوط به پس از وقوع و استقرار آن است. -دابه الارض (آیه 82) موضوع آیه 82 یکی از حوادثی است که نزدیک به وقوع قیامت رخ میدهد، و دلیل ما متن خود قرآن است. زیرا از آیه 66 تا 72 که صراحتا قیامتی است و این واضح است. آیات بعد هم به نوعی به همان موضوع مرتبط است، مثلا آنجا که به علم خداوند اشاره میکند و اینکه هیچ چیزی نیست مگر اینکه در «کتاب مبین» هست، و اینکه ای پیامبر! نگران تکذیب اینها مباش، . . همگی به موضوع قیامت مرتبط است، تا اینکه در آیه 82 دوباره برمیگردد به صراحت قبلی در موضوع قیامت. با این توضیح، آیه 82 همسطح آیه «واذا الوحوش حشرت» در سوره تکویر است، و چیزی که در اینجا خاص است «تکلمهم ان الناس کانوا بآیاتنا لایوقنون» است، که چندان مایه تعجب نیست، زیرا در زمانِ نزدیک به وقوع قیامت (چنانکه تاکنون در سوره های پیشین دیده ایم) چنان اتفاقات عجیب و خارق العاده رخ میدهد که این موضوع در پیش آنها عجیب نیست، اما چیزی که اصلا مفهوم نیست روایت هایی است که «دابه الارض» مذکور را به امیرالمومنین (ع) تطبیق میدهند، و البته از این نوع روایاتی که چیزهایی را به آیه هایی ربط میدهند که واقعا هیچ ربطی ندارد، کم نیست، متاسفانه. تفسیر اقای جمال گنجه ای پاسخ 4: و زمانی که واقع شد قول بر آنها بیرون میکنیم از براي آنها جنبده از زمین با آنها تکلم میکند محققا ناس بآیات ما یقین ندارند. این آیه شریفه فی نفسه از متشابهات قرآن است لذا تفسیر مفسرین عامه تفسیر برأي است مگر از ائمه اطهار و مصادر عصمت و طهارت تفسیر بیاید باید بوسید و بر چشم گذارد و اخبار در تفسیر این آیه که در برهان 17 حدیث مفصل و مبسوط از کتب معتمده شیعه مثل کلینی و نعمانی و علی بن ابراهیم و غیر آنها روایت کرده که دابۀ الارض وجود مبارك امیر المؤمنین است در دوره رجعت در کرة اخیره چون براي امیر المؤمنین در رجعت سه کره است و با او است عصاي موسی و خاتم سلیمان و با عصا بصورت مؤمن میزند نقش ایمان در صورتش نمایان میشود و به خاتم بصورت کافر سواد کفر در صورتش ظاهر میشود و در بسیاري از اخبار آیه بعد را شاهد گرفته اند [سوره النمل ( 27 ): آیه 83 ] .... ( وَ یَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ کُلِّ أُمَّۀٍ فَوْجاً مِمَّنْ یُکَذِّبُ بِآیاتِنا فَهُمْ یُوزَعُونَ ( 83 و روزي که محشور میکنیم از هر امتی یک فوج و دستهاي از کسانی که تکذیب کردند بآیات ما پس آنها باز داشته میشوند. وَ یَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ کُلِّ أُمَّۀٍ فَوْجاً مفسرین عامه تفسیر کردند بیوم القیمۀ لکن این تفسیر خلاف صریح قرآنست و در اخبار بسیاري از ائمه استشهاد فرموده اند بآیه شریفه وَ حَشَرْناهُمْ، فَلَمْ نُغادِرْ مِنْهُمْ أَحَداً (کهف آیه 47 ) که در قیامت تمام جن و انس حتی وحوش محشور می شوند و احدي باقی نمیماند و این آیه میفرماید از هر امتی فوجی محشور میشوند و این دلیل واضح است بر رجعت از كتاب تفسير طيب البيان پاسخ 5: إِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ أَخْرَجْنَا لَهُمْ دَابَّةً﴾ ما جُنبنده‌اي را بيرون مي‌آوريم كه با آنها سخن مي‌گويد ﴿تُكَلِّمُهُمْ﴾ اين دابّه در تفسير اهل سنّت به وضع خارق‌العاده‌اي تعبير شده كه به تعبير فخررازي هيچ كدام از اين اوصاف در قرآن كريم براي آن دابّه نيامده (يك) اگر خبر صحيحي در بين اينها از وجود مبارك معصوم(سلام الله عليه) به ما برسد به آنها اعتماد مي‌كنيم (دو). [4] از طرق ما شيعه‌ها اين دابّه بر وجود مبارك حضرت امير تطبيق شده است دابّه‌اي كه در اين آيه است بر حضرت امير تطبيق شده است يعني جنبنده‌اي كه با كفار سخن مي‌گويد ﴿تُكَلِّمُهُمْ﴾ چه مي‌گويد؟ مي‌فرمايد: ﴿أَنَّ النَّاسَ كَانُوا بِآيَاتِنَا لاَ يُوقِنُونَ﴾ مردم به آيات ما ايمان نياوردند يعني همين مشركين چون تمام اين ضماير به مشركين برمي‌گردد چون بحث در مشركين بود اينهايي كه ايمان نياوردند . در آن روزي كه عذاب الهي مي‌خواهد واقع شود دابّه‌اي به آنها مي‌گويد جُرم شما اين بود كه به آيات الهي ايمان نياورديد ﴿وَإِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ أَخْرَجْنَا لَهُمْ دَابَّةً مِنَ الْأَرْضِ﴾ كه اين دابّه ﴿تُكَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ كَانُوا بِآيَاتِنَا لاَ يُوقِنُونَ﴾. فخررازي كه به تفكّر رجعت و امثال رجعت شيعه معتقد نيست قبول دارد كه اين «مِن»,وَ یَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ کُلِّ أُمَّۀٍ فَوْجاً، «مِن» تبعيضيه است يعني بعضي از مكذّبان گروهي از مكذّبان منتها اين را بعد از قيام قيامت مي‌داند مي‌گويد وقتي كه قيامت قيام مي‌كند ﴿إِنَّ الْأَوَّلِينَ وَالآخِرِينَ ٭ لَمَجْمُوعُونَ إِلَي مِيقَاتِ يَوْمٍ مَعْلُومٍ﴾ بعد از اينكه ساهره قيامت به آن وضع عمومي‌اش قيام كرد گروهي از مكذّبان را حاضر مي‌كند با آنها گفتگو مي‌كند بعد آنها را به بند مي‌كشد در حالي كه اين هم دليل مي‌طلبد, وقتي قيامت قيام كرد هر كسي در برابر كارش مسئول است ديگر يك گروه خاصّي را بياورند ﴿فَهُمْ يُوزَعُونَ﴾ يعني «يُحبَسون» اين وجهي ندارد .پس وقتي تهديد به نصاب برسد در آستانه وقوع و اجراست واقع كه شده است اين صحنه پديد مي‌آيد كسي به اينها مي‌گويد شما به آيات ما ايمان نياورديد ﴿وَإِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ أَخْرَجْنَا لَهُمْ دَابَّةً مِنَ الْأَرْضِ تُكَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ كَانُوا بِآيَاتِنَا لاَ يُوقِنُونَ﴾. ﴿وَيَوْمَ نَحْشُرُ﴾ اين «مِن», «مِن» تبعيضيه است ﴿مِن كُلِّ أُمَّةٍ فَوْجاً﴾ اين فوج را از چه گروه؟ ﴿مِّمَّن يُكَذِّبُ﴾ پس «من» اول براي تبعيض است «من» دوم «من» تبيين ﴿مِّمَّن يُكَذِّبُ بِآيَاتِنَا﴾ اين هم فعل مضارع است و مفيد استمرار است كسي كه دائماً تكذيب مي‌كرد. در سورهٴ مباركهٴ «كهف» گذشت كه در قيامت همگان حضور دارند فوجي از اينها محشور نيستند همه محشور مي‌شوند تفسیر تسنیم پاسخ 6: ایه 87 به نفخ صور اول اشاره دارد یا دوم؟ با توجه به انتهای ایه کل اتوه داخرین که همگی رو بسوی خدا ارند، به نفخه دوم اشاره دارد چرا که نفخه اول، نفخه اماته و مرگ همگانی است. -ایه 89 توضیح ایه 87 است. در ایه 87 گفته شد که در نفخ صور همه به هراس می افتند مگر من شاء الله. اما چون مشیت خداوند قانونمند است در ایه 89 این افراد را معرفی میکند .کسانی که نیکی خود را تا اخرت به همراه اورده و حفظ کرده اند. -در سوره قصص ایه 63 مشرکانی که در قیامت وعده عذاب بر انها حتمی شده را این چنین توصیف نمود :قال الذین حق علیهم القول.. -به نظر میرسد کل فراز به حوادث قیامت و بعد از نفخ صور دوم یعنی بعث و حشر همگانی اشاره داشته باشد. در ایات 82-86 به وضع خاص مکذبان در انروز اشاره میکند سپس در ایات 87-90 به وضعیت کلی محشر و قانون حاکم برآن و امن بودن نیکوکاران و جزای جهنمی بدکارن پرداخته است. سيدكاظم فرهنگ ویرایش بوسیله کاربر 1399/07/06 01:25:14 ب.ظ \| دلیل ویرایش: edit


پروفايل كاربر نمايش تمام ارسالهاي كاربر نمایش قدردانی ها

fatemeh59		#10 ارسال شده : 1398/12/05 06:41:18 ب.ظ
رتبه: Advanced Member گروه ها: Moderator, member تاریخ عضویت: 1398/02/31 ارسالها: 134		ترجمه و تفسير سوره نمل: تدبر در ايات انتهاي سوره نمل سئوال از سوره نمل إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ يَقُصُّ عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ أَكْثَرَ الَّذِي هُمْ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ {76} بى‏ گمان اين قرآن بر فرزندان اسرائيل بيشتر آنچه را كه آنان در باره‏اش اختلاف دارند حكايت مى‏كند {76} وَإِنَّهُ لَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِينَ {77} و به راستى كه آن رهنمود و رحمتى براى مؤمنان است {77} إِنَّ رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُم بِحُكْمِهِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْعَلِيمُ {78} در حقيقت پروردگار تو طبق حكم خود ميان آنان داورى مى‏كند و اوست ‏شكست‏ ناپذير دانا {78} 1-مراد از مومنین درایه 77 کیست؟ بنی اسراییلی که به قران ایمان اورند یا مسلمانان ؟ یا مومنینی که در ایه 2 توصیف شده است؟ 2-مرجع ضمیر هم در ایه 78 یقضی بینهم کیست؟بین مومنان یا بین مومنان و بنی اسراییل يا مشركان؟ 3-غرض ایات بالا چیست؟این ایات چه نکته ای را میخواسته به سایر مطالب سوره بیفزاید؟ پاسخ 1: اين آيه شريفه رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله ) را تسليت و دلگرمى مى دهد و نيز زمينه را براى بعد كه به زودى از حقانيت دعوتش و تقويت ايمان مؤمنين سخن مى گويد،فراهم مى كند، و به همين بيان وجه اتصال آيه به ما قبل كه فرمود: ((فلا تحزن عليهم ...))، كه باز به حقيقت دعوتش اشعار دارد، معلوم مى شود. پس جمله ((ان هذا القرآن يقص على بنى اسرائيل اكثر الذى هم فيه يختلفون - اين قرآن براى بنى اسرائيل بيشتر آن مسائلى كه مورد اختلافشان است بيان مى كند))، به داستانهايى از قصص انبياء اشاره مى كند و حق را در آنچه كه در آن اختلاف مى كنند بيان مى نمايد و يكى از آن داستانها داستان مسيح (عليه السّلام ) است ، كه حق مطلب را در آن معارف و احكام كه مورد اختلافشان بود بيان مى كند. و اينكه فرمود: ((و انه لهدى و رحمة للمؤمنين )) به اين معنا اشاره مى كند كه با اين داستانها كه بر بنى اسرائيل مى خواند، مؤمنين را به سوى حق هدايت مى كند و نيز رحمتى است براى آنان كه دلهايشان را آرامش مى دهد و به اين وسيله ايمان را هم در دلهايشان ريشه دار و ثابت مى كند. ان ربك يقضي بينهم يعني خود خداوند بين انان (مشركان) قضاوت و داوري خواهد كرد و بايد دل پيامبر به قضاي پروردگار راضي شود. تفسير الميزان پاسخ 2: یعنی ‌يؤيد بني اسراءيل فيما يختلفون المشركين من التوحيد و الجزاء، و یعنی دعوت غیرمستقیم یهودیان به جرگه مومنان جدید در میانه محاجه با مشرکان مکه. سئوال: سلام ممنون.يقص علي را چطور معنا کردید؟ مرجع ضمیر در يختلفون را مشرکان گرفتید نه یهود؟ پاسخ: همان معانی عمومی واژگان.یعنی میگوید قرآن هم چیزهایی مانند معارف خودتان "روایت" میکند. یعنی عمده چیزهایی که یهودیان در آنها با مشرکان مخالف اند. (البته بر عکسش هم غلط نیست: ... که مشرکان با یهودیان سرشان اختلاف دارند.) بیمرجعی ضمیر یا حذف را هم به اتکال کلیت داستان میتوان ساده شمرد. جناب اقاي فرزين پاسخ 3: -ایات قبل و بعد این جملات خطاب به مشرکان است. پیامبر در مکه چالشی با یهودیان نداشته است. انها قران را زیر سئواب بردند و گفتند اساطیر الاولین است. ابتدای سوره هم با تلک ایات القران شروع شد. لذا این جملات پاسخ مخالفان است که نه تنها قران،اساطیر نیست. بلکه اختلافات بنی اسراییل را هم بیان می کند. -در خصوص فعل یختلفون نیز با مراجعه به ایات مشابه قران مشخص میشود منظور یخالفون است. یعنی حقایقی که بنی اسراییل با ان مخالفت می کردند. -یقضی بینهم نیز به معنای داوری و حکمیت بین انها و اختاتفاتشان نیست. بلکه داوری و حکم دادن در مورد کل انها ست اقای دکتر آرمین پاسخ 4: این فراز در ادامه ایات قبل که احتجاج با مشرکان و منکران معاد و عذاب بود، در مقام تسلی دادن به پیامبر برای ادامه رسالتش نکات ظریفی بیان میکند. هرچند در سوره اسمی و سخنی از یهودیان و بنی اسراییل نیست، اما قران در اینجا مخاطبان قران را به سه دسته تقسیم کرده است یکی مومنان به قران و پیامبر که قران برایشان هدایت و رحمت است که باید همچنان قران را برایشان بخوانی. دیگری مخالفان و منکران است که هرکارکنی ایمان نمی اورند و نگران انها نباش. گروه سومی هم هستند که در جامعه پیرامون تو هستند اما هنوز مستقیما مورد خطاب و دعوت تو قرار نگرفته اند و بعدا مخاطب خواهند شدند. انها یهودیان و مسحیحیان هستند که این قران برای انها هم بسیاری از موارد اختلافشان با حق را بازگو میکند و تو باید برای انها نیر قران را تلاوت کنی. پس با توجه به این تقسیم بندی مخاطبان و از انجا که تو بر حق هستی ،لازم است که با توکل بر خدا به کار خود با قاطعیت ادامه دهی. یک نکته هم در خصوص نظر جناب دکتر ارمین:در ایات قبل این فراز،صحبت معاد و حشر است و اساطیر الاولین به وعده حشر برمیگردد نه کل قران. اقاي سيدكاظم فرهنگ پاسخ 5: یهودیان اختلافات زیادی داشتند قران هم بتدریج در سوره های مختلف مواضع و عقاید و باورهای انها را نقد و اصلاح کرده است. فعل مضارع یقص هم به همین منظور است. لذا مومنین در اینجا،مومنین بنی اسراییل منظورند. اقای دکتر جعفری ویرایش بوسیله کاربر 1398/12/18 05:53:44 ب.ظ \| دلیل ویرایش: edit


پروفايل كاربر نمايش تمام ارسالهاي كاربر نمایش قدردانی ها

fatemeh59		#11 ارسال شده : 1398/12/10 01:41:42 ب.ظ
رتبه: Advanced Member گروه ها: Moderator, member تاریخ عضویت: 1398/02/31 ارسالها: 134		ترجمه،تدبر و فهم سوره نمل: فرازبندي و درس سوره نمل چيست؟ نكات و پرسشهاي مهم تفسيري سوره نمل 57 - نمل بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمـَنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند رحمتگر مهربان طس تِلْكَ آيَاتُ الْقُرْآنِ وَكِتَابٍ مُّبِينٍ {1} طا سين اين است آيات قرآن و [آيات] كتابى روشنگر {1} هُدًى وَبُشْرَى لِلْمُؤْمِنِينَ {2} كه [مايه] هدايت و بشارت براى مؤمنان است {2} الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُم بِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ {3} همانان كه نماز برپا مى‏دارند و زكات مى‏دهند و خود به آخرت يقين دارند {3} إِنَّ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ زَيَّنَّا لَهُمْ أَعْمَالَهُمْ فَهُمْ يَعْمَهُونَ {4} كسانى كه به آخرت ايمان ندارند كردارهايشان را در نظرشان بياراستيم [تا همچنان] سرگشته بمانند {4} أُوْلَئِكَ الَّذِينَ لَهُمْ سُوءُ الْعَذَابِ وَهُمْ فِي الْآخِرَةِ هُمُ الْأَخْسَرُونَ {5} آنان كسانى‏اند كه عذاب سخت براى ايشان خواهد بود و در آخرت خود زيانكارترين [مردم] اند {5} وَإِنَّكَ لَتُلَقَّى الْقُرْآنَ مِن لَّدُنْ حَكِيمٍ عَلِيمٍ {6} و حقا تو قرآن را از سوى حكيمى دانا دريافت مى‏دارى {6} عصاره فراز آیات 1-6: قران که ازجانب خداوند حکیم بر پیامبر القا شده،کتاب روشنگر و مایه هدایت و بشارت برای اهل ایمان است. اما بی باوران به اخرت ،زیان خواهند کرد. نکات: - اولین کاربرد توام یقیمون الصلاه و یوتون الزکوه در وصف مومنان - کلمه زکات قبلا در سوره مریم برای حضرت عیسی و ..استفاده شده بود - اولین کاربرد اقم الصلاه برای پیامبر و مسلمانان درسوره اسرائ بود. - تلک ایات الکتاب المبین: اغاز سوره های شعرا یوسف قصص، - تلک ایات الکتاب و قران مبین: حجر، تلک ایات القران و کتاب مبین: نمل - کتاب مبین بصورت نکره 7بار در قران بکار رفته که اولین و دومین آن در سوره نمل است.(ایات 1 و75) از این 7 بار ، دو بار انها در ایه 1 سوره نمل و سوره حدید به قران اشاره دارد که کتابی روشنگر است. در سایر موارد به کتاب عالم(لوح محفوظ) اشاره دارد. - مشابهت با سوره عصر:ان الانسان لفی خسر. در سوره عصر انسان در خسران معرفی شد مگر اهل ایمان،عمل صالح و تواصی به حق و صبر. در سوره نمل خاسرترین افراد در اخرت را کسانی میداند که به اخرت باور ندارند. - در ابتدای سوره قصص نیز اخبار موسی و فرعون،بشارتی برای اهل ایمان معرفی شد. - کاربرد کلمات و افعال مشتق از لقی(مقابله همراه با ارتباط) لتلقی القران،القی ، - تکرار 6 باره صفت مبین در سوره إِذْ قَالَ مُوسَى لِأَهْلِهِ إِنِّي آنَسْتُ نَارًا سَآتِيكُم مِّنْهَا بِخَبَرٍ أَوْ آتِيكُم بِشِهَابٍ قَبَسٍ لَّعَلَّكُمْ تَصْطَلُونَ {7} [يادكن] هنگامى را كه موسى به خانواده خود گفت من آتشى به نظرم رسيد به زودى براى شما خبرى از آن خواهم آورد يا شعله آتشى براى شما مى‏آورم باشد كه خود را گرم كنيد {7} فَلَمَّا جَاءهَا نُودِيَ أَن بُورِكَ مَن فِي النَّارِ وَمَنْ حَوْلَهَا وَسُبْحَانَ اللَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ {8} چون نزد آن آمد آوا رسيد كه خجسته [و مبارك گرديد] آنكه در اين آتش(=صدایی که او را مخاطب قرار داد) و آنكه پيرامون آن (=موسی) است و منزه است خدا پروردگار جهانيان ( از اینکه دیده شود) {8} يَا مُوسَى إِنَّهُ أَنَا اللَّهُ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ {9} اى موسى اين منم خداى عزيز حكيم {9} وَأَلْقِ عَصَاكَ فَلَمَّا رَآهَا تَهْتَزُّ كَأَنَّهَا جَانٌّ وَلَّى مُدْبِرًا وَلَمْ يُعَقِّبْ يَا مُوسَى لَا تَخَفْ إِنِّي لَا يَخَافُ لَدَيَّ الْمُرْسَلُونَ {10} و عصايت را بيفكن پس چون آن را همچون مارى ديد كه مى‏جنبد پشت گردانيد و به عقب بازنگشت اى موسى مترس كه فرستادگان پيش من نمى‏ترسند {10} إِلَّا مَن ظَلَمَ ثُمَّ بَدَّلَ حُسْنًا بَعْدَ سُوءٍ فَإِنِّي غَفُورٌ رَّحِيمٌ {11} (اما کسانی که ظلم کردند میترسند) مگر كسى كه ستم كرده سپس بعد از بدى، نيكى را جايگزين [آن] گردانيده [بداند] كه من آمرزنده مهربانم {11} وَأَدْخِلْ يَدَكَ فِي جَيْبِكَ تَخْرُجْ بَيْضَاء مِنْ غَيْرِ سُوءٍ فِي تِسْعِ آيَاتٍ إِلَى فِرْعَوْنَ وَقَوْمِهِ إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْمًا فَاسِقِينَ {12} و دستت را در گريبانت كن تا سپيد بى‏عيب بيرون آيد [اينها] از [جمله] نشانه‏هاى نه‏گانه‏اى است [كه بايد] به سوى فرعون و قومش [ببرى] زيرا كه آنان مردمى خروج کننده از حدود و فرامین الهی انسانی هستند.{12} فَلَمَّا جَاءتْهُمْ آيَاتُنَا مُبْصِرَةً قَالُوا هَذَا سِحْرٌ مُّبِينٌ {13} و هنگامى كه آيات روشنگر ما به سويشان آمد گفتند اين سحرى آشكار است {13} وَجَحَدُوا بِهَا وَاسْتَيْقَنَتْهَا أَنفُسُهُمْ ظُلْمًا وَعُلُوًّا فَانظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُفْسِدِينَ {14} و با آنكه دلهايشان بدان يقين داشت از روى ظلم و تكبر آن را انكار كردند پس ببين فرجام فسادگران چگونه بود {14} عصاره فراز ایات 7-14: خداوند موسی را هم به رسالت مبعوث و او را با معجزات روشنگر بسوی فرعونیان فاسق فرستاد اما آنها از روی ظلم و خودخواهی، موسی و ایاتش را تکذیب کردند و سرانجام هم عذاب و هلاک شدند. نکات: - تکرار 9 باره کلمه ایات در سوره -داستان بعثت موسی و مشاهده اتش و وحی شدن باو در سوره های طه و قصص نیز بیان شده بود. -موسی از چه چیزترسید؟ ایا فقط مرسلین در محضر خدا نمی ترسند؟ در آیه 10 سوره نمل ،به تبدیل عصای موسی به مار و سپس ترس موسی و خطاب خداوند به موسی که نترس،اشاره شده است. أَلْقِ عَصَاكَ فَلَمَّا رَآهَا تَهْتَزُّ كَأَنَّهَا جَانٌّ وَلَّىٰ مُدْبِرًا وَلَمْ يُعَقِّبْ يَا مُوسَىٰ لَا تَخَفْ إِنِّي لَا يَخَافُ لَدَيَّ الْمُرْسَلُونَ * إِلَّا مَن ظَلَمَ ثُمَّ بَدَّلَ حُسْنًا بَعْدَ سُوءٍ فَإِنِّي غَفُورٌ رَّحِيمٌ (نمل، 10-11) و عصایت را بیفکن! -هنگامی که (موسی) به آن نگاه کرد، دید همچون ماری به هر سو می‌دود، (از ترس) به عقب برگشت، و حتی پشت سر خود را نگاه نکرد- ای موسی! نترس، که رسولان در نزد من نمی‌ترسند! ارتباط ایه 11با 10چگونه است؟ ایا استثنای الا پیوسته است یا منقطع؟ مفسرین و مترجمین، ترجمه های مختلفی ارایه کرده اند. ترجمه های مختلف در این خصوص به سه دسته تقسیم میشوند: 1-مگر کسی که ستم کند [که او باید بترسد]؛ ولی زمانی که پس از بدی نیکی را [که ایمان و کار شایسته است] جایگزین آن نماید [از عذاب من در امان است و نباید بترسد]؛ زیرا من بسیار آمرزنده و مهربانم 2-(ستمکاران عالم باید بترسند) مگر کسی که ستم و کار بد کند آن‌گاه به زودی (توبه کند و) نیکویی را جایگزین بدی کند (تا خدایش ببخشد) که همانا خدا بسیار آمرزنده و مهربان است. در تفسیر المیزان نیز مطابق ترجمه دوم،جمله محذوفی را در نظر گرفته است. 3-(مرسلون نزد من نمي ترسند)مگر کسي که(از مرسلون) ستم کند؛ سپس بدي را به نيکي تبديل نمايد(اين مرسلون،ميترسند)، که (توبه او را مي پذيرم، و) من غفور و رحيمم! (استثناي متصل در نظر گرفته شده مثل تفسير الفرقان ) برای پاسخ باین سئوال و ترجمه صحیح ایات، ابتدا این موضوع را در سوره های دیگر بررسی می کنیم: این موضوع و خطاب لاتخف خطاب به موسی در سوره های طه و قصص نیز نقل شده است: وَأَنْ أَلْقِ عَصَاكَ فَلَمَّا رَآهَا تَهْتَزُّ كَأَنَّهَا جَانٌّ وَلَّى مُدْبِرًا وَلَمْ يُعَقِّبْ يَا مُوسَى أَقْبِلْ وَلَا تَخَفْ إِنَّكَ مِنَ الْآمِنِينَ(قصص) أَلْقِ عَصَاكَ فَلَمَّا رَآهَا تَهْتَزُّ كَأَنَّهَا جَانٌّ وَلَّىٰ مُدْبِرًاوَلَمْ يُعَقِّبْ يَامُوسَىٰ لَاتَخَفْ إِنِّي لَايَخَافُ لَدَيَّ الْمُرْسَلُونَ (نمل) جملات ابتدای ایه سوره قصص عین ایات سوره نمل است .لکن بعد از لاتخف،عبارت انک من الامنین آمده است. با وجود این ایه و تاکید بر امن بودن موسی، احتمال پیوسته بودن استثنا و افاده این معنا که رسولان نزد خدا نمی ترسند مگر رسولانی که ظلم کردند و بعدش جبران نمودند (این رسولان میترسند و موسی هم به همین دلیل ترسید) منتفی میشود. در این ایه خدا به موسی یاد اوری میکند که تو از امنین هستی و در محضر ما،وجهی برای خوف نداری.پس نترس. نه اینکه چون ظلم کردی و توبه کردی،سزاوار ترس هستی. در سوره طه نیز باین صورت بیان شده است که: قَالَ خُذْهَا وَلَا تَخَفْ سَنُعِيدُهَا سِيرَتَهَا الْأُولَى همان طور که مشاهده میشود در هرسه سوره،علت ترس موسی ،ظهور مارجهنده از عصای اوست و نه ترس از وحی و خطاب یا ترس از حضور در برابر خدا. لذا باید به دنبال ایات مرتبط با ایمن بودن از حوادث دنیوی بود نه ایمن بودن اخروی و معنوی. سوره یونس أَلا إِنَّ أَوْلِيَاء اللّهِ لاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ {62}الَّذِينَ آمَنُواْ وَكَانُواْ يَتَّقُونَ {63}لَهُمُ الْبُشْرَى فِي الْحَياةِ الدُّنْيَا وَفِي الآخِرَةِ لاَ تَبْدِيلَ لِكَلِمَاتِ اللّهِ ذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ {64} این ایه به خوف نداشتن اولیا الله در دنیا و اخرت اشاره دارد. اما رابطه امن بودن با ظلم و توبه چیست؟ -الَّذِينَ آمَنُواْ وَلَمْ يَلْبِسُواْ إِيمَانَهُم بِظُلْمٍ أُوْلَـئِكَ لَهُمُ الأَمْنُ وَهُم مُّهْتَدُونَ {82}انعام این ایه نیز افراد مومنی که ایمانشان را به ظلم نیالوده اند،ایمن و هدایت یافته معرفی کرده است. در سوره طه نیز به خضوع انسانها در قیامت در برابر خداوند اشاره کرده و ظالمین را خسران زده و ناامید میشمرد. وَعَنَتِ الْوُجُوهُ لِلْحَيِّ الْقَيُّومِ وَقَدْ خَابَ مَنْ حَمَلَ ظُلْمًا {111} در ایه 11 سوره نمل نیز همین معنا را تکمیل میکند که اگر کسی ظلم کرد ولی توبه نمود و جبران، از شمول ظالمین خارج میشود و هم چنان در مقام امن خواهد بود. اما تاکید بر لدی (در حضور خدا) در ایه مورد بحث چیست؟ خداوند،برخی مکانها و حریم ها را امن معرفی کرده است: از جمله در سوره ال عمران ایه 97 مقام ابراهیم (ومن دخله کان امنا )و در سوره بقره ،ابراهیم،قصص و عنکبوت شهر مکه و حریم کعبه را امن (حرما امنا)معرفی کرده است. که مراد همان امنیت از بلایا و حوادث مادی است. وقتی حریم کعبه و مکه که منسوب به خداست امن است،به طریق اولی محضر خود خداوند برای راه یافتگان به محضرش امن است. در واقع موسی بنابه عادت همه انسانها که از ماری جهنده فرار میکنند، ترسید وفرار کرد اما خداوند به او یاداوری میکند که تو در محضر مایی و تبدیل عصا به مار به اراده ما صورت پذیرفت بنابراین نترس. لذا در محضر خدا،که خاص اولیا الله است، امن هستند. مرسلون هم جزو این اولیا الله هستند که معمولا مرتکب ظلمی نمیشوند و یا در صورت ارتکاب (مانند یونس ) توبه میکنند.در سوره قصص هم موسی پس از قتل غیر عمد قبطی،گفت رب انی ظلمت نفسی و در خواست غفران و توبه کرد که خدا هم او را بخشید. لذا معنای ایه باین صورت خواهد بود که در نزد من مرسلون نمی ترسند و ایمن هستند.(کسانی که مرتکب ظلم شدند،ایمن نیستند) مگر کسی که ظلم کند و سپس انرا با نیکی جبران و اصلاح نماید که من امرزنده و مهربان هستم. وَلَقَدْ آتَيْنَا دَاوُودَ وَسُلَيْمَانَ عِلْمًا وَقَالَا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي فَضَّلَنَا عَلَى كَثِيرٍ مِّنْ عِبَادِهِ الْمُؤْمِنِينَ {15} و به راستى به داوود و سليمان دانشى عطا كرديم و آن دو گفتند ستايش خدايى را كه ما را بر بسيارى از بندگان باايمانش برترى داده است {15} وَوَرِثَ سُلَيْمَانُ دَاوُودَ وَقَالَ يَا أَيُّهَا النَّاسُ عُلِّمْنَا مَنطِقَ الطَّيْرِ وَأُوتِينَا مِن كُلِّ شَيْءٍ إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْفَضْلُ الْمُبِينُ {16} و سليمان از داوود ميراث يافت و گفت اى مردم ما زبان پرندگان را تعليم يافته‏ايم و از هر چيزى به ما داده شده است راستى كه اين همان امتياز آشكار است {16} وَحُشِرَ لِسُلَيْمَانَ جُنُودُهُ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ وَالطَّيْرِ فَهُمْ يُوزَعُونَ {17} و براى سليمان سپاهيانش از جن و انس و پرندگان جمع‏آورى شدند پس دسته دسته (در صفوف تقسیم بندی )گرديدند {17} حَتَّى إِذَا أَتَوْا عَلَى وَادِي النَّمْلِ قَالَتْ نَمْلَةٌ يَا أَيُّهَا النَّمْلُ ادْخُلُوا مَسَاكِنَكُمْ لَا يَحْطِمَنَّكُمْ سُلَيْمَانُ وَجُنُودُهُ وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ {18} تا آنگاه كه به وادى مورچگان رسيدند مورچه‏اى [به زبان خويش] گفت اى مورچگان به خانه‏هايتان داخل شويد مبادا سليمان و سپاهيانش نديده و ندانسته شما را پايمال كنند {18} فَتَبَسَّمَ ضَاحِكًا مِّن قَوْلِهَا وَقَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِي أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَعَلَى وَالِدَيَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَاهُ وَأَدْخِلْنِي بِرَحْمَتِكَ فِي عِبَادِكَ الصَّالِحِينَ {19} [سليمان] از گفتار او دهان به خنده گشود و گفت پروردگارا در دلم افكن تا نعمتى را كه به من و پدر و مادرم ارزانى داشته‏اى سپاس بگزارم و به كار شايسته‏اى كه آن را مى‏پسندى بپردازم و مرا به رحمت‏خويش در ميان بندگان شايسته‏ات داخل كن {19} دسته آیات 16-19:فضل خدا به سلیمان و داود در فرمانروایی و فهم زبان پرندگان و حیوانات و شکر گزاری زیاد سلیمان نکات: -تکرار 5 باره شکر و افعالش در سوره -ایه 17 نمایانگر ان است که سپاهیان و کارگزاران حکومت سلیمان، از انس و جن و پرندگان بوده اند. -دعاهای سلیمان در ایه 19 پس از بیان قول مورچه در واقع در خواست از خداوند برای ستفاده صحیح از نعمات و قدرت و فضایلی است که خداوند به وی عطا کرده است بگونه ای که در زمره بندگان صالح خدا باشد. وَتَفَقَّدَ الطَّيْرَ فَقَالَ مَا لِيَ لَا أَرَى الْهُدْهُدَ أَمْ كَانَ مِنَ الْغَائِبِينَ {20} و جوياى [حال] پرندگان شد و گفت مرا چه شده است كه هدهد را نمى‏بينم يا شايد از غايبان است {20} لَأُعَذِّبَنَّهُ عَذَابًا شَدِيدًا أَوْ لَأَذْبَحَنَّهُ أَوْ لَيَأْتِيَنِّي بِسُلْطَانٍ مُّبِينٍ {21} قطعا او را به عذابى سخت عذاب مى‏كنم يا سرش را مى‏برم مگر آنكه دليلى روشن براى من بياورد {21} فَمَكَثَ غَيْرَ بَعِيدٍ فَقَالَ أَحَطتُ بِمَا لَمْ تُحِطْ بِهِ وَجِئْتُكَ مِن سَبَإٍ بِنَبَإٍ يَقِينٍ {22} پس ديرى نپاييد كه [هدهد آمد و] گفت از چيزى آگاهى يافتم كه از آن آگاهى نيافته‏اى و براى تو از سبا گزارشى درست آورده‏ام {22} إِنِّي وَجَدتُّ امْرَأَةً تَمْلِكُهُمْ وَأُوتِيَتْ مِن كُلِّ شَيْءٍ وَلَهَا عَرْشٌ عَظِيمٌ {23} من [آنجا] زنى را يافتم كه بر آنها سلطنت مى‏كرد و از هر چيزى به او داده شده بود و تختى بزرگ داشت {23} وَجَدتُّهَا وَقَوْمَهَا يَسْجُدُونَ لِلشَّمْسِ مِن دُونِ اللَّهِ وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِيلِ فَهُمْ لَا يَهْتَدُونَ {24} او و قومش را چنين يافتم كه به جاى خدا به خورشيد سجده مى‏كنند و شيطان اعمالشان را برايشان آراسته و آنان را از راه [راست] باز داشته بود در نتيجه [به حق] راه نيافته بودند {24} أَلَّا يَسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي يُخْرِجُ الْخَبْءَ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَيَعْلَمُ مَا تُخْفُونَ وَمَا تُعْلِنُونَ {25} [آرى شيطان چنين كرده بود] تا براى خدايى كه (چیزهای) نهان را در آسمانها و زمين بيرون مى‏آورد و آنچه را پنهان مى‏داريد و آنچه را آشكار مى ‏نماييد مى‏داند سجده نكنند {25} اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ {26} خداى يكتا كه هيچ خدايى جز او نيست پروردگار عرش بزرگ است {26} قَالَ سَنَنظُرُ أَصَدَقْتَ أَمْ كُنتَ مِنَ الْكَاذِبِينَ {27} گفت‏خواهيم ديد آيا راست گفته‏اى يا از دروغگويان بوده‏اى {27} اذْهَب بِّكِتَابِي هَذَا فَأَلْقِهْ إِلَيْهِمْ ثُمَّ تَوَلَّ عَنْهُمْ فَانظُرْ مَاذَا يَرْجِعُونَ {28} اين نامه مرا ببر و به سوى آنها بيفكن آنگاه از ايشان روى برتاب پس ببين چه پاسخ مى‏دهند {28} قَالَتْ يَا أَيُّهَا المَلَأُ إِنِّي أُلْقِيَ إِلَيَّ كِتَابٌ كَرِيمٌ {29} [ملكه سبا] گفت اى سران [كشور] نامه‏اى ارجمند براى من آمده است {29} إِنَّهُ مِن سُلَيْمَانَ وَإِنَّهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ {30} كه از طرف سليمان است و [مضمون آن] اين است به نام خداوند رحمتگر مهربان {30} أَلَّا تَعْلُوا عَلَيَّ وَأْتُونِي مُسْلِمِينَ {31} بر من بزرگى مكنيد و مرا از در اطاعت درآييد {31} قَالَتْ يَا أَيُّهَا المَلَأُ أَفْتُونِي فِي أَمْرِي مَا كُنتُ قَاطِعَةً أَمْرًا حَتَّى تَشْهَدُونِ {32} گفت اى سران [كشور] در كارم به من نظر دهيد كه بى‏حضور شما [تا به حال] كارى را فيصله نداده‏ام {32} قَالُوا نَحْنُ أُوْلُوا قُوَّةٍ وَأُولُوا بَأْسٍ شَدِيدٍ وَالْأَمْرُ إِلَيْكِ فَانظُرِي مَاذَا تَأْمُرِينَ {33} گفتند ما سخت نيرومند و دلاوريم و[لى] اختيار كار با توست بنگر چه دستور مى‏دهى {33} قَالَتْ إِنَّ الْمُلُوكَ إِذَا دَخَلُوا قَرْيَةً أَفْسَدُوهَا وَجَعَلُوا أَعِزَّةَ أَهْلِهَا أَذِلَّةً وَكَذَلِكَ يَفْعَلُونَ {34} [ملكه] گفت پادشاهان چون به شهرى درآيند آن را تباه و عزيزانش را خوار مى‏گردانند و اين گونه مى‏كنند {34} وَإِنِّي مُرْسِلَةٌ إِلَيْهِم بِهَدِيَّةٍ فَنَاظِرَةٌ بِمَ يَرْجِعُ الْمُرْسَلُونَ {35} و [اينك] من ارمغان و هدیه ای به سويشان مى‏فرستم و مى‏نگرم كه فرستادگان [من] با چه چيز بازمى‏گردند {35} فَلَمَّا جَاء سُلَيْمَانَ قَالَ أَتُمِدُّونَنِ بِمَالٍ فَمَا آتَانِيَ اللَّهُ خَيْرٌ مِّمَّا آتَاكُم بَلْ أَنتُم بِهَدِيَّتِكُمْ تَفْرَحُونَ {36} و چون [فرستاده] نزد سليمان آمد [سليمان] گفت آيا مرا به مالى كمك مى‏دهيد آنچه خدا به من عطا كرده بهتر است از آنچه به شما داده‏است [نه] بلكه شما به ارمغان خود شادمانى مى‏نماييد {36} ارْجِعْ إِلَيْهِمْ فَلَنَأْتِيَنَّهُمْ بِجُنُودٍ لَّا قِبَلَ لَهُم بِهَا وَلَنُخْرِجَنَّهُم مِّنْهَا أَذِلَّةً وَهُمْ صَاغِرُونَ {37} به سوى آنان بازگرد كه قطعا سپاهيانى بر [سر] ايشان مى‏آوريم كه در برابر آنها تاب ايستادگى نداشته باشند و از آن [ديار] به خوارى و زبونى بيرونشان مى‏كنيم {37} قَالَ يَا أَيُّهَا المَلَأُ أَيُّكُمْ يَأْتِينِي بِعَرْشِهَا قَبْلَ أَن يَأْتُونِي مُسْلِمِينَ {38} [سپس] گفت اى سران [كشور] كدام يك از شما تخت او را پيش از آنكه مطيعانه نزد من آيند براى من مى‏آورد {38} قَالَ عِفْريتٌ مِّنَ الْجِنِّ أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَن تَقُومَ مِن مَّقَامِكَ وَإِنِّي عَلَيْهِ لَقَوِيٌّ أَمِينٌ {39} عفريتى از جن گفت من آن را پيش از آنكه از مجلس خود برخيزى براى تو مى‏آورم و بر اين [كار] سخت توانا و مورد اعتمادم {39} قَالَ الَّذِي عِندَهُ عِلْمٌ مِّنَ الْكِتَابِ أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَن يَرْتَدَّ إِلَيْكَ طَرْفُكَ فَلَمَّا رَآهُ مُسْتَقِرًّا عِندَهُ قَالَ هَذَا مِن فَضْلِ رَبِّي لِيَبْلُوَنِي أَأَشْكُرُ أَمْ أَكْفُرُ وَمَن شَكَرَ فَإِنَّمَا يَشْكُرُ لِنَفْسِهِ وَمَن كَفَرَ فَإِنَّ رَبِّي غَنِيٌّ كَرِيمٌ {40} كسى كه نزد او دانشى از كتاب [الهى] بود گفت من آن را پيش از آنكه چشم خود را بر هم زنى برايت مى‏آورم پس چون [سليمان] آن [تخت] را نزد خود مستقر ديد گفت اين از فضل پروردگار من است تا مرا بيازمايد كه آيا سپاسگزارم يا ناسپاسى مى‏كنم و هر كس سپاس گزارد تنها به سود خويش سپاس مى‏گزارد و هر كس ناسپاسى كند بى‏گمان پروردگارم بى‏نياز و كريم است {40} قَالَ نَكِّرُوا لَهَا عَرْشَهَا نَنظُرْ أَتَهْتَدِي أَمْ تَكُونُ مِنَ الَّذِينَ لَا يَهْتَدُونَ {41} گفت تخت [ملكه] را برايش ناشناس گردانيد تا ببينيم آيا پى مى‏برد يا از كسانى است كه پى نمى‏برند {41} فَلَمَّا جَاءتْ قِيلَ أَهَكَذَا عَرْشُكِ قَالَتْ كَأَنَّهُ هُوَ وَأُوتِينَا الْعِلْمَ مِن قَبْلِهَا وَكُنَّا مُسْلِمِينَ {42} پس وقتى [ملكه] آمد [بدو] گفته شد آيا تخت تو همين گونه است گفت گويا اين همان است و پيش از اين ما (از قدرت سلیمان) آگاه شده و از در اطاعت درآمده بوديم {42} وَصَدَّهَا مَا كَانَت تَّعْبُدُ مِن دُونِ اللَّهِ إِنَّهَا كَانَتْ مِن قَوْمٍ كَافِرِينَ {43} و [در حقيقت قبلا] آنچه غير از خدا مى‏پرستيد مانع [ايمان] او شده بود و او از جمله گروه كافران بود {43} قِيلَ لَهَا ادْخُلِي الصَّرْحَ فَلَمَّا رَأَتْهُ حَسِبَتْهُ لُجَّةً وَكَشَفَتْ عَن سَاقَيْهَا قَالَ إِنَّهُ صَرْحٌ مُّمَرَّدٌ مِّن قَوَارِيرَ قَالَتْ رَبِّ إِنِّي ظَلَمْتُ نَفْسِي وَأَسْلَمْتُ مَعَ سُلَيْمَانَ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ {44} به او گفته شد وارد ساحت كاخ [پادشاهى] شو و چون آن را ديد بركه‏اى پنداشت و ساقهايش را نمايان كرد [سليمان] گفت اين كاخى مفروش از آبگينه است [ملكه] گفت پروردگارا من به خود ستم كردم و [اينك] با سليمان در برابر خدا پروردگار جهانيان تسليم شدم {44} عصاره دسته آیات 20-44: تدابیر خداوند برای تسلیم ملکه خورشید پرست سبا در برابر سلیمان و پذیرش توحید پس از مشاهده معجزات و حقانیت سلیمان عصاره فراز ایات 16-44: فضل زیاد خدا به سلیمان در فرمانروایی و شکر گزاری زیاد سلیمان. تدابیر خداوند برای تسلیم ملکه خورشید پرست سبا در برابر سلیمان و پذیرش توحید پس از مشاهده معجزات و حقانیت و قدرت سلیمان نکات: 1-حجیت خبر واحد: در ایه 22 هدهد که یکی از کارگزاران مهم و مورد توجه سلیمان است، خبری یقینی (که خودش دیده ) را برای سلیمان می اورد. اما سیلمان پذیرش آنرا منوط به تحقیق می کند. که کاملا عقلایی و منطقی است. و این برخلاف قاعده مشهور اصولی حجیت خبر واحد (خبر غیر متواتر) است که بسیاری از فقها انرا با استناد نادرست به ایه 14 سوره حجرات جزو اصول استنباط قرار داده اند. در سوره حجرات خداوند فرموده است اگر فاسقی برای شما خبری اورد حتما انرا بررسی کنید که بواسطه آن خبر از روی جهالت و فقدان علم به بقیه ضرر نزنید. فقها با مفهوم گیری معکوس از جمله بر این اصل باور پیدا کرده اند که پس اگر شخص غیر فاسق یا عادلی خبر اورد، لازم به تحقیق نیست و باید پذیرفت. یعنی اگر شخصی ثقه بود هر خبری اورد و هر روایتی نقل کرد باید پذیرفت. این قاعده به که حجیت خبر واحد مشهور شده است،تنها استناد قرانی ان همین ایه سوره حجرات است که ان هم با قواعد منطق و عقلا مغایر است. در زندگی روزمره، انسانها نیز واکنش ها و اقدامات مهم را صرفا با استناد به خبر یک نفر غیر فاسق انجام نمی دهند. ایه 27 سوره نمل و واکنش حضرت سلیمان دلیل قرانی محکمی در رد این اصل غیر قرانی است. حضرت سلیمان فرموده است سننظر اصدقت ام کنت من الکاذبین. با توجه به اینکه ایشان افراد فاسق را جزو کارگزاران حکومتش قرار نمیدهد، و از نظر ایشان هدهد عادل و ثقه بوده است با این حال می پذیرند که یک شخص ثقه هم لزومی ندارد همه اخبار و روایاتش صادق و صحیح باشد. ممکن است عمدا یا سهوا دچار خطا در فهم یا انتقال موضوع شده باشد لذا هر خبری که می اورد (مخصوصا اخباری که مبنای تصمیمات مهم است) باید در بوته بررسی و تحقیق گذاشته شود. 2-معانی اسلمت و مسلمین در ایات: در آیات 31،38 و 42 لفظ مسلمین در معنای تسلیم شدن و پذیرفتن حاکمیت سلیمان بکار رفته است اما در آیه 44 به تسلیم شدن در برابر خدا و پذیرش توحید و کنار گذاشتن خورشید پرستی بکار رفته است. 3-نکات قابل توجه در داستان سلیمان و ملکه سبا: -ملکه سبا پس از دریافت نامه سلیمان مبنی بر تسلیم شدن و تحت حاکمیت سلیمان قرار گرفتن کشور سبا، با سران کشور و مشورت میکند و راسا تصمیم نمی گید. چرا که امری مهم در خصوص استقلال کشور و نیز وارد کردن مردم کشورش به جنگ است. -سران کشور بجای مشورت دادن منطقی و دلسوزانه، احتمالا از روی چاپلوسی با طرح شوکت و هیمنه و برتری نظامی خود، ملکه را به سمت جنگ تشویق می کنند. اما ملکه با درایت و دوراندیشی و دلسوزی برای کشور و مردمش، با یاداوری تبعات عمومی جنگها، از تصمیم احساسی و ورود یکباره به جنگ اجتناب کرده بلکه سعی میکند از طرق مسالمت امیز و دیپلماسی، ضمن تعویق انداختن واکنش عملی متقابل، اطلاعات بیشتری از شخصیت و رفتارهای سلیمان و نیز قدرت حکومتش بدست اورد لذا هدیه ای برای سلیمان میفرستد. -برخي با استناد به ايه 37 و تهديد حضرت سليمان به لشكر كشي ، جهاد ابتدايي و جهاد براي گسترش توحيد و رفع شرك در عالم را مجاز و واجب دانسته اند. ايا اين برداشت صحيح است؟ نگارنده پيش از اين كليه ايات مرتبط با قتال و جهاد در اسلام را به تفكيك بررسي و باين نتيجه رسيده بود كه انچه در اسلام تصريح و تاكيد شده است، جنگ دفاعي و مقابله با متجاوزين به سرزمين و عقايد مسلمانان است. در ماجراي سليمان و ملكه سبا نيز جنگي رخ نداده است تا انرا مبناي استناد قرار داد. بلكه صرفا پاسخ ايشان به فرستادگان ملكه سبا بعد از اوردن هدايا بوده است و باستناد ان نمي توان گفت ايا در صورت عدم تسليم ملكه سبا، حضرت سليمان مبادرت به جنگ ميكردند يا خير؟ ضمن انكه آیه 38 (من قبل ان یاتونی مسلمین) نشان میدهد که ظاهرا سلیمان میدانسته یا حدس زده بوده است که انها خود بدون جنگ تسلیم میشوند . لذا جمله ايشان فَلَنَأْتِيَنَّهُمْ بِجُنُودٍ لَّا قِبَلَ لَهُم بِهَا وَلَنُخْرِجَنَّهُم مِّنْهَا أَذِلَّةً وَهُمْ صَاغِرُونَ را ميتوان تدبير و تهديدي از جانب ايشان براي تكميل فرايند تصميم گيري ملكه سبا به عزيمت نزد سليمان و تسليم بوده است. -داستان مکاتبه سلیمان با ملکه سبا میتوانسته الهام بخش پیامبر اسلام برای نامه نگاری با سایر حکومتها پس از شکل گیری و تثبیت حکومت اسلامی در عربستان باشد. 4-پیش از این در سوره صاد نیز گوشه هایی از داستان سلیمان و توجه او به حکومت و مظاهر آن مانند اسب و دعای او برای عطای حکومتی بی مانند باو توسط خداوند بیان شده بود. وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا إِلَى ثَمُودَ أَخَاهُمْ صَالِحًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ فَإِذَا هُمْ فَرِيقَانِ يَخْتَصِمُونَ {45} و به راستى به سوى ثمود برادرشان صالح را فرستاديم كه خدا را بپرستيد پس آنان دو دسته متخاصم شدند {45} قَالَ يَا قَوْمِ لِمَ تَسْتَعْجِلُونَ بِالسَّيِّئَةِ قَبْلَ الْحَسَنَةِ لَوْلَا تَسْتَغْفِرُونَ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ {46} [صالح] گفت اى قوم من چرا پيش از [جستن] نيكى شتابزده خواهان بدى (وقوع عذاب موعود) هستيد چرا از خدا آمرزش نمى‏خواهيد باشد كه مورد رحمت قرار گيريد {46} قَالُوا اطَّيَّرْنَا بِكَ وَبِمَن مَّعَكَ قَالَ طَائِرُكُمْ عِندَ اللَّهِ بَلْ أَنتُمْ قَوْمٌ تُفْتَنُونَ {47} گفتند ما به تو و به هر كس كه همراه توست ‏شگون بد زديم گفت ‏سرنوشت ‏خوب و بدتان پيش خداست بلكه شما مردمى هستيد كه مورد آزمايش قرار گرفته‏ايد {47} وَكَانَ فِي الْمَدِينَةِ تِسْعَةُ رَهْطٍ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ وَلَا يُصْلِحُونَ {48} و در آن شهر نه دسته بودند كه در آن سرزمين فساد مى‏كردند و از در اصلاح درنمى‏آمدند {48} قَالُوا تَقَاسَمُوا بِاللَّهِ لَنُبَيِّتَنَّهُ وَأَهْلَهُ ثُمَّ لَنَقُولَنَّ لِوَلِيِّهِ مَا شَهِدْنَا مَهْلِكَ أَهْلِهِ وَإِنَّا لَصَادِقُونَ {49} [با هم] گفتند با يكديگر سوگند بخوريد كه حتما به [صالح] و كسانش شبيخون مى‏زنيم سپس به ولى او خواهيم گفت ما در محل قتل كسانش حاضر نبوديم و ما قطعا راست مى‏گوييم {49} وَمَكَرُوا مَكْرًا وَمَكَرْنَا مَكْرًا وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ {50} و دست به نيرنگ زدند و [ما نيز] دست به نيرنگ زديم و خبر نداشتند {50} فَانظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ مَكْرِهِمْ أَنَّا دَمَّرْنَاهُمْ وَقَوْمَهُمْ أَجْمَعِينَ {51} پس بنگر كه فرجام نيرنگشان چگونه بود ما آنان و قومشان را همگى هلاك كرديم {51} فَتِلْكَ بُيُوتُهُمْ خَاوِيَةً بِمَا ظَلَمُوا إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِّقَوْمٍ يَعْلَمُونَ {52} و اين [هم] خانه‏هاى خالى آنهاست به [سزاى] ستمى كه كرده‏اند قطعا در اين [كيفر] براى مردمى كه مى‏دانند عبرتى خواهد بود {52} وَأَنجَيْنَا الَّذِينَ آمَنُوا وَكَانُوا يَتَّقُونَ {53} و كسانى را كه ايمان آورده و تقوا پيشه كرده بودند رهانيديم {53} عصاره فراز ایات 45-53: قوم ثمود هم در برابر دعوت صالح به عبادت الله،دو دسته شدند. مخالفان برای قتل او هم قسم شدند اما خداوند با نزول عذاب ویران کننده، و نجات اهل ایمان، مکر انها را خنثی کرد وَلُوطًا إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ أَتَأْتُونَ الْفَاحِشَةَ وَأَنتُمْ تُبْصِرُونَ {54} و [ياد كن] لوط را كه چون به قوم خود گفت آيا ديده و دانسته مرتكب عمل ناشايست [لواط] مى‏شويد {54} أَئِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجَالَ شَهْوَةً مِّن دُونِ النِّسَاء بَلْ أَنتُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ {55} آيا شما به جاى زنان از روى شهوت با مردها در مى‏آميزيد [نه] بلكه شما مردمى جهالت‏پيشه‏ايد {55} فَمَا كَانَ جَوَابَ قَوْمِهِ إِلَّا أَن قَالُوا أَخْرِجُوا آلَ لُوطٍ مِّن قَرْيَتِكُمْ إِنَّهُمْ أُنَاسٌ يَتَطَهَّرُونَ {56} و[لى] پاسخ قومش غير از اين نبود كه گفتند خاندان لوط را از شهرتان بيرون كنيد كه آنها مردمى هستند كه به پاكى تظاهر مى‏نمايند {56} فَأَنجَيْنَاهُ وَأَهْلَهُ إِلَّا امْرَأَتَهُ قَدَّرْنَاهَا مِنَ الْغَابِرِينَ {57} پس او و همراهانش را نجات داديم جز زنش را كه مقدر كرديم از باقى‏ماندگان [در خاكستر آتش] باشد {57} وَأَمْطَرْنَا عَلَيْهِم مَّطَرًا فَسَاء مَطَرُ الْمُنذَرِينَ {58} و بارانى [از سجيل] بر ايشان فرو باريديم و باران هشدارداده‏شدگان چه بد بارانى بود {58} عصاره فراز آیات 54-58:مخالفان لوط هم در صدد اخراج او از شهر برامدند اما عذاب الهی انها را هلاک کرد و او و پیروانش نجات یافتند. قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَسَلَامٌ عَلَى عِبَادِهِ الَّذِينَ اصْطَفَى آللَّهُ خَيْرٌ أَمَّا يُشْرِكُونَ {59} بگو سپاس براى خداست و درود بر آن بندگانش كه [آنان را] برگزيده است آيا خدا بهتر ست‏يا آنچه [با او] شريك مى‏گردانند {59} أَمَّنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَأَنزَلَ لَكُم مِّنَ السَّمَاء مَاء فَأَنبَتْنَا بِهِ حَدَائِقَ ذَاتَ بَهْجَةٍ مَّا كَانَ لَكُمْ أَن تُنبِتُوا شَجَرَهَا أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ بَلْ هُمْ قَوْمٌ يَعْدِلُونَ {60} [آيا آنچه شريك مى‏پندارند بهتر است] يا آن كس كه آسمانها و زمين را خلق كرد و براى شما آبى از آسمان فرود آورد پس به وسيله آن باغهاى بهجت‏انگيز رويانيديم كار شما نبود كه درختانش را برويانيد آيا معبودى با خداست [نه] بلكه آنان قومى منحرفند {60} أَمَّن جَعَلَ الْأَرْضَ قَرَارًا وَجَعَلَ خِلَالَهَا أَنْهَارًا وَجَعَلَ لَهَا رَوَاسِيَ وَجَعَلَ بَيْنَ الْبَحْرَيْنِ حَاجِزًا أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ {61} [آيا شريكانى كه مى‏پندارند بهتر است] يا آن كس كه زمين را قرارگاهى ساخت و در آن رودها پديد آورد و براى آن كوه‏ها را [مانند لنگر] قرار داد و ميان دو دريا برزخى گذاشت آيا معبودى با خداست [نه] بلكه بيشترشان نمى‏دانند {61} أَمَّن يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاء الْأَرْضِ أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ قَلِيلًا مَّا تَذَكَّرُونَ {62} يا [كيست] آن كس كه درمانده را چون وى را بخواند اجابت مى‏كند و گرفتارى را برطرف مى‏گرداند و شما را جانشينان اين زمين قرار مى‏دهد آيا معبودى با خداست چه كم پند مى‏پذيريد {62} أَمَّن يَهْدِيكُمْ فِي ظُلُمَاتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَن يُرْسِلُ الرِّيَاحَ بُشْرًا بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ تَعَالَى اللَّهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ {63} يا آن كس كه شما را در تاريكيهاى خشكى و دريا راه مى‏نمايد و آن كس كه بادها[ى باران زا] را پيشاپيش رحمتش بشارتگر مى‏فرستد آيا معبودى با خداست‏خدا برتر [و بزرگتر] است از آنچه [با او] شريك مى‏گردانند {63} أَمَّن يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ وَمَن يَرْزُقُكُم مِّنَ السَّمَاء وَالْأَرْضِ أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ {64} يا آن كس كه خلق را آغاز مى‏كند و سپس آن را بازمى‏آورد و آن كس كه از آسمان و زمين به شما روزى مى‏دهد آيا معبودى با خداست بگو اگر راست مى‏گوييد برهان خويش را بياوريد {64} عصاره فراز آیات 59-64: ای پیامبر بگو حمد و پرستش از ان خداست و تذکر بده بی قدرتی معبودانی را که شریک خدا گرفتند در مقایسه با قدرت بی انتهای الله در خلق و اداره عالم و اعاده ان نکات: 1-تکرار 5 باره عبارت أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ 2- ايه مشهور امن يجيب المضطر اذا دعاه ...ايا بر هر مضطري اطلاق دارد؟ ايا اين جمله با جمله بعدي و يجعلكم خلفائ الارض، ارتباط مفهومي دارد؟ يا دو ايت جدا هستند؟ منظور از یجعلکم خلفاء الارض در ایه 62 چیست؟ پاسخ: در تفسير اين ايه دو نظر عمده موجود است: گروه اول، مضطر را به همان معنای لغوی گرفته اند و براساس آیاتی، یکی از مصادیق آنرا افراد راکب بر کشتی در حال غرق دانسته است. مثل المیزان و گفته اند خداوند هر مضطري اگر تنها خدا را از روي اخلاص بخواند، اجابت ميكند. گروه دوم، براساس روایات و ادامه ایه (يجعلكم خلفا)، اين ايه را مربوط به حكومت امام زمان دانسته اند. در قران واژه خلفا سه جا استفاده شده است. اولین مورد ان در همین سوره نمل، دومین در سوره اعراف ایه 69 خطاب به قوم عاد:واذکرو اذ جعلکم خلفاء من بعد قوم نوح، دیگری هم در سوره اعراف ایه 74 خطاب به قوم ثمود: واذکروا اذ جعلکم خلفاء من بعد عاد و بواکم فی الارض.در سوره اعراف خداوند خطاب به دو قوم فرموده که شما را خلفا و جانشینان اقوام قبل کردیم. و مراد از خلفا، درواقع نسلهای جدید بعد از اسلاف است نه خلافت و جانشینی خاص. البته در سوره اعراف خلفاء الارض نیست اما لغت خلائف که هم معنی با خلفا و بقول برخی منابع لغوی هر دو جمع خلیفه هستند، به همین معنا و در هم نشینی با ارض بکار رفته است: وهو الذی جعلکم خلایف الارض (انعام 165)،ثم جعلناکم خلایف فی الارض(یونس 14)،هوالذی جعلکم خلایف فی الارض (فاطر 39). لذا در سوره نمل نیز همان معنای عمومی جانشینی نسلها در زمین مراد است و نه خلافت خاص الهی. هر چند که ان هم یک نوع و مصداقی از خلفاء الارض می باشد. از سوي ديگر، با توجه به اينكه نعمات و ايات الهي ذكر شده در ايات قبل، محسوس و قابل مشاهده و غير قابل انكار توسط مخاطبان يعني مشركان مي باشند، مفاد اين ايه يعني اجابت مضطر و جانشيني زمين هم اينگونه بايد باشد. لذا منظور ايه اجابت دعاي هر انساني است كه در مواقع اضطرار و درماندگي خدا را خوانده است كه معمولا براي هر انساني حداقل يكبار پيش امده و در وجدان خود اين امر را تاييد ميكند. ايات در مقام بر شمردن نعمات مختلف منحصر بخداست تا با مشركين احتجاج نمايد و در اين مقام نبوده كه بگويد همه دعاهاي مضطرين اجابت ميشود. بخاطر همين هم مشركان و مخاطبان پيامبر، اين ايه و اين استدلال را نفي نكرده اند. قُل لَّا يَعْلَمُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ الْغَيْبَ إِلَّا اللَّهُ وَمَا يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ {65} بگو هر كه در آسمانها و زمين است جز خدا غيب را نمى‏شناسند و نمى‏دانند كى برانگيخته خواهند شد {65} بَلِ ادَّارَكَ عِلْمُهُمْ فِي الْآخِرَةِ بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ مِّنْهَا بَلْ هُم مِّنْهَا عَمِونَ {66} [نه] بلكه اسباب دانش انها درباره اخرت مهياست اما توجه نكرده علم حاصل ننمودند علم آنان در باره آخرت نارساست [نه] بلكه ايشان در باره آن ترديد دارند [نه] بلكه آنان در مورد آن كوردلند {66} وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَئِذَا كُنَّا تُرَابًا وَآبَاؤُنَا أَئِنَّا لَمُخْرَجُونَ {67} و كسانى كه كفر ورزيدند گفتند آيا وقتى ما و پدرانمان خاك شديم آيا حتما [زنده از گور] بيرون آورده مى‏شويم {67} لَقَدْ وُعِدْنَا هَذَا نَحْنُ وَآبَاؤُنَا مِن قَبْلُ إِنْ هَذَا إِلَّا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ {68} در حقيقت اين را به ما و پدرانمان قبلا وعده داده‏اند اين (موضوع حشر و جزای اخروی) جز افسانه‏هاى پيشينيان نيست {68} عصاره فراز آیات 65-68: ای پیامبر منکران اخرت علمی به ان ندارند و از روی شک، حشر مردگان را بعید می شمرند. در برابر بهانه زمان وقوع آن، به انها بگو که زمان بعث را جز خدا کسی نمیداند. قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُجْرِمِينَ {69} بگو در زمين بگرديد و بنگريد فرجام گنه‏پيشگان چگونه بوده است {69} وَلَا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَلَا تَكُن فِي ضَيْقٍ مِّمَّا يَمْكُرُونَ {70} و بر آنان غم مخور و از آنچه مكر مى‏كنند تنگدل مباش {70} وَيَقُولُونَ مَتَى هَذَا الْوَعْدُ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ {71} و (مکرشان در انکار عذاب این است که) مى‏گويند اگر راست مى‏گوييد اين وعده كى خواهد بود {71} قُلْ عَسَى أَن يَكُونَ رَدِفَ لَكُم بَعْضُ الَّذِي تَسْتَعْجِلُونَ {72} بگو شايد برخى از آنچه را به شتاب مى‏خواهيد(عذاب موعود) در پى شما باشد {72} وَإِنَّ رَبَّكَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَشْكُرُونَ {73} و راستى پروردگارت بر [اين] مردم داراى بخشش است (که در عذابشان تعجیل نمیکند) ولى بيشترشان سپاس نمى‏دارند {73} وَإِنَّ رَبَّكَ لَيَعْلَمُ مَا تُكِنُّ صُدُورُهُمْ وَمَا يُعْلِنُونَ {74} و در حقيقت پروردگار تو آنچه را در سينه‏هايشان نهفته و آنچه را آشكار مى‏دارند نيك مى‏داند {74} وَمَا مِنْ غَائِبَةٍ فِي السَّمَاء وَالْأَرْضِ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُّبِينٍ {75} و هيچ پنهانى در آسمان و زمين نيست مگر اينكه در كتابى روشن [درج] است {75} آیات 69-75: ای پیامبر از مکر آنها در استبعاد و تکذیب عذاب الهی ناراحت نباش و ، بگو در سرنوشت اقوام قبلی تامل کنند .عذابی که در ان تعجیل میکنند (از روی انکار) در پی انها ست. إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ يَقُصُّ عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ أَكْثَرَ الَّذِي هُمْ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ {76} بى‏گمان اين قرآن بر فرزندان اسرائيل بيشتر آنچه را كه در آن (از عقاید و رفتار مذهبی شان و نیز داستان انبیای قبل) اختلاف دارند حكايت مى‏كند {76} وَإِنَّهُ لَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِينَ {77} و به راستى كه آن ( کل قران یا همان بخش بیان اختلافات ) رهنمود و رحمتى براى مؤمنان است {77} إِنَّ رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُم بِحُكْمِهِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْعَلِيمُ {78} در حقيقت پروردگار تو با حكم خود آنان(مشرکان و مکذبان) را داورى مى‏كند( وکارشان را پایان میدهد) و اوست‏ شكست ‏ناپذير دانا {78} فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّكَ عَلَى الْحَقِّ الْمُبِينِ {79} پس بر خدا توكل كن كه تو واقعا بر حق آشكارى {79} إِنَّكَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَى وَلَا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَاء إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِينَ {80} البته تو مردگان را شنوا نمى‏گردانى و اين ندا را به كران چون پشت بگردانند نمى‏توانى بشنوانى {80} وَمَا أَنتَ بِهَادِي الْعُمْيِ عَن ضَلَالَتِهِمْ إِن تُسْمِعُ إِلَّا مَن يُؤْمِنُ بِآيَاتِنَا فَهُم مُّسْلِمُونَ {81} و تو راهبر كوران [و بازگرداننده] از گمراهى‏شان نيستى تو جز كسانى را كه ( در دل)به نشانه‏هاى ما ايمان آورده‏ و تسلیم (حق) هستند، نمى‏توانى بشنوانى {81} ایات 76-81:قران مایه هدایت و رحمت برای اهل ایمان و مبین اختلافات مذهبی بنی اسراییل است. تو هم بر حق هستی پس با توکل بر خدا به کار خود ادامه بده و از روگردانی اینها از پیامهای هدایتگرت نگران نباش چرا که خدا در مورد انها حکم میکند.کسانی که تسلیم حق هستند،ایمان میاورند. نکات: 1-در همه مواردی که قرآن برای بیان حکایات و داستانهای خود از فعل قص یقص استفاده کرده، مخاطب پیامبر اسلام بوده و فعل نقص علیک استفاده شده است.ایه 76 سوره نمل تنها موردی است که مخاطب این قصه گویی را غیر پیامبر اورده و فرموده یقص علی بنی اسراییل. 2- ایه 77 مشابه ایه 2 است. در ایه 2 قران، مایه هدایت و بشارت مومنان معرفی شد . در ایه 77 هدایت و رحمت برای مومنان. 3-مرجع ضمیر هم در ایه 78 یقضی بینهم کیست؟بین مومنان یا بین مومنان و بنی اسراییل -غرض ایات بالا چیست؟ با توجه به اینکه بقیه سوره راجع به پیامبر و مشرکان است و اشاره دیگری به رفتار بنی اسراییل با پیامبر و قران نشده،این ایات چه نکته ای را میخواسته به سایر مطالب سوره بیفزاید؟ پاسخ: این فراز در ادامه ایات قبل که احتجاج با مشرکان و منکران معاد و عذاب بود، در مقام تسلی دادن به پیامبر برای ادامه رسالتش نکات ظریفی بیان میکند. هرچند در سوره اسمی و سخنی از یهودیان و بنی اسراییل نیست، اما قران در اینجا مخاطبان قران را به سه دسته تقسیم کرده است یکی مومنان به قران و پیامبر که قران برایشان هدایت و رحمت است که باید همچنان قران را برایشان بخوانی. دیگری مخالفان و منکران است که هرکارکنی ایمان نمی اورند و نگران انها نباش. گروه سومی هم هستند که در جامعه پیرامون تو هستند اما هنوز مستقیما مورد خطاب و دعوت تو قرار نگرفته اند و بعدا مخاطب خواهند شدند. انها یهودیان و مسحیحیان هستند که این قران برای انها هم بسیاری از موارد اختلافشان با حق را بازگو میکند و تو باید برای انها نیر قران را تلاوت کنی. پس با توجه به این تقسیم بندی مخاطبان و از انجا که تو بر حق هستی ،لازم است که با توکل بر خدا به کار خود با قاطعیت ادامه دهی. وَإِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ أَخْرَجْنَا لَهُمْ دَابَّةً مِّنَ الْأَرْضِ تُكَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ كَانُوا بِآيَاتِنَا لَا يُوقِنُونَ {82} و چون قول [عذاب اخروی] بر ايشان تثبیت و نازل گردد جنبنده‏اى را از زمين براى آنان بيرون مى‏آوريم كه با ايشان سخن گويد كه مردم [چنانكه بايد] به نشانه‏هاى ما يقين نداشتند {82} وَيَوْمَ نَحْشُرُ مِن كُلِّ أُمَّةٍ فَوْجًا مِّمَّن يُكَذِّبُ بِآيَاتِنَا فَهُمْ يُوزَعُونَ {83} و آن روز كه از هر امتى گروهى از كسانى را كه آيات ما را تكذيب كرده‏اند محشور(مجتمع) مى‏گردانيم پس آنان در دسته های مختلف نگاه داشته میشوند نگاه داشته مى‏شوند تا همه به هم بپيوندند {83} حَتَّى إِذَا جَاؤُوا قَالَ أَكَذَّبْتُم بِآيَاتِي وَلَمْ تُحِيطُوا بِهَا عِلْمًا أَمَّاذَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ {84} تا چون [همه] بيايند [در محضر خدا] مى‏فرمايد آيا نشانه‏هاى مرا به دروغ گرفتيد و حال آنكه از نظر علم بدانها احاطه نداشتيد آيا [در طول حيات] چه مى‏كرديد {84} وَوَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِم بِمَا ظَلَمُوا فَهُمْ لَا يَنطِقُونَ {85} و به [كيفر] آنكه ستم كردند حكم [عذاب] بر آنان تثبیت و مستقر گردد در نتيجه ايشان دم برنيارند {85} أَلَمْ يَرَوْا أَنَّا جَعَلْنَا اللَّيْلَ لِيَسْكُنُوا فِيهِ وَالنَّهَارَ مُبْصِرًا إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ {86} آيا نديده‏اند كه ما شب را قرار داده‏ايم تا در آن بياسايند و روز را روشنى‏بخش [گردانيديم] قطعا در اين [امر] براى مردمى كه ايمان مى‏آورند مايه‏هاى عبرت است {86} وَيَوْمَ يُنفَخُ فِي الصُّورِ فَفَزِعَ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَمَن فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَن شَاء اللَّهُ وَكُلٌّ أَتَوْهُ دَاخِرِينَ {87} و روزى كه در صور دميده شود(نفخه دوم) پس هر كه در آسمانها و هر كه در زمين است به هراس شدید افتد مگر آن كس كه خدا بخواهد و جملگى با زبونى رو به سوى او آورند {87} وَتَرَى الْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَةً وَهِيَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ صُنْعَ اللَّهِ الَّذِي أَتْقَنَ كُلَّ شَيْءٍ إِنَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَفْعَلُونَ {88} و كوهها را مى‏بينى [و] مى‏پندارى كه آنها بى‏حركتند و حال آنكه آنها ابرآسا در حركتند [اين] صنع خدايى است كه هر چيزى را در كمال استوارى پديد آورده است در حقيقت او به آنچه انجام مى‏دهيد آگاه است {88} مَن جَاء بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرٌ مِّنْهَا وَهُم مِّن فَزَعٍ يَوْمَئِذٍ آمِنُونَ {89} هر كس نيكى به ميان آورد پاداشى بهتر از آن خواهد داشت و آنان از هراس آن روز ايمنند {89} وَمَن جَاء بِالسَّيِّئَةِ فَكُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِي النَّارِ هَلْ تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ {90} و هر كس بدى به ميان آورد به رو در آتش [دوزخ] سرنگون شوند آيا جز آنچه مى‏كرديد سزا داده مى‏شويد {90} عصاره فراز ایات 82-90:عذاب موعود و هراس انگیز درصحنه محشر بر مکذبین ایات محقق میشود. اورندگان خیر و نیکی در امان و حاملان بدی در آتش سوزان به سزای خود خواهند رسید. -تکرار زیاد "آیات" در سوره 9( بار ) و این فراز -عبارت مَن جَاء بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرٌ مِّنْهَا فقط در سوره های نمل و قصص بکار رفته -تقابل بین من جاء بالحسنه و من جاء بالسیئه نیز در سوره های قصص نمل و انعام مشاهده میشود. -ایه 83 مشابه ایه وَحُشِرَ لِسُلَيْمَانَ جُنُودُهُ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ وَالطَّيْرِ فَهُمْ يُوزَعُونَ {17} -ایه 87 به نفخ صور اول اشاره دارد یا دوم؟ با توجه به انتهای ایه کل اتوه داخرین که همگی رو بسوی خدا ارند، به نفخه دوم اشاره دارد چرا که نفخه اول، نفخه اماته و مرگ همگانی است. -ایه 89 توضیح ایه 87 است. در ایه 87 گفته شد که در نفخ صور همه به هراس می افتند مگر من شاء الله. اما چون مشیت خداوند قانونمند است در ایه 89 این افراد را معرفی میکند .کسانی که نیکی خود را تا اخرت به همراه اورده و حفظ کرده اند. -در سوره قصص ایه 63 مشرکانی که در قیامت وعده عذاب بر انها حتمی شده را این چنین توصیف نمود :قال الذین حق علیهم القول.. -آیت الله جوادی آملی: در خصوص ايه 89 نكته جالبي دارند: "خداوند در قرآن نفرمود: کسی که در دنیا کار خوب بکند یا کسی که در دنیا ایمان بیاورد اهل نجات است!در هیچ جای قران نداریم که فرموده باشد: «من فعل الحسنه» بلکه فرمود :«من جاء بالحسنه»این یعنی انسان باید یک قدرتی داشته باشد که بتواند این اعمال حسنه را با خود «به سرای باقی» ببرد. یعنی اعمالش در دستش نقد باشد.این طور نباشد که در دستش کار خیر بگذارد بعد گناه کند، غیبت کند و... که با این کارها افعال خیرش بریزد. این «شیوه اخیر» مصداق همان «من فعل الحسنه» است که مورد نظر قرآن نیست . بلکه انسان باید آنطور باشد که بتواند همه افعال نیک و خوب خودش را به همراه خود ببرد.لذا در صحنه قیامت نمی‌گویند تو در دنیا چه کردی بلکه می‌گویند چه با خودت آوردی؟!! از همین رو خداوند فرمود «من جاء بالحسنه فله عشر امثالها» اینکه گفته شد: به او ده برابر می‌دهند، اینطور نیست که هر کسی کار خوبی بکند به او ده برابر بدهند!! بلکه کسی از این نعمت بهرمنده خواهد بود که بتوا ند آن را حفظ کند و بتواند آن حسنه را نگه دارد. -من جاءبالحسنة فله خير منها و هم من فزع يومئذ ءامنون.چرا فقط انجام حسنه،شرط ایمنی است و به ترک سيئة اشاره اي نشده است. با نكته تفسيري اقاي جوادي آملي، اين معنا بدست مي ايد كه در قيامت برايند اعمال خوب وبد ما ملاك خواهد بود.يعني اگر جمع جبری اعمال خوب ما به همراه آثار مثبت آنها از مجموع اعمال بد ما و آثار منفی آنها بیشتر باشد،ایمن از عذاب خواهیم بود.واگر جمع عملکرد ما منفی باشد،همان اعمال منفی به ما تحویل داده شده و مارا معذب میکند. إِنَّمَا أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ رَبَّ هَذِهِ الْبَلْدَةِ الَّذِي حَرَّمَهَا وَلَهُ كُلُّ شَيْءٍ وَأُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْمُسْلِمِينَ {91} من مامورم كه تنها پروردگار اين شهر را كه آن را مقدس شمرده و هر چيزى از آن اوست پرستش كنم و مامورم كه از مسلمانان باشم {91} وَأَنْ أَتْلُوَ الْقُرْآنَ فَمَنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ وَمَن ضَلَّ فَقُلْ إِنَّمَا أَنَا مِنَ الْمُنذِرِينَ {92} و اينكه قرآن را بخوانم پس هر كه راه يابد تنها به سود خود راه يافته است و هر كه گمراه شود بگو من فقط از هشداردهندگانم {92} وَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ سَيُرِيكُمْ آيَاتِهِ فَتَعْرِفُونَهَا وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ {93} و بگو ستايش از آن خداست به زودى آياتش را به شما ( که این ایاتش را تکذیب کردید) نشان خواهد داد و آن را خواهيد شناخت (که ان موقع دیر است برای ایمان اوردن) و پروردگار تو از آنچه مى‏كنيد غافل نيست {93} عصاره فراز ایات 91-93: بگو که من تنها خدا را عبادت میکنم و تسلیم اویم که ستایش مخصوص اوست. قران را هم برشما تلاوت میکنم تا هرکه بخواهد هدایت یابد و هر که روی برگرداند،گمراه خواهد بود. بیشترین تکرار الحمد لله در سوره نمل و زمر 3 بار در سوره قصص هم به امن بودن شهر مکه اشاره شد: أَوَلَمْ نُمَكِّن لَّهُمْ حَرَمًا آمِنًا يُجْبَى إِلَيْهِ ثَمَرَاتُ كُلِّ شَيْءٍ مرور عصاره فرازها: عصاره فراز آیات 1-6: قران که ازجانب خداوند حکیم بر پیامبر القا شده،کتاب روشنگر و مایه هدایت و بشارت برای اهل ایمان است. اما بی باوران به اخرت ،زیان خواهند کرد. عصاره فراز ایات 7-14: خداوند موسی را هم به رسالت مبعوث و او را با معجزات روشنگر بسوی فرعونیان فاسق فرستاد اما آنها از روی ظلم و خودخواهی، موسی و ایاتش را تکذیب کردند و سرانجام هم عذاب و هلاک شدند. عصاره فراز ایات 16-44: فضل زیاد خدا به سلیمان در فرمانروایی و شکر گزاری زیاد سلیمان. تدابیر خداوند برای تسلیم ملکه خورشید پرست سبا در برابر سلیمان و پذیرش توحید پس از مشاهده معجزات و حقانیت و قدرت سلیمان عصاره فراز ایات 45-53: قوم ثمود هم در برابر دعوت صالح به عبادت الله،دو دسته شدند. مخالفان برای قتل او هم قسم شدند اما خداوند با نزول عذاب ویران کننده، و نجات اهل ایمان مکر انها را خنثی کرد عصاره فراز آیات 54-58:مخالفان لوط هم در صدد اخراج او از شهر برامدند اما عذاب الهی انها را هلاک کرد و او و پیروانش نجات یافتند. عصاره سیاق ایات 7-58:اقوام قبل هم در برابر پیام رسولان خدا به تکذیب و مخالفت و حتی برنامه ریزی برای قتل و اخراج رسولانشان پرداختند اما خداوند انها را هلاک و مومنان را نجات داد. اما در زمان سليمان كه به فضل خدا حکومتی خاص و با کارگزارانی از انس و جن و جانوران داشت، با ارایه معجزات خارق العاده، ملكه سبا و مخالفان در برابر پذیرش حق تسليم شدند. عصاره فراز آیات 59-64: ای پیامبر بگو حمد و پرستش از ان خداست و تذکر بده بی قدرتی معبودانی را که شریک خدا گرفتند در مقایسه با قدرت بی انتهای الله در خلق و اداره عالم و اعاده ان عصاره فراز آیات 65-68: ای پیامبر منکران اخرت علمی به ان ندارند و از روی شک، حشر مردگان را بعید می شمرند. در برابر بهانه زمان وقوع آن، به انها بگو که زمان بعث را جز خدا کسی نمیداند. آیات 69-75: ای پیامبر از مکر آنها در استبعاد و تکذیب عذاب الهی ناراحت نباش و ، بگو در سرنوشت اقوام قبلی تامل کنند .عذابی که در ان تعجیل میکنند(از روی انکار) در پی انها ست. عصاره سیاق ایات 59-75:ای پیامبر در برابر مشرکان و منکران معاد و عذاب الهی،اینگونه احتجاج کن. ایات 76-81:قران مایه هدایت و رحمت برای اهل ایمان و مبین اختلافات مذهبی بنی اسراییل است. تو هم بر حق هستی پس با توکل بر خدا به کار خود ادامه بده و از روگردانی اینها از پیامهای هدایتگرت نگران نباش چرا که خدا در مورد انها حکم میکند. کسانی که تسلیم حق هستند،ایمان میاورند. عصاره فراز ایات 82-90:عذاب موعود و هراس انگیز درصحنه محشر بر مکذبین ایات محقق میشود. اورندگان خیر و نیکی در امان و حاملان بدی در آتش سوزان به سزای خود خواهند رسید. عصاره فراز ایات 91-93: بگو که من تنها خدا را عبادت میکنم و تسلیم اویم که ستایش مخصوص اوست. قران را هم برشما تلاوت میکنم تا هرکه بخواهد هدایت یابد و هر که روی برگرداند،گمراه خواهد بود. عصاره سیاق ایات 76-93 :قران مایه هدایت و رحمت برای اهل ایمان است. تو هم بر حق هستی پس از روگردانی اینها از پیامهای هدایتگرت نگران نباش چرا که خدا در مورد انها حکم میکند.پس با توکل بر خدا به رسالت خود و تلاوت قران ادامه بده کسانی که تسلیم حق هستند،ایمان میاورند. در اخرت نیز قطعا اورندگان خیر و نیکی در امان و حاملان بدی در آتش سوزان به سزای خود خواهند رسید. درس سوره: قران،کتاب روشنگر و مایه هدایت و بشارت برای اهل ایمان است. اقوام قبل هم در برابر پیام رسولان خدا به تکذیب و انواع مخالفت پرداختند البته حق پذیرانی هم بودند و خداوند مخالفان را هلاک و مومنان را نجات داد. ای پیامبر در برابر مشرکان و منکران معاد و عذاب الهی،اینگونه احتجاج کن و از روگردانی شان از پیامهای هدایتگرت نگران نباش چرا که خدا در مورد انها حکم میکند.پس با توکل بر خدا به رسالت خود ادامه بده تا هرکه در برابرایات حق تسلیم است، هدایت پذیرد. در اخرت نیز قطعا اورندگان خیر و نیکی در امان و حاملان بدی در آتش سوزان به سزای خود خواهند رسید. کمات کلیدی: -اولین کاربرد توام یقیمون الصلاه و یوتون الزکوه در وصف مومنان -تلک ایات الکتاب و قران مبین: حجر، تلک ایات القران و کتاب مبین: نمل -تکرار 6 باره صفت مبین در سوره تکرار 9 باره کلمه ایات در سوره -تکرار 5 باره شکر و افعالش در سوره -تکرار 5 باره عبارت أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ -عبارت مَن جَاء بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرٌ مِّنْهَا فقط در سوره های نمل و قصص بکار رفته بیشترین تکرار الحمد لله در سوره نمل و زمر 3 بار تکرار 4 باره قران (دومین بعد از سوره اسرا) بیشترین تکرار کلمه مسلم (5بار) در میان سوره های مکی استاد سيد كاظم فرهنگ ویرایش بوسیله کاربر 1398/12/12 10:22:46 ق.ظ \| دلیل ویرایش: edit


پروفايل كاربر نمايش تمام ارسالهاي كاربر نمایش قدردانی ها

ali		#12 ارسال شده : 1398/12/13 11:29:43 ق.ظ
رتبه: Advanced Member گروه ها: Moderator, Administrators, member تاریخ عضویت: 1390/03/24 ارسالها: 1,740 تشکرها: 4 بار 29 تشکر دریافتی در 29 ارسال		پاسخ به سئوالات پست شماره 10 پاسخ 1: با سلام و عرض ادب قبل از اینکه بخواهم وارد پرسشهای شما شوم و بصورت جزء جزء پاسخ را بر اساس دانش اندکم بدهم، شاید بد نباشد که کمی درباره خود سوره نمل باختصار بیان شود. سوره "نمل" با سخن از هدایت قرآن و نویدهای آن برای مؤمنان، آغاز می شود و پس از اشاره به اینکه کافران بخاطر خوش بینیِ افراطی به اعمال خویش، از درک این حقیقت عاجزند، به داستان موسی ع می پردازد. نشان می دهد که چگونه مخالفان موسی ع با همۀ قدرت و شوکتشان در برابر پیامبر إلهی مغلوب شده و راه به جایی نبردند و بدین ترتیب، به کنایه، به پیامبر اسلام ص و همۀ پیروان او، در دوران سخت مکّه، پیام امید می دهد. همچنین از پیامبران دیگر، چون داود ع و سلیمان ع که به لطف خدا صاحب شکوه و قدرت شده و عجایبی در زندگی آنها پیش آمد، سخن به میان آورده است و گویی، بدین طریق با عطف توجه به قدرت لایزال خداوند، به پیامبر اسلام ص و اصحابش تذکّرمی دهد که به چه عظمت بیکرانی تکیه دارند و خدایشان از حمایت آنها دریغ نخواهد کرد. سپس به تناسب، از قوم ثمود و اینکه توطئه کردند تا پیامبرشان صالح ع را شبانه به قتل رسانند، یاد می کند و ظاهراً غیرمستقیم به مسلمانان پیام می دهد که اینگونه توطئه ها در مورد پیامبر شما نیز نقش بر آب خواهد شد . چنانکه شد و مشرکان موفّق به قتل پیامبر اکرم ص در شب هجرت نشدند. به همین ترتیب از قوم لوط و داستان عبرت آمیز آن قوم یاد شده و سوره با تفصیلی از آیات توحیدی و اشاره به معاد ـ که دو اصل اساسی دعوت انبیاء است ـ به انتها نزدیک می شود و با ذکر قرآن و هدایت های آن، همانند آیات آغازین، پایان می پذیرد. تصور می کنم در پست قبل پاسخ سوال سوم داده شد. در خصوص پرسش نخست باید عرض کنم که مراد از مؤمنین در آیه 77 تمامی مؤمنین هستند. اعم از مؤمنان بنی اسرائیل و مؤمنان دیگر ادیان و نیز مسلمانان. البته بصورت اخص در ادامۀ آیۀ قبل، بنی اسرائیل را تشویق می کند که به هدایت و داوری قرآن تن دردهند و بدان ایمان آورند. اما این موضوع نافی عام بودن مؤمنین نیست و همه مؤمنین باید به داوری قرآن تن در دهند و به آن ایمان بیاورند. در خصوص پرسش دوم هم باید عرض کنم که مرجع ضمیر "هم" در آیه 78 و در "يَقْضِي بَيْنَهُم" به بنی اسرائیل بر می گردد که سخن درباره ایشان بوده است. بازهم باید عرض کنم که قطعاً خداوند بر اساس حکم خویش میان همه دوری خواهد کرد اما در این آیه منظور این است که اگر هم بنی اسرائیل به هدایت های قرآنی در این دنیا توجه نکردند، باکی نیست چرا که سرانجام به سوی خدا بازخواهند گشت و خدای شکست ناپذیر و حکیم، بر طبق موازین خود، دربارۀ آنها داوری خواهد کرد. پاسخ 2: با سلام و تشكر فراوان از توجه شما و نيز رسم يك سيماي كلي از سوره #نمل در كليت با شما موافقم اما جهت گيري اين داستانها مهم است. ميتوان با توجه به مقدمه سوره اين طور گفت كه به پيامبر و مسلمانان اينگونه تسلي داده كه همواره در برابر دعوت انبيا، قدرتمندان و اكثريت مردم مخالفت كرده حتي اقدام عملي به مقابله ميكنند كه البته اقدام انها خنثي شده است.و سه نمونه هم مثال زده شده است. اما داستان سليمان و ملكه سبا متفاوت است. ملكه سبا با دورانديشي و پرهيز از جنگ و البته بعد از ديدن معجزات متعدد،دعوت و حكومت سليمان و پيام توحيد را ميپذيرد. شايد بتوان گفت هدف از ذكر اين نمونه كه تقريبا در قران منحصر بفرد است، اين بوده كه خداوند ميخواسته به پيامبر و مسلمانان تذكر دهد ايمان اوردن سران و قدرتمندان،به اساني نيست و ملكه سبا هم كه ايمان اورد تحت چنين شرايطي و با چنان اقتداري در حكومت سليمان بوده است. امكان پذير هست اما فعلا انتظار مشابه نداشته باش. اقاي سيد كاظم فرهنگ پاسخ3: سلام بر شما 1 مومنین لفظ عام است و منحصر به مسلمین نیست مثلا هر مسلمي نمیتواند بگوید من مومن هستم 2 شما باید بدانید که شیوة جمع آوري قرآن چگونة بودة و در اصل قرآن به صورت مصحف بودة مصحف عائشة مصحف حفصة مصحف ابن مسعود مصحف ابي بن کعب و سایر مصحف ها و از این مصحف ها قرآن عثماني مقتبس شدة که در اختیار ماست لذا بعضي آیات جابجا شدند و یا اینکه بعضي آیات نسخ شدة در قرآن کنوني وارد نشدند و یا اینکة برخي از آیات نسخ نشدة در قرآن کنونی نیست لذا این ناهماهنگي آیات دلیلش این است و در بعضي موارد دیگر نیز این موضوع به چشم میخورد که ناشي از خطاي انساني در عصر عثمان بن عفان است اما پاسخ به سوال: مرجع ضمیر هم بني اسرائیل است پاسخ 4: سلام بر شما 1_درسته که مومنين عام است. اما هر عامی می‌تواند در متن، به مصداق خاصی اشاره کند لذا سوال، مصداق خاص مومنان در این آیه است 2_مصاحف متعدد بوده. اما دلیلی نمی‌شود بر اینکه آیات جابجا شده اند یا حذف شده اند. اگر بر این باورید، نمی توانید بر قرآن احتجاج کنید چرا که در هر فراز و سیاقی این امکان قابل طرح است. 3_چرا به بنی اسرائیل بر می‌گردد؟ قاعدتا ضمیر به اولین اسم قبل از خود بر می‌گردد. اقاي سيد كاظم فرهنگ ویرایش بوسیله کاربر 1400/07/07 01:36:52 ب.ظ \| دلیل ویرایش: edit


پروفايل كاربر نمايش تمام ارسالهاي كاربر نمایش قدردانی ها

ali		#13 ارسال شده : 1399/07/04 10:30:30 ق.ظ
رتبه: Advanced Member گروه ها: Moderator, Administrators, member تاریخ عضویت: 1390/03/24 ارسالها: 1,740 تشکرها: 4 بار 29 تشکر دریافتی در 29 ارسال		تدبر و فهم آیات سوره نمل: نکات تفسیری سوره النمل نمل:37 نزد آنها بازگرد [و بگو] که من بي‌ترديد با سپاهی به سراغشان خواهم آمد که در برابر آن توان روياروئی ندارند 47 و البته آنان را با خواری و به حال زبونی از آن [سرزمين] بيرون خواهم راند. 48 منظور حضرت سلیمان از لشگرکشی به سرزمین سبا چه بوده است؟ ______________ 47- اصل پانزدهم: «برترين قدرت: اسلحه علم و ارتش عالمان». چنين موضع جنگ ‌طلبانه و خشن از ناحيه پيامبری که نامش از سلم و سلامت گرفته شده، بسيار غير‌منتظره مي‌آيد، اما در دنباله داستان معلوم مي‌شود سليمان به جای لشکرکشی و تهاجم نظامي، از علم و دانش خود و دولت‌مردانش استفاده کرده، در نمايش باشکوهی از برتری علمی و تکنولوژيک، ملکه سبا را مسحور و شيفته و تسليم قلبی به ربّ‌العامين کرد. اين است آن لشگری [از دانشمندان] که گفته بود، شما توان مقابله با آن را نداريد. مگر در دنيای امروز پيشرفته‌ترين کشورها در دانش و تکنولوژي، برترين قدرت‌های سياسی و نظامی جهان نيستند؟ 48- اين همان سخن ملکة سباست که در آية 34 آمده، اما سليمان بدون جنگ و خونريزی آنان را از قله غرور و تکبّر و عرش عظيم به پائين آورد. نمل:40 ـ [اما] آن که دانشی از کتاب [قوانين و نظامات] داشت گفت: من قبل از آن که چشم بر هم زنی [=در يک لحظه] آن را برای تو مي‌آوردم. 52 پس همين که [سليمان] تخت را مقابل خويش مستقر ديد، گفت: اين [امکانات] از فضل پروردگارم است [=از فزون‌بخشي‌های اوست] تا مرا [در ابتلای قدرت] بيازمايد که آيا شکر [نعمت] مي‌گذارم يا ناسپاسی مي‌کنم؟ 53 و [مسلما] هرکس سپاس گذارد، جز اين نيست که به سود خود کرده و هر کس ناسپاسی کند، بي‌ترديد پروردگار من بي‌نياز کريم است. در داستان سلیمان و اوردن تخت ملکه سبا، منظور از علم من الکتاب چیست؟ ______________ 52- اصل شانزدهم: «علم مطلق نزد خداست». منظور از «علم من الکتاب» چيست؟ آيا منظور کتاب دينی است؟ کدام کتاب؟ تورات يا کتابی ديگر؟ با توجه به معنای کتاب، که ظرف ثبت و ضبط قوانين و نظامات شريعت يا طبيعت است، با فرض اينکه واقعاً تخت ملکه سبا انتقال مکانی داده شده باشد، آيا نمي‌توان گفت آن که به دانشی از کتاب دست يافته بود، شناختی از قوانين فيزيک در انتقال ماده و انرژی و مسائل مربوط به جاذبه داشت و مي‌توانست در چشم به هم زدنی تخت ملکه سبا را منتقل سازد؟ هر چند چنين دانشی نه سابقه تاريخی داشته و نه به ديگران رسيده است، ممکن است کلمه عرش در اينجا به معنای نظاماتی که حکومت سليمان بر اساس آن اداره مي‌شده، و قانون اساسی آن جامعه بوده باشد. در اينصورت آوردن آن نزد سليمان در زمانی کوتاه، کشف و عرضه آن بوده باشد [والله اعلم] چه بسا آينده اين راز را بگشايد. در قرآن آمده است که بالاتر از هر دانشمندی خدای عليم است [وَفَوْقَ كُلِّ ذِی عِلْمٍ عَلِيمٌ- سوره يوسف آيه 76 (12:76) ] رقابت علمی ارائه شده در اين آيه، اشاره‌ای است به نامحدود بودن دامنه علم. 53- اصل هفدهم: «قدرت برای خدمت، نه سلطه و سرکوب». اين بار دومی است که سليمان خود را در معرض امتحان الهی مي‌بيند؛ بار نخست وقتی پيام موران را شنيد و از اينکه با چنين دانشی مي‌تواند از پايمال کردن ضعفا پروا کند چنين احساسی کرد، و بار دوم هنگامی که ديد چه امکانات گسترده و چه کارگزاران دانشمند و مورد اعتمادی دارد، به جای غرور و تکبر متوجه عنايت حق شد. بي‌ترديد سليمان الگوی شکر نعمت در قدرت و تسليم حق بود. نمل:82 آنگاه که [در آستانة قيامت] آن قول [الهی، که آثار اعمال سوء سرانجام دامنگير منکران خواهد شد] 94 فرا رسد، جنبنده‌ای برای [آگاهی] آنها از زمين بيرون آوريم که با آنان [به زبان وجودی] سخن گويد. 95 [=شگفتي‌های آن، نمایانگر حقايق ايمانی و بيانگر اين واقعيت باشد که] مردم به آيات ما يقين نمي‌آورند. 96 منظور از حق القول چیست؟ دابه الارض چگونه با مردمان سخن میگوید؟ __________ 94- اين «قول» که با الف و لام معرفه ذکر شده چيست؟ در اين آيه و آيه 85 از «وقوع» آن قول و در 7 آيه ديگر قرآن، از «تحقق» آن [حق القول] سخن گفته است. ظاهراً منظور از قول، هشدار به همان نظام و قانون علت و معلولی است، بنابراين منکران نمي‌توانند بي‌تفاوت در برابر اعمال‌شان باشند و بايد بدانند عقوبت و عذاب، نتيجه طبيعی تبه‌کاری آنها است. اين نتيجه يا توفيق ايمان را از آنان سلب مي‌کند [ياسين 7 (36:7) ]، يا در همين دنيا عوارض عذاب‌شان تحقق مي‌يابد [اسراء 16 (17:16) ]، يا در آخرت [قصص 63 (28:63) ، سجده 13 (32:13) ، سبا 31 (34:31) ، صافات 31 (37:31) ، فصلت 25 (41:25) ، و احقاف 18 (46:18) ]. 95- سخن گفتن آن جنبنده با آدميان الزاماً به شکل متعارف نيست، طبيعت و موجودات با زبان تکوينی [وجودی] سخن مي‌گويند، بلکه کشف عجايب وجودی آن، منکران را در برابر حقايقی که دلالت بر وجود آفريدگار حکيم و هوشمند مي‌کند، مبهوت و ناتوان از پاسخ علمی خواهد ساخت و گويای اين واقعيت خواهد بود که مردم در شناخت آيات خدا يقين‌آوری نمي‌کنند. 96- اين آيه از آيات پوشيده و مرموز قرآن است و قرينه ديگری هم ندارد تا بتوان از آن کمک گرفت، اصولا اغلب آيات مربوط به قيامت، از متشابهات قرآن محسوب مي‌شوند. نمل:88 کوهها را مي‌بينی و بي‌حرکت‌شان مي‌پنداري، حال آنکه همچون گذر ابرها در گذارند، 99 [اين است] آفرينش [حساب شده] خدائی که همه چيز را [به رغم ناپايداري‌های ذاتی] انتظام بخشيد. 100 __________ 99- از نظر فيزيکی مي‌دانيم که اجسام هر چقدر هم سنگين و به ظاهر متراکم باشند، وقتی زير ميکروسکوپ‌های اتمی قرار گيرند، معلوم مي‌شود توده ابری رقيق و پراکنده بيش نيستند و فضای خالی ميان اتم‌ها و الکترون‌های آنها ميليون‌ها برابر بيش از اجزای آنهاست. از نظر فيزيک‌دانان، ميخی که در چوبی کوبيده مي‌شود، ابری است که وارد ابری با تراکم کمتر مي‌شود. ذکر اين حقيقت علمی در جامعة بي‌سواد 14 قرن قبل، آيا بيانگرِ جز اين حقيقت است که گوينده آن غير خدا نمي‌تواند باشد؟ 100- واژه «اتقن» از ريشه «تَقَنَ» فقط يک بار در قرآن آمده است. کتاب‌های لغت آن را محکم و خوب و استوار کردن معنا کرده‌اند. از مصاديق آن، آبِ غنی از رسوبات رساندن به زمين برای تغذيه و حاصلخيزی خاک است. به کار بردن فن و تکنيک را نيز در صنعت «تِقْنِيه» گويند. «أَتْقَنَ كُلَّ شَيْءٍ» در آيه مورد نظر، دلالت بر آفرينش حساب شده و دقيق هر چيزی مي‌کند. از تفسیر اقای عبدالعلی بازرگان


پروفايل كاربر نمايش تمام ارسالهاي كاربر نمایش قدردانی ها

ali		#14 ارسال شده : 1400/07/07 10:38:35 ق.ظ
رتبه: Advanced Member گروه ها: Moderator, Administrators, member تاریخ عضویت: 1390/03/24 ارسالها: 1,740 تشکرها: 4 بار 29 تشکر دریافتی در 29 ارسال		تدبر در سوره نمل: لطفا بفرمایید حضرت سلیمان چرا فقط برای غیبت هدهد فرمود... اگر بیاد و برای غیبت خودش دلیلی نیاورد او را عذاب سخت یا می کشم.. یعنی جرمش اینقد سنگین بود؟!! سئوال يكي از كاربران گروه تقرب واتساپ سلام بر شما.سوال خوبیست برخی مفسران باين موضوع نپرداختند وبعضی هم حدس هایی زده اند که ارسال میکنم اما در کل، روحیات حضرت سلیمان، همانطور که در این داستان می بینیم، خاص است سليمان براى اينكه حكم غيابى نكرده باشد، و در ضمن غيبت هدهد روى بقيه پرندگان، تا چه رسد به انسانهايى كه پستهاى حساسى بر عهده داشتند اثر نگذارد افزود: من او را قطعا كيفر شديدى خواهم داد ! ( لَأُعَذِّبَنَّهُ عَذٰاباً شَدِيداً ) و يا او را ذبح مى كنم ! ( أَوْ لَأَذْبَحَنَّهُ ) يا براى غيبتش بايد دليل روشنى به من ارائه دهد ( أَوْ لَيَأْتِيَنِّي بِسُلْطٰانٍ مُبِينٍ ) منظور از سلطان در اينجا، دليلى است كه مايه تسلط انسان، بر اثبات مقصودش گردد، و تاكيد آن بوسيله مبين براى اين است كه اين فرد متخلف حتما بايد دليل كاملا روشنى بر تخلف خود اقامه كند در حقيقت سليمان ع بى آنكه غائبانه داورى كند تهديد لازم را در صورت ثبوت تخلف نمود، و حتى براى تهديد خود دو مرحله قائل شد كه متناسب با مقدار گناه بوده باشد: مرحله مجازات بدون اعدام، و مرحله مجازات اعدام ضمنا نشان داد كه او حتى در برابر پرنده ضعيفى تسليم دليل و منطق است و هرگز تكيه بر قدرت و تواناييش نمى كند تفسير نمونه - ظاهر آيه رنگ خشونت و سنگدلی دارد، آن هم از ناحية يک پيامبر نسبت به پرنده‌ای که تنها به فرمان غريزه عمل مي‌کند و گناهی ندارد! اما اگر اين قصه را به صورت نمادين، قالبی برای ارائه محتوايی عميق‌تر تصور کنيم، همچنانکه شايد عطار در «منطق‌الطير» با الهام از اين قصه بيان کرده است، در اينصورت تخلف هدهد يا مأمور مراقب پرندگان پيک‌رسان، همچون تخلف بخش اطلاعات و مخابرات يک ارتش تلقی مي‌شود که بايد به سختی با آن برخورد کرد. همچنانکه هنگام جنگ، برخی تخلفات، خيانتی نابخشودنی تلقی شده و به محاکمه صحرائی و اعدام کشيده مي‌شود بازرگان تفسیری عجیب: براى حفظ نظام و گرفتن زهر چشم از متخلّفان، مانعى ندارد كه براى يك تخلّف كوچك، جريمه‌ى سنگينى قرار دهيم.!!! «عَذاباً شَدِيداً» تفسير نور آيا هدهد كه در اين جا تهديد به مرگ شد مكلف بوده، و در صورت مكلف بودنش آيا تخلفش از سان سليمان موجب كشتنش بوده است‌؟ بايد گفت كه اولاً برحسب آيۀ انعام كل حيوانات در حدود خود مكلفند كه " وَ مٰا مِنْ‌ دَابَّةٍ‌ فِي اَلْأَرْضِ‌ وَ لاٰ طٰائِرٍ يَطِيرُ بِجَنٰاحَيْهِ‌ إِلاّٰ أُمَمٌ‌ أَمْثٰالُكُمْ‌ مٰا فَرَّطْنٰا فِي اَلْكِتٰابِ‌ مِنْ‌ شَيْ‌ءٍ ثُمَّ‌ إِلىٰ‌ رَبِّهِمْ‌ يُحْشَرُونَ‌" (38:6) كه " أُمَمٌ‌ أَمْثٰالُكُمْ‌ " نخست برهانى روشن است بر اين كه حيوانات مانند انسان‌ها گروه‌هايى هستند، و از جملۀ همانندى درين‌بين تكليف آنان است گرچه از تكليف انسان فروتر است، در ثانى " ثُمَّ‌ إِلىٰ‌ رَبِّهِمْ‌ يُحْشَرُونَ‌" كه گردآورى شدن به روز رستاخيز است، طبعاً از براى حساب و پاداش زشت و زيباى اعمالشان مى‌باشد، گرچه همان گونه كه تكاليف حيوانات فروتر از تكاليف انسان‌هاست، حساب پاداششان نيز چنان است. از جريان تهديد هدهد به اعدام چنين مى‌فهميم كه احياناً حيوانات هم مانند انسان‌هاى مكلف داراى تكاليفى مشابه‌اند، كه از جمله در بسيج و سان عمومى سليمان به امر حضرتش بايد شركت كنند، و چون اين امر ولايتى بر مبناى نبوت و عصت بسيار واجب‌الاجراست، تخلف بدون عذر از آنان نيز موجب عذاب يا اعدام مى‌باشد، مگر اين كه هدهد " بِسُلْطٰانٍ‌ مُبِينٍ‌ " به همراه بياورد. اما چگونه اين هدهد از آن جريان سبا آگاه بود ولى سليمان با مقام نبوت و عصمتش هرگز از آن آگاهى نداشت‌؟ پاسخ اين است كه مقام نبوت و عصمتِ‌ سه‌گانۀ احكام شرعى است كه در گرفتن وحى، عمل كردن به آن و تبليغ نسبت به آن است، و اصولاً علم به موضوعات صددرصد در مقام نبوت جاى ندارد، و اين خود دليل است بر اين كه معصومان علم غيبشان به گونۀ صددرصد تنها در احكام است، گرچه در موضوعات هم در صدى داراى علم مى‌باشند، تفسیر فرقان سرزنش هدهد به جهت غايب شدنش براى اين است كه سليمان عليه السّلام روش پادشاهان و فرماندهان لشكر را پيش گرفته است، كه فرمانده لشكر وقتى ببيند يكى از اعضاى لشكر غيبت كرده است او را به اين جرم سرزنش و مؤاخذه مى‌كند. زيرا هر يك از اعضا داراى شغل و عملى است كه اگر بدون اجازه و جانشين غايب شود كار لشكر مختل مى‌شود، شايد غيبت يكى از اعضاى لشكر سبب هلاكت همه‌ى لشكر گردد. هدهد چنانچه در خبر آمده است لشكر را به آب راهنمايى مى‌كرد، چه او آب را در زير زمين مى‌ديد همان طورى كه كسى روغن را در كوزه و دبّه ببيند ترجمه فارسي تفسير بيان السعادة في مقامات العبادة سلطان محمد بن حیدر سلطان علی‌شاه ، جلد 11 ، صفحه 64 ویرایش بوسیله کاربر 1402/11/12 08:45:11 ب.ظ \| دلیل ویرایش: edit


پروفايل كاربر نمايش تمام ارسالهاي كاربر نمایش قدردانی ها

ali		#15 ارسال شده : 1400/07/14 10:07:24 ق.ظ
رتبه: Advanced Member گروه ها: Moderator, Administrators, member تاریخ عضویت: 1390/03/24 ارسالها: 1,740 تشکرها: 4 بار 29 تشکر دریافتی در 29 ارسال		ترجمه تدبر و فهم سوره نمل : نكات تفسيري درمورد خروج دابه من الارض در ادامه سئوالات پست شماره 9 نمل:82 وَإِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ أَخْرَجْنَا لَهُمْ دَابَّةً مِّنَ الْأَرْضِ تُكَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ كَانُوا بِآيَاتِنَا لَا يُوقِنُونَ آنگاه که [در آستانة قيامت] آن قول [الهی، که آثار اعمال سوء سرانجام دامنگير منکران خواهد شد] 94 فرا رسد، جنبنده‌ای برای [آگاهی] آنها از زمين بيرون آوريم که با آنان [به زبان وجودی] سخن گويد. 95 [=شگفتي‌های آن، نمایانگر حقايق ايمانی و بيانگر اين واقعيت باشد که] مردم به آيات ما يقين نمي‌آورند. 96 ______________ 94- اين «قول» که با الف و لام معرفه ذکر شده چيست؟ در اين آيه و آيه 85 از «وقوع» آن قول و در 7 آيه ديگر قرآن، از «تحقق» آن [حق القول] سخن گفته است. ظاهراً منظور از قول، هشدار به همان نظام و قانون علت و معلولی است، بنابراين منکران نمي‌توانند بي‌تفاوت در برابر اعمال‌شان باشند و بايد بدانند عقوبت و عذاب، نتيجه طبيعی تبه‌کاری آنها است. اين نتيجه يا توفيق ايمان را از آنان سلب مي‌کند [ياسين 7 (36:7) ]، يا در همين دنيا عوارض عذاب‌شان تحقق مي‌يابد [اسراء 16 (17:16) ]، يا در آخرت [قصص 63 (28:63) ، سجده 13 (32:13) ، سبا 31 (34:31) ، صافات 31 (37:31) ، فصلت 25 (41:25) ، و احقاف 18 (46:18) ]. 95- سخن گفتن آن جنبنده با آدميان الزاماً به شکل متعارف نيست، طبيعت و موجودات با زبان تکوينی [وجودی] سخن مي‌گويند، بلکه کشف عجايب وجودی آن، منکران را در برابر حقايقی که دلالت بر وجود آفريدگار حکيم و هوشمند مي‌کند، مبهوت و ناتوان از پاسخ علمی خواهد ساخت و گويای اين واقعيت خواهد بود که مردم در شناخت آيات خدا يقين‌آوری نمي‌کنند. 96- اين آيه از آيات پوشيده و مرموز قرآن است و قرينه ديگری هم ندارد تا بتوان از آن کمک گرفت، اصولا اغلب آيات مربوط به قيامت، از متشابهات قرآن محسوب مي‌شوند. تفسسير بازرگان ‏اين آيه ظاهراً به جريان قبل از قيامت مربوط است كه هرگاه قهر خداوند بر مردم حتمی شد، خدای متعال، با قدرت خود موجود زنده‌ای را از زمين بيرون می‌آورد، تا با مردم سخن گويد، و سخنش اين است كه: مردم ايمان نمی‌آورند. ‏گرچه كلمه‌ی دابّة به غير انسان گفته می‌شود ولی بارها در قرآن، اين كلمه در جايی به كار رفته كه شامل انسان نيز می‌شود و از آن جا كه دابّه بايد در موقعيّتی باشد كه حرفش نسبت به همه‌ی كفّار يك سند باشد، بايد گفت: مراد از دابّه يك شخصيّت مهم است كه در روايات، به علیّ‌بن ابی‌طالب عليهما السلام تفسير شده است. ‏شايد هر يك از اوليای خدا كه در آخرالزّمان قيام و حركت فوق‌العاده‌ای انجام دهند و حقّ و باطل و مؤمن و كافر را از هم جدا سازند، نيز مشمول اين آيه باشند. «و الله العالم» ‏دابّة كيست و چيست؟ ‏در آيه، قرائنی است كه نشان می‌دهد اين دابّة موجود بسيار مهمی است، زيرا: ‏۱. در آستانه‌ی قهر الهی ظاهر می‌شود. «إِذا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ» اقتضای سخنان مهم آن است كه از سرچشمه‌های مهم صادر شود. ‏۲. به نحو استثنايی پيدا می‌شود. أَخْرَجْنا ... مِنَ الْأَرْضِ‌ ‏۳. حرف می‌زند، «تُكَلِّمُهُمْ» قضاوت می‌كند و از آينده مردم خبر می‌دهد. أَنَّ النَّاسَ كانُوا ... ‏۴. حرف او همچون صوراسرافيل، آخرين سخن است. «إِذا وَقَعَ الْقَوْلُ» ‏۵. كلمه‌ی دابّة، با تنوين، نشانه‌ی عظمت و بزرگی اين موجود است. ‏۶. آيه‌ی بعد، مربوط به رجعت است كه اوليای خدا قبل از قيامت زنده می‌شوند. ‏۷. آيه نمی‌گويد: «بآيات الله» بلكه می‌گويد: «بِآياتِنا» گويا نشانه‌های او همان نشانه‌های خداوند است. ‏جمع‌بندی ميان اين قرائن كه در ظاهر آيه است و روايات متعدّدی كه در تفاسير آمده است، ما را به اين حقيقت می‌رساند كه بگوييم: مراد از «دَابَّةً مِنَ الْأَرْضِ»، حضرت‌علیّ عليه السلام است. ‏اوست كه لايق است حرف آخر را بگويد وبر پيشانی بعضی، مهر عدم ايمان بزند واز آينده شوم گمراهان خبر دهد. ‏دو سؤال: ‏۱. آيا كلمه‌ی دابّه، مخصوص جنبنده‌های غير انسانی نيست؟ ‏پاسخ: خير، در قرآن بارها كلمه‌ی دابّه به كار رفته كه شامل انسان نيز می‌شود، نظير «وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ إِلَّا عَلَی اللَّهِ رِزْقُها»۱ ‏۲. آيا اطلاق كلمه‌ی جنبنده بر حضرت علی عليه السلام توهين به آن حضرت نيست؟ ‏پاسخ: هرگز؛ همان گونه كه اطلاق كلمه‌ی «بشر» بر پيامبر توهين نيست، و اطلاق كلمات «شی‌ء، عالم، نور و وجود» بر خداوند جايز است، لكن فرق است ميان علم، نور و وجود خداوند با سايرين. ‏۱ هود، ۶. تفسير نور


پروفايل كاربر نمايش تمام ارسالهاي كاربر نمایش قدردانی ها

شهروزی		#16 ارسال شده : 1402/12/01 07:10:44 ب.ظ
رتبه: Member گروه ها: member تاریخ عضویت: 1391/07/08 ارسالها: 27 1 تشکر دریافتی در 1 ارسال		🔹نکات سوره نمل از تفسیر عبدالعلی بازرگان نمل : ۱ طس تِلْكَ آيَاتُ الْقُرْآنِ وَكِتَابٍ مُّبِينٍ طاء، سين، اين است آيات قرآن و کتاب روشنگر. ۱ __ ۱- قرآن، مصدر از ريشه «قَرَءَ» به معنای متنی خواندنی برای تدبّر در آيات آن است، «کتاب»، به آنچه مکتوب و مقرر شده، يعنی به مجموعه قوانين و نظامات تکوينی و تشریعی گفته مي‌شود. در اين آيه، هم به جنبه خواندنی و آموختنی بودن آنچه بر پيامبر وحی شده اشاره مي‌کند، و هم به جنبه پيروی از قوانينی که در آن آمده است. نمل : ۲ هُدًى وَبُشْرَى لِلْمُؤْمِنِينَ که نقل قول: نقل قول: نقل قول: هدايتی است و بشارتی برای مؤمنين. ۲ ۲- سه سوره: بقره، نمل و لقمان، که هر سه با حروف مقطعه و نقش هدايت‌گر قرآن آغاز مي‌شوند، و جمله سه مرحله‌اي: «الَّذِينَ یُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَیُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ» عيناً در هر سه تکرار شده است، هدايت قرآن را از سه منظر و برای سه گروه از بندگان مطرح مي‌سازد؛ بقره: «متقين»، نمل: «مؤمنين»، و لقمان: «محسنين». از اين سه منظر مي‌توان ارتباط انسان را با سه موضوع: خود، خدا، و خلق تعريف کرد؛ مهمترين خصلت «خودِ» انسان در فرهنگ قرآن تقواست، پس سوره بقره که با مقدمه مردم‌شناسی در معرفی سه گروه: مؤمن، کافر، و منافق پرداخته است، بر نقش تقوا در هدايت‌پذيری «خود» از قرآن تأکيد مي‌کند. سوره نمل عمدتاً بر ارتباط انسان با «خدا» تکيه دارد، از اين منظر صفت «ايمان» مطرح مي‌شود و بالاخره سوره لقمان، به خصوص در آيات ۱۲ (۳۱:۱۲) تا ۱۹ [اندرزهای لقمان به فرزندش] بر ارتباط آدمی با «خلق» تکيه دارد، صفت احسان از اين منظر مهمترين نشانه آدمی محسوب مي‌شود. متقين و مؤمنين و محسنين سه گروه نيستند، بلکه سه خصلت يک انسان از سه منظر متفاوت محسوب است. نمل : ۳ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُم بِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ همانها که نماز را به پا مي‌دارند و زکات مي‌پردازند ۳ و همانها که به راستی به آخرت يقين‌آوری مي‌کنند. ۴ __ ۳- اقامة صلاة، برپا داشتن، به معنای جدی گرفتن و اولويت قائل شدن برای ارتباط با پروردگار در نمازهای يوميه، و پرداخت زکات، خرج کردن در راه خدا، در خدمت به مردم از طريق انفاق و صدقات است که موجب «تزکیه» نفس و پاکيزگی روح مي‌گردد. اين سوره در سال هشتم بعثت در مکه نازل شده است و هنوز زکات به معنای ماليات حکومتی رسم نشده بود. ۴- در جملة: «وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ»، دو بار ضمير «هم» تکرار شده است که بر اهميت اساسی يقين به آخرت و محوری بودن آن در باورها دلالت مي‌کند. در ضمن «يوقنون» فعلی مضارع است که نشانگر تلاشی مستمر برای رسيدن به يقين مي‌باشد. نمل : ۴ إِنَّ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ زَيَّنَّا لَهُمْ أَعْمَالَهُمْ فَهُمْ يَعْمَهُونَ بي‌ترديد کسانی که به آخرت ايمان نمي‌آورند [بدان جهت است که] اعمال‌شان را در نظرشان نيکو جلوه داده‌ايم ۵ [لذا با از خود راضی بودن، دليلی برای نگرانی از آينده ندارند] بنابراين سرگردان [در شناخت راه از بيراهه] هستند. __ ۵- از خود راضی بودن نوعی خود فریبی است که معیارهای ارزشی را به جای حق، تابع نفس مي‌کند، در اين صورت، شخص هر آنچه خود بپسندد، نيکو مي‌شمارد، تا جائی که زشت‌کاري‌هايش را زيبا و افسادش را اصلاح مي‌بيند. فاعلِ نيکو جلوه کردن اعمال شخص نزد خود را قرآن گاهی به شيطان نسبت داده [انعام ۴۳ (۶:۴۳) ، انفال ۴۸ (۸:۴۸) ، نحل ۶۳ (۱۶:۶۳) ، نمل ۲۴ (۲۷:۲۴) ، عنکبوت ۳۸ (۲۹:۳۸) ]، گاهی به شرکاء شيطانی [فصلت ۲۵ (۴۱:۲۵) ، انعام ۱۳۷ (۶:۱۳۷) ]، گاهی به خدا [انعام ۱۰۸ (۷:۱۰۸) ، نمل ۴ (۲۷:۴) ] ولی بيشتر به صورت ناشناخته، که مي‌تواند هر يک از موارد فوق باشد [انعام ۱۲۲ (۷:۱۲۲) ، توبه ۳۷ (۹:۳۷) ، يونس ۱۲ (۱۰:۱۲) ، رعد ۳۳ (۱۳:۳۳) ، فاطر ۸ (۳۵:۸) ، مؤمن ۳۷ (۲۳:۳۷) ، محمد ۱۴ (۴۷:۱۴) و فتح ۱۲ (۴۸:۱۲) ]. نمل : ۶ وَإِنَّكَ لَتُلَقَّى الْقُرْآنَ مِن لَّدُنْ حَكِيمٍ عَلِيمٍ و بي‌ترديد تو قرآن را از نزد [خداوند] حکيم دانايی دريافت مي‌داری ۷ [پس ترديدی در اصالت اين کتاب نداشته باش]. __ ۷- لقاء و ملاقات و تلاقي، روبرو شدن و مصادف گشتن با چيزی يا کسی است. اين کلمه به صورت متعددی [تلقّی] به معنای روبرو کردن و تفهيم مطلب است. منظور اين است که اين قرآن ساخته‌های ذهنی و محصول انديشه پيامبر در مشکلات اجتماعی و ارائه راه حلی بشری نيست، اين قرآن از ناحيه خدای حکيم و عليم به او تفهيم شده است. اين تأکيد، پاسخگوی نظرياتی است که قرآن را سخن خود پيامبر و محصول راز و نيازهای متعالی او، بنابراين امری بشری و بازتاب دهنده افکار و نظريات زمانه و ابطال‌پذير، مي‌شمارد. نمل : ۷ إِذْ قَالَ مُوسَى لِأَهْلِهِ إِنِّي آنَسْتُ نَارًا سَآتِيكُم مِّنْهَا بِخَبَرٍ أَوْ آتِيكُم بِشِهَابٍ قَبَسٍ لَّعَلَّكُمْ تَصْطَلُونَ ـ [به ياد آر] آنگاه که موسی [در تاريکی و سرمای صحرا] به خانواده‌اش گفت: من [به راستي، نه خيالی] احساس [مطبوع] آتشی مي‌کنم، ۸ [کمی در اينجا درنگ کنيد، مي‌روم و] به زودی خبری از آن [در تشخيص راه] يا پاره‌ای آتش برای شما مي‌آورم تا گرم شويد. ۹ __ ۸- اين صحنه از ماجرای شگفت‌آور زندگی موسي(ع)، علاوه بر اين سوره، در سوره‌های طه آيه ۱۰ (۲۰:۱۰) و قصص آيه ۲۹ (۲۸:۲۹) هم تکرار شده است، با اين تفاوت که دو بار فعل «انس» را به کار برده، يکبار فعل رَا [ديد- طه ۱۰ (۲۰:۱۰) ]. ميان فعلِ رَای [ديد] و انس تفاوت وجود دارد، در «رَای» فقط چشم است که مي‌بيند، اما در انَسَ دل است، يا چشم بصيرت است، که مي‌بيند. انس با اُنس و مأنوس هم‌ريشه است و در آن ميل قلبي، انس گرفتن و احساس مطبوع کردن نهفته است. در اين واژه نوعی مراقبت، زير نظر گرفتن و احساس مسئوليت محبت‌آميز هم وجود دارد. در قرآن تشخيص سن رشد و بلوغ عقلی يتيمان، برای سپردن کامل اموال به خودشان را با واژه «انس» بيان کرده است: «...فان انستم منهم رشدا فادفعوا اليهم اموالهم...» [نساء ۶ (۴:۶) ]. ۹- «تَصْطَلُونَ» از ريشه «صَلَی» [ملازم آتش شدن و به آن در آمدن] است که در باب افتعال، نوعی پذيرش و جذب گرمای آتش را مي‌رساند. اصطلاء همان گرم شدن با آتش است. مولوی در مثنوی خود، از اين صحنه، تقابل نار با نور را برداشت کرده و به زيبائی تفاوت ظاهر با باطن و صورت با سيرت را به نظم کشيده است. موسی آن را نار ديد و نور بود زنگيی ديديم شب را حور بود بعد از اين ما ديده خواهيم از تو بس تا نپوشد بحر را خاشاک و خس ساحران را چشم چون رست از عما کف زنان بودند بی اين دست و پا چشم بندِ خلق جز اسباب نيست هر که لرزد بر سبب زَاصحاب نيست [دفتر ۶-۲۳۲۰ به بعد] در ضمن موسی در پرتو نور آتش، هم مي‌خواست «خبری از راه» کسب نمايد و هم آتشی برای گرم شدن بياورد. اين دو نکته به نظر مي‌رسد به دو اصل : ۱- کسب هدايت، ۲- کسب نيرو و نصرت برای طی طريق اشارت داشته باشد [والله اعلم]. نمل : ۸ فَلَمَّا جَاءَهَا نُودِيَ أَن بُورِكَ مَن فِي النَّارِ وَمَنْ حَوْلَهَا وَسُبْحَانَ اللَّهِ رَبِّ الْعَالَـمِينَ پس همين که نزد آن [آتش] آمد، ندائی در رسيد که: «مبارک است آن که در آتش و آنکه پيرامون آن است» ۱۰ و [البته] منزه است خدای پروردگار جهانيان [از تصورات مادّی و بشری اين تمثيل]. __ ۱۰- برکت به هر خير و فايده‌ای که دوام و پيوستگی و رشد و افزايش داشته باشد گفته مي‌شود. مبارک چيزی است که در آن فايده ثابت و هميشگی باشد. جمله: «بُورِكَ مَنْ فِی النَّارِ وَمَنْ حَوْلَهَا»، بيان اين حقيقت و پيامی معنوی است که هر کس در متن اين آتش و پيرامون آن باشد، در خير و برکت است. بديهی است آتش معمولی سوزنده و کشنده است، پس اين چه آتشی است که در دل هر که افتاد به خیری ابدی مي‌رسد؟ عارفان ما عمدتاً اين آتش را همان آتش عشق شمرده‌اند، نگاه کنيد به برخی ابيات مولوی در مثنوي: آتشی ديدی که سوزد هر نهال آتش جان بين کزو سوزد خيال نه خيال و نه حقيقت را امان زين چنين آتش که شعله زد به جان [دفتر ۶- ۲۲۴۶] چون درخت موسوی شد اين درخت چون سوی موسی کشانيدی تو رَخت آتش او را سبز و خرّم مي‌کند شاخِ او انی انا الله مي‌زند [دفتر ۴- ۳۵۷۵] آتش ابراهيم را نبود زيان هر که نمرودی است گو مي‌ترس از آن [دفتر ۲- ۳۳۲۳] آتش نمرود ابراهيم را صفوتِ آيينه آمد در جلا [دفتر ۶- ۲۰۵۲] آتش است اين بانگ نای و نيست باد هركه اين آتش ندارد نيست باد آتش عشق است کاندر نی فتاد جوشش عشق است کاندر می فتاد نی حديثِ راه پُر خون مي‌کند قصه‌های عشق مجنون مي‌کند [دفتر اول ابيات ۹ تا ۱۳] آتشی در عشق در جان برفروز سر به سر فکر و عبادت را بسوز موسيا آداب دانان ديگرند سوخته جان و روانان ديگرند عاشقان را هر نفس سوزيدنی است بردهِ ويران خراج و عُشر نيست ملت عشق از همه دين‌ها جداست عاشقان را ملت و مذهب خداست [دفتر ۲ ابيات ۱۷۶۸ به بعد] نمل : ۱۰ وَأَلْقِ عَصَاكَ فَلَمَّا رَآهَا تَهْتَزُّ كَأَنَّهَا جَانٌّ وَلَّى مُدْبِرًا وَلَمْ يُعَقِّبْ يَامُوسَى لَا تَخَفْ إِنِّي لَا يَخَافُ لَدَيَّ الْمُرْسَلُونَ و [اينک] عصايت را در انداز، پس همين که موسی ديد [عصايش] همچون مار مي‌جنبد، برگشت و پا به فرار گذاشت و به پشت [سرش] هم نگاه نکرد. [خطاب رسيد] ای موسی نترس، که نزد من [=در پناه و امنّيت من] فرستادگان نمي‌ترسند. ۱۲ __ ۱۲- واژة «عصا» ۱۲ بار در قرآن تکرار شده است که ده مورد آن [عدد تمام]، به عصای موسی و دو مورد ديگر به ريسمان و عصاهای ساحران فرعون اشاره دارد [طه ۶۶ (۲۰:۶۶) و شعراء ۴۴ (۲۶:۴۴) ]. عصا تکيه‌گاهی است که کارهای ديگری نيز از آن برمي‌آيد [طه ۱۸ (۲۰:۱۸) ]، اما تکيه‌گاه مي‌تواند باطل و شيطانی و موجب «عصيان» گردد يا حق و خدائی باشد. آيا نمي‌توان گفت عصای موسی در اين قصه «نماد تکيه‌گاه» هر کسی است که مي‌تواند همچون مار و اژدها گزنده و هلاک کننده باشد، يا تکيه‌گاهی از منطق و هدايت و همّت که هر فريب و دروغی را ببلعد [اعراف ۱۱۷ (۷:۱۱۷) ، شعراء ۴۵ (۲۶:۴۵) ]، همچنين چشمه آب از دل سنگ برای تشنگان بجوشاند [بقره ۶۰ (۲:۶۰) و اعراف ۱۶۰ (۷:۱۶۰) ] يا سد و مانع رود نيل را برای ملتی که در تعقيب سپاه فرعون است بگشايد [شعراء ۶۳ (۲۶:۶۳) ]؟ به قول مولوی درباره پيامبر اسلام: ای رسول ما تو جادو نيستي صادقی هم خرقه موسيستي هست قرآن مر تو را همچون عصا کفرها را در کشَد چون اژدها تو اگر در زير خاکی خفته‌اي چون عصايش دان تو آنچه گفته‌اي قاصدان را بر عصايت دست ني تو بخسب ای شه مبارک خفتي نمل : ۱۱ إِلَّا مَن ظَلَمَ ثُمَّ بَدَّلَ حُسْنًا بَعْدَ سُـوءٍ فَإِنِّي غَفُورٌ رَّحِيمٌ مگر کسی که ستم کرده و سپس نيکی را جايگزين [به کفارة گناه] کرده باشد، پس [در اينصورت] مسلماً من بخشنده مهربانم. ۱۳ __ ۱۳- به نظر مي‌رسد اين جمله اشاره به ماجرای قتل ناخواسته و اتفاقی آن قبطی توسط موسي(ع) باشد که تلويحاً به او اين دلداری را مي‌دهد که اگر از عواقب آن واقعه بيمناک هستي، حال که با توبه و عمل اصلاحی خود، آن را جبران کرده‌اي، خداوند بخشنده مهربان است. نمل : ۱۲ وَأَدْخِلْ يَدَكَ فِي جَيْبِكَ تَخْرُجْ بَيْضَاءَ مِنْ غَيْرِ سُـوءٍ فِي تِسْعِ آيَاتٍ إِلَى فِرْعَوْنَ وَقَوْمِهِ إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْمًا فَاسِقِينَ و [حال] دستت را در گريبانت ببر تا سفيد، بی هيچ آسيبی [ناشی از بيماری] خارج شود، ۱۴ [اين دو معجزه] از جمله نشانه‌های نه‌گانه‌ای است ۱۵ برای عرضه به فرعون و قومش، بي‌ترديد آنها مردمانی حرمت‌شکن بودند. __ ۱۴- آيا مي‌توان از معجزه «يد بيضاء» [دست روشن] موسی پند و پيامی به صورت نمادين دريافت کرد؟ مشتقات واژه «بَيضَ» نيز [همچون واژه عصا] ۱۲ بار در قرآن آمده است که 5 مورد آن مرتبط با همين معجزه حضرت موسی مي‌باشد [اعراف ۱۰۸ (۷:۱۰۸) ، طه ۲۲ (۲۰:۲۲) ، شعراء ۳۳ (۲۶:۳۳) ، نمل ۱۲ (۲۷:۱۲) ، قصص ۳۲ (۲۸:۳۲) ]. معنای اين واژه همان سپيدی و درخشندگی است که قرآن آن را در وصف: پوست تخم مرغ، سنگ‌های سفيد رنگ، خطوط روشن طلوع فجر در افق، سپيد روئی [در برابر سيه روئی عمل] و... به کار برده است، اما روشن و درخشنده بودن دست موسي(ع) نه ناشی از بيماری پوستی و نه ذاتی و جسمی بود، بلکه به تعبير قرآن، برای ناظرين چنين نمودی پيدا مي‌کرد [هی بيضاء للناظرين- اعراف ۱۰۸ (۷:۱۰۸) ، شعراء ۳۳ (۲۶:۳۳) ] و در ارتباط با مردم معنا مي‌يافت. از طرفی «يد» [دست]، نماد قدرت و انجام کار و خدمت است و «جَيب» به سينه و قلب و گريبان [بالای سينه] گفته مي‌شود، همچنانکه توصيه شده بانوان روسری را بر سينه خود بپوشانند. از طرفی مي‌دانيم واژة «صدر» [سينه] در قرآن جايگاه قلب [حج ۴۶ (۲۲:۴۶) ] مي‌باشد و هر دو واژه سينه و قلب به معنای مجازی و معنوی خود در اين کتاب به کار رفته است، آنچنانکه در ادبيات ما آمده است: خدايا سينه‌ای ده آتش افروز در آن سينه دلی وان دل همه سوز آيا نمي‌توان معجزه «يد بيضاء» موسی را، نمادی از نورانيتی شمرد که موسی از سينه پر سوز و نورانی شده خود از پرتو وحی برای «ناظرين» عرضه مي‌کرد؟ کسی که در عرصه آتش کوه طور در آمده، اينک بايد به دست توانای همتش، تاريکي‌های نظام فرعونی را به نور حق بزدايد. ۱۵- نُه گانه بودن معجزات موسي(ع) را آيه ۱۰۱ سوره اسراء (۱۷:۱۰۱) ذکر نموده و آيات ۱۳۰ (۷:۱۳۰) و ۱۳۳ سوره اعراف (۷:۱۳۳) به ۷ مورد ديگر [علاوه بر عصا و يد بيضاء] اشاره کرده است: خشکسالي، کاهش محصولات، طوفان، حمله ملخ به مزارع، حشرات موذي، قورباغه و خون. نمل : ۱۶ وَوَرِثَ سُلَيْمَانُ دَاوُودَ وَقَالَ يَاأَيُّهَا النَّاسُ عُلِّمْنَا مَنطِقَ الطَّيْرِ وَأُوتِينَا مِن كُلِّ شَيْءٍ إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْفَضْلُ الْمُبِينُ و سليمان [استعداد علمی و اداره مُلک و ملت را] از داوود به ميراث برد و گفت: ای مردم، ما زبان پرندگان آموخته شده‌ايم و از هر چيزی [که لازمه اداره مملکت باشد] بهره‌مند گشته‌ايم، ۱۶ بي‌گمان اين همان فضل آشکار [خدا داد] است. __ ۱۶- در آية قبل، فعل متکلم مع الغير «آتَيْنَا» [داديم]، عنايت ويژه خدا به همراه عوامل مختلف در نظام هستی را در بارور ساختن کنجکاوی علمی و تلاش آن پدر و پسر برای شناخت مسائل نشان مي‌دهد و در اين آيه، افعال «عُلِّمْنَا» و «أُوتِينَا» که فاعل نا‌معلوم دارند، بر همين گستردگی عوامل، البته با عنايت و هدايت الهی دلالت مي‌کند. نمل : ۱۷ وَحُشِرَ لِسُلَيْمَانَ جُنُودُهُ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ وَالطَّيْرِ فَهُمْ يُوزَعُونَ و [در نتيجه چنين دانش و فضيلتی بود که] برای سليمان و سپاهيانش از جنّ [=بيگانگان به استخدام گرفته شده] ۱۷ و اِنس [=هموطنان] و پرندگان [برای انتقال اخبار] ۱۸ گردآوری شدند و آنها تماماً تحت حفاظت ۱۹ [=انتظامات و مراقبت ارتشی] بودند. ۲۰ ______ ۱۷- کلمات جِنّ و اِنس، همچون غيب و شهاده، دلالت بر دو حالت: ۱- پوشيده، پنهان، غريبه و ناآشنا... ۲- آشکار، آشنا، مأنوس و خودی بودن مي‌کند. جن، وصف حالی است که مصاديق متنوعی دارد. در اين آيات، منظور از جن، اقوام وحشی متجاوزی [از قبيل مغول‌ها] است که سليمان آنها را مهار کرده و در کارهای عمرانی به کار گرفته بود. اينها بيگانگانی با زبان و فرهنگ مردم معاصر سليمان بودند. آيات ۳۷ (۳۷:۳۷) و ۳۸ سوره صافات و آيه ۸۲ سوره انبياء (۲۱:۸۲) اين متجاوزان را که به دليل تعديات شيطنت‌آميزشان، در حکومت سليمان به کارهای بنائی و غواصی گمارده شده يا به دليل تربيت ناپذير بودن به بند کشيده شده بودند، شياطين ناميده و در اين سوره و سوره سبا [آيات ۱۲ (۳۴:۱۲) و ۱۳] جنّ! برای توضيحات بيشتر، به مقاله «جنّ و انس» در قرآن از همين قلم مراجعه شود [پژوهشی در پرتو قرآن ج ۴ ص ۲۰۵]. ۱۸- استفاده از پرندگان در روزگاری که سيستم ارتباطی وجود نداشته، به عنوان پيک خبري، از الهامات خدا به سليمان بوده است [ر ک به مقاله: توانائي‌های داوود و سليمان در کتاب «متدولوژی تدبّر در قرآن» از همين قلم. ۱۹- «يوزعون» از ريشه «وَزَعَ» به معنای باز‌داشتن و مانع شدن است. به پليس و نيروهاي بازدارنده نيز «وَزَعَه» مي‌گويند. جمله «فهم يوزعون» در اين سوره عيناً درباره سپاهيان حضرت سليمان که تحت کنترل و انضباط بوده و نمي‌توانستند از خدمت فرار کنند آمده است. ۲۰- اولين اصلی که از قصه نمادين سليمان مي‌توان استنباط کرد، «ضرورت نظم و مقررات جدّی» و انضباط سخت برای يک ارتش است تا در امر خطير دفاع از کشور که به جان و مال شهروندان ارتباط پيدا مي‌کند، کسی نافرمانی نکند. نمل : ۱۸ حَتَّى إِذَا أَتَوْا عَلَى وَادِ النَّمْلِ قَالَتْ نَمْلَةٌ يَاأَيُّهَا النَّمْلُ ادْخُلُوا مَسَاكِنَكُمْ لَا يَحْطِمَنَّكُمْ سُلَيْمَانُ وَجُنُودُهُ وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ تا به وادی مورچگان رسيدند. ۲۱ موری [با احساس لرزش زمين در اثر گام‌های سربازان] گفت: ۲۲ ای مورچگان به لانه خود درآیید تا مبادا سليمان و سپاهش ندانسته شما را پايمال کنند. ۲۳ __ ۲۱ – به درّه از اين جهت وادی گفته مي‌شود که بستر جريان آب است، اما معنای ريشه‌ای اين کلمه، برخی از جريان‌ها و حرکت‌های ديگر را نيز شامل مي‌شود. مثل مسير حرکت مورچگان يا بستر نزول وحی و معرفت در وادی ايمن [قصص ۳۰ (۲۸:۳۰) ]. ۲۲- بديهی است سخن گفتن مورچگان متناسب با ابزار اطلاع‌رسانی خودشان و با ايما و اشاره مخصوص بوده است. ۲۳- دومين اصلی که از اين قصه، در مقابل هم نهادن يک ارتش منظم و نيرومند با تعدادی مورچه ضعيف مي‌توان آموخت، «ضرورت مراقبت از جان و مال و حقوق ضعفا» از ناحيه نیروهای مسلح است که ممکن است تکيه بر قدرت، آنان را مغرور و غافل سازد. معنای جمله: «وَهُم لايشعُرُونْ» در انتهای آيه، دلالت بر همين ناديده گرفتن‌های ناشی از سهل‌انگاری است. شعور از ريشه «شَعْر» [موی] دلالت بر نازک‌بينی و درک و فهم ظرايف مي‌کند، همچنانکه شاعران نکته سنج‌اند و شعائر به نمادهائی گفته مي‌شود که درک آنها دقت نظر مي‌طلبد. امام علي(ع) هر گاه لشگری به سوی سرزمينی گسيل مي‌داشت، قبلا بخشنامه‌ای به مسئولين و مردمی که لشگر از ديار آنها عبور مي‌کرد مي‌فرستاد و پيشاپيش برای پايمال شدن احتمالی حقوق آنان تدابيری مي‌انديشيد. نگاه كنيد به نامه ۶۰ نهج‌البلاغه: «اما بعد، من لشگری را گسيل داشته‌ام که اگر خدا بخواهد از سرزمين شما خواهد گذشت. من آنچه را که خدا واجب کرده به آنان سفارش کرده‌ام تا به کسی آزار نرسانند و گزند خويش از ديگران باز دارند. من به سبب بیعتی که با شما دارم. از آسيبی که ممکن است سپاهيان به مردم رسانند نزد شما از کار آنها بيزاری مي‌جويم... شکايت‌های خود را به من رسانيد. ستم‌هائی را که به شما برسد و توان دفع آن را جز با پناه بردن به خدا يا من نداشته باشيد، با من در ميان نهيد تا به ياری خدا آنرا اصلاح و جبران کنم.» ویرایش بوسیله کاربر 1402/12/01 07:33:56 ب.ظ \| دلیل ویرایش: مشخص نشده است


پروفايل كاربر نمايش تمام ارسالهاي كاربر نمایش قدردانی ها

شهروزی		#17 ارسال شده : 1402/12/01 08:57:07 ب.ظ
رتبه: Member گروه ها: member تاریخ عضویت: 1391/07/08 ارسالها: 27 1 تشکر دریافتی در 1 ارسال		🔹نکات سوره نمل از تفسیر عبدالعلی بازرگان نمل : ۱۹ فَتَبَسَّمَ ضَاحِكًا مِّن قَوْلِـهَا وَقَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِي أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَعَلَى وَالِدَيَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِـحًا تَرْضَاهُ وَأَدْخِلْنِي بِرَحْمَتِكَ فِي عِبَادِكَ الصَّالِـحِينَ پس [سليمان] از گفتار او لبخندی زد و گفت: پروردگارا، مرا تسلط [بر نفس] و توفیقی ده ۲۴ تا شکر نعمتی را که بر من و پدر و مادرم بخشيده‌ای به جای آورم و [با استفاده از نعمات] کار شايسته‌ای کنم که تو از آن راضی باشی ۲۵ و مرا به [لطفِ] رحمت خويش در شمار بندگان شايسته‌ات در آر. ۲۶ __ ۲۴- « أَوْزِعْنِی» از ريشه «وَزَعَ»، مفهوم مراقبت و ممانعت از پراکندگی دارد، همچنانکه در انتهای آيه ۱۷ همين سوره، اين کلمه در مورد ممانعت از تفرّق و تحت انضباط بودن ارتش سليمان به کار رفته است. سليمان از خدا مي‌خواهد به او توفيق دهد تا او را از هر آنچه جز شکر اوست باز دارد و به خدمت خالص در راه او بر گمارد. ۲۵- اصل: «قدرت برای خدمت» سومين درسی است که از اين قصه مي‌گيريم. سليمان که بر چنان ارتش و چنان علم و آگاهی تکيه داشت که به گفته شاعر از زبان عقاب مغرور: «گر در تَه درّه يکی پشه بجنبد، جنبیدن آن پشه عيان در نظر ماست»، احساس نگرانی مي‌کند اينک که از تحرکات مورچگان هم در مسير سپاهش آگاهی دارد، مبادا مغرور و مفتون گردد، لذا از خدا مي‌خواهد او را مسلط بر نفس در مسير شکر نعمت‌ها بدارد. ۲۶- پيوستن به جرگه صالحان در آخرت، دعای بس بلندی است که قرآن از زبان پيامبران ديگر نيز نقل کرده است [ر ک به: مائده ۸۴ (۵:۸۴) ، يوسف ۱۰۱ (۱۲:۱۰۱) ، انبياء ۷۵ (۲۱:۷۵) ، عنکبوت ۹ (۲۹:۹) ]. نمل : ۲۲ فَمَكَثَ غَيْرَ بَعِيدٍ فَقَالَ أَحَطتُ بِمَا لَمْ تُحِطْ بِهِ وَجِئْتُكَ مِن سَبَإٍ بِنَبَإٍ يَقِينٍ پس ديری نگذشت که [هدهد بازگشت و] گفت: من بر چيزی اطلاع يافته‌ام که تو بر آن مطلع نيستی و از [سرزمين] سبا برای تو خبری يقينی [=صد در صد موثق] آورده‌ام. ۳۰ __ ۳۰- اصل ششم بيانگر «خطر غرور و خود بزرگ‌بينی فرمانده» و کم تحملی او نسبت به رده‌های پائين‌تر است. چه بسا کسی که به ظاهر در پست عادی خود قرار ندارد، به کار مهمتری اشتغال داشته باشد، و پائين‌ترين فرد سپاه از نظر سلسله مراتب، ممکن است به آگاهي‌هائی دست يابد که فرمانده هم از آن بي‌خبر باشد. نمل : ۲۴ وَجَدتُّهَا وَقَوْمَهَا يَسْجُدُونَ لِلشَّمْسِ مِن دُونِ اللَّهِ وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِيلِ فَهُمْ لَا يَهْتَدُونَ او و قومش را چنين يافتم که به جای خدا، برای خورشيد سجده مي‌کنند و شيطان اعمال‌شان را نزدشان نيکو جلوه داده است [=به چنين باوری افتخار هم مي‌کنند] و در نتيجه آنها را از راه [حق] بازداشته و هدايت نمي‌شوند. ۳۳ __ ۳۳- اصل هشتم پذيرش واقعيتِ «خودشیفتگی ملت‌ها» در ارتباط با باورها و فرهنگ دينی و ملی خويش است. بنابراين مادام که باور آنها تغيير نکرده باشد، توسل به زور و قوه قهريه، هر چند آنها را به زانو درمي‌آورد، اما نمي‌تواند دل آنها را تسخير و تسليم کند. قرآن توصيه مي‌کند هرگز به کسانی که غير از خدا را مي‌پرستند، دشنام ندهيد و موجب عکس‌العمل مشابه آنها نشويد، زيرا ما عمل هر امتی را برای خودش نيکو جلوه داده‌ايم [اعراف ۱۰۸ (۷:۱۰۸) ]. بر اساس چنين هشداری بود که امام علي(ع) در جنگ صفیّن، همين که شنيد سربازانش در برابر سپاه معاويه تبادل ناسزا مي‌کنند، احضارشان کرد و فرمود: «من برای شما ناپسند مي‌دانم که اهل دشنام باشيد، اما اگر به توصيف اعمال و بيان حالشان بپردازيد... و بگوييد: بار‌خدايا خونهای ما و آنها را از ريختن نگه دار و ميان ما و آنها آشتی و صلح درانداز و... بهتر است: «إِنِّی أَكْرَهُ لَكُمْ أَنْ تَكُونُوا سَبَّابِينَ... وَ قُلْتُمْ مَكَانَ سَبِّكُمْ إِیَّاهُمْ اَللَّهُمَّ اِحْقِنْ دِمَاءَنَا وَ دِمَاءَهُمْ... [خطبه ۲۰۶ و در بعضی نسخ ۱۹۷]. نمل : ۲۷ قَالَ سَنَنظُرُ أَصَدَقْتَ أَمْ كُنتَ مِنَ الْكَاذِبِينَ ـ [سليمان] گفت: به زودی خواهيم ديد که راست گفته‌ای يا از دروغگوياني؟ ۳۶ __ ۳۶- اصل نهم «تحقيق و بررسی» است. هيچ سخنی را هر چند از فردی عادی نمي‌توان ناديده گرفت و از کنار آن گذشت. نمل : ۲۸ اذْهَب بِّكِتَابِي هَذَا فَأَلْقِهْ إِلَيْهِمْ ثُمَّ تَوَلَّ عَنْهُمْ فَانظُرْ مَاذَا يَرْجِعُونَ ـ [آنگاه به هدهد گفت:] اينک اين نامه مرا ببر و بر آنان بيفکن، سپس [بي‌درنگ] از آنان دور شو و بنگر چه واکنشی نشان مي‌دهند. ۳۷ __ ۳۷- اولين عکس‌العمل سليمان نسبت به گزارش مأمور خود، برقرار کردن ارتباط مستقيم و مکاتبه با بيگانگان و بررسی عکس‌العمل آنان در برابر پيام مسالمت‌جويانه است- اصل نهم «مذاکرات مسالمت‌آميز». نمل : ۳۰ إِنَّهُ مِن سُلَيْمَانَ وَإِنَّهُ بِسْمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحْمَنِ ٱلرَّحِيمِ اين نامه از سليمان است و [مضمون] آن، به نام خداوند رحمان و رحيم است. ۳۸ __ ۳۸- پيام اصلی و کليدی سليمان، همين توجه دادن ملکه سبا به منشأ رحمانيت [عام و خاص] است. به اين ترتيب نگاه او را از خورشيد ظاهری به خورشيد رحمت جهانتاب متوجه مي‌سازد. اين دهمين اصل اين ماجرا يعنی اصل «خدا محوری» در منازعات قدرت و در هر مجادله‌ای است. در قرآن آمده است که مخالفين را به راه خدا [نه تمايلات خود] دعوت کن، آنهم با حکمت و اندرز نيکو و مجادله‌ای به بهترين شکل [نحل ۱۲۵ (۱۶:۱۲۵) ]. نمل : ۳۱ أَلَّا تَعْلُوا عَلَيَّ وَأْتُونِي مُسْلِمِينَ ـ [و ديگر] اين که بر من برتري‌طلبی نکنيد و تسليم شده [به حقيقت توحيد] نزد من آیید. ۳۹ __ ۳۹- ممکن است چنين درخواستی به ظاهر قدرت‌طلبی و خودخواهی تلقی شود، اما اگر هدف منحصرا خدا باشد، اين وظيفه و نقش يک پيامبر است که منحرفان را از اطاعت جباران و گمراهان برحذر داشته و به اطاعت از خود [در مسير بندگی خدا] فرا خواند. نمل : ۳۲ قَالَتْ يَاأَيُّهَا الْمَلَأُ أَفْتُونِي فِي أَمْرِي مَا كُنتُ قَاطِعَةً أَمْرًا حَتَّى تَشْهَدُونِ ـ [ملکة سبا پس از گزارش متن اين نامه] گفت: ای سران، مرا در کارم نظر دهيد، ۴۰ من هيچگاه کاری را قاطعانه نمي‌گذراندم [=تصميم فردی نمي‌گرفتم] مگر در حضور [و مشورت با] شما. ۴۱ __ ۴۰- منظور از جملة: «أَفْتُونِی فِی أَمْرِی»، به اصطلاح فتوا دادن در احکام از مقام بالاتر نيست، بلکه همين اظهار نظر و راهنمائی است. ۴۱- در اين آيه نکته بس حکمت‌آموزی نهفته است؛ شگفتا! حاکمی مِهر‌پرست، آنهم يک زن، در نظامی شرک‌آميز، از آنچنان سعه صدر، دموکرات‌منشي، آزاد فکری و تدبير در اداره مملکت برخوردار است که از اطرافيان نظرخواهی مي‌کند و هرگز تصميمی شخصی در امور کشور به اتکاء ولايت مطلقه خود نمي‌گيرد. به فرموده حکيمانه پيامبر اسلام(ص): «المُلک یَبْقی مَع الْکُفر وَلا یَبقی مَع الظُّلم» [حکومت با کفر مي‌ماند ولی با ظلم نمي‌ماند]. اصل يازدهم: «استقلال دين از سياست» مي‌باشد. نمل : ۳۳ قَالُوا نَحْنُ أُولُو قُوَّةٍ وَأُولُو بَأْسٍ شَدِيدٍ وَالْأَمْرُ إِلَيْكِ فَانظُرِي مَاذَا تَأْمُرِينَ ـ [سران] گفتند: ما بسی نيرومند و به سختی جنگاوريم [=آمادگی کامل برای مقابله داريم] و [لی] ۴۲ فرمان از آنِ تو است [=ما گوش به فرمانيم]، پس خودت ببين چه دستوری مي‌دهي! ۴۲ __ ۴۲- جالب است که در برابر چنان تدبير و حکمتی که ملکه سبا نشان مي‌دهد، مردان سپاه او فاقد رأی و نظر و بي‌شخصيت بوده و فقط بر توان نظامی و جنگ‌آوری خود و گوش به فرماني‌شان بر هر آنچه دستور داشته باشند تکيه مي‌کنند!! فاعتبروا يا اولی الالباب- اصل دوازدهم: «مذمّتِ سرسپردگی». نمل : ۳۴ قَالَتْ إِنَّ الْمُلُوكَ إِذَا دَخَلُوا قَرْيَةً أَفْسَدُوهَا وَجَعَلُوا أَعِزَّةَ أَهْلِهَا أَذِلَّةً وَكَذَلِكَ يَفْعَلُونَ ـ [ملکه سبا در مخالفت با نظر ارتشيان در برخورد نظامی] گفت: پادشاهان وقتی [فاتحانه و به زور] وارد شهری شوند، مسلماً آن را به تباهی مي‌کشند [=نظامات آن را در هم مي‌ريزند] و بزرگان آن سرزمين را خوار و ذليل مي‌سازند و [سلطه‌گران همواره] چنين مي‌کنند. ۴۳ __ ۴۳- اصل دوازدهم: «هشدار به عواقب خانمانسوز جنگ». منظور از «اعز» [عزيزتر] همان بزرگان کشوری و لشگری و تصميم گيرندگان اصلی نظام‌اند که وقتی کشوری شکست خورد، از اولين قربانيان به شمار مي‌روند و از اوج عزّت به زندان ذلت يا هلاکت مي‌افتند. به تعبير حضرت علي(ع) در نهج‌البلاغه، همچون محتويات ديگی در حال جوشش که به بالا و پایین مي‌رود، طبقات جامعه زیرورو مي‌گردند [خطبه ۱۶- وَ الَّذِی بَعَثَهُ بِالْحَقِّ لَتُبَلْبَلُنَّ بَلْبَلَةً، وَ لَتُغَرْبَلُنَّ غَرْبَلَةً، وَ لَتُسَاطُنَّ سَوْطَ الْقِدْرِ، حَتَّى یَعُودَ اَسْفَلُكُمْ اَعْلاَكُمْ وَ اَعْلاَكُمْ اَسْفَلَكُمْ]. نمل : ۳۵ وَإِنِّي مُرْسِلَةٌ إِلَيْهِم بِهَدِيَّةٍ فَنَاظِرَةٌ بِمَ يَرْجِعُ الْمُرْسَلُونَ و من [برای پيش‌گيری از چنين مصيبتي، از در صلح وارد شده و] هديه‌ای برای آنها مي‌فرستم تا ببينم سفيران [ما] با چه [پاسخی] باز مي‌گردند. ۴۴ ______ ۴۴- اصل سيزدهم: «صلح طلبی و تدبير، مقدم بر جنگ است». نمل : ۳۶ فَلَمَّا جَاءَ سُلَيْمَانَ قَالَ أَتُمِدُّونَنِ بِمَالٍ فَمَا آتَانِيَ اللَّهُ خَيْرٌ مِّمَّا آتَاكُم بَلْ أَنتُم بِهَدِيَّتِكُمْ تَفْرَحُونَ پس چون [سفير ملکة سبا] نزد سليمان آمد، [سليمان با زيرکی در تشخيص برنامه تطميع آنها و بي‌اعتنا به هدايا] گفت: آيا مي‌خواهيد مرا به مالی [دنيایی] مدد رسانيد؟ در حالی که آنچه [از علم و امکانات] خدا به من داده، از آنچه به شما داده برتر است. ۴۵ بلکه اين شماييد که به هديه خويش [که به يکديگر مي‌دهيد، سرمستانه] شادمانی مي‌کنيد. ۴۶ ______ ۴۵- اصل چهاردهم: «پايبندی به اصول و پرهيز از فريب‌های دنيائی». ظاهر اين آيه چنين مي‌نمايد که سليمان در برابر حرکت مسالمت‌آميز و هديه نفيس ملکه سبا، به جای نرمش و تساهل، موضعی تلخ و تهديد آميز اتخاذ کرد و جانب جنگ را ترجيح مي‌دهد، اما در بررسی واکنشِ ملکة سبا به سليمان مي‌بينيم او به جای پاسخ دادن به دعوت سليمان، در تعالی بخشيدن به آرمان خود از خورشيد به خدای آفریننده خورشيد و همراهی با سليمان در تسليم به نظامات صاحب اختيار جهانيان، بي‌اعتنا به اصل پيام او، به ترفندِ تطميع متوسل شده است که معنای آن انکار دعوت سليمان به شمار مي‌رود. ۴۶- فرح، شادمانی طبيعی و واکنش عادی اشخاص در برابر آنچه خوشايند نيست، بلکه متکبرانه سرمستی کردن و نوعی تفاخر و پُز دادن به شمار می رود. نمل : ۳۷ ارْجِعْ إِلَيْهِمْ فَلَنَأْتِيَنَّهُم بِجُنُودٍ لَّا قِبَلَ لَهُم بِهَا وَلَنُخْرِجَنَّهُم مِّنْهَا أَذِلَّةً وَهُمْ صَاغِرُونَ نزد آنها بازگرد [و بگو] که من بي‌ترديد با سپاهی به سراغشان خواهم آمد که در برابر آن توان رويارويي ندارند ۴۷ و البته آنان را با خواری و به حال زبونی از آن [سرزمين] بيرون خواهم راند. ۴۸ __ ۴۷- اصل پانزدهم: «برترين قدرت: اسلحه علم و ارتش عالمان». چنين موضع جنگ‌طلبانه و خشن از ناحيه پيامبری که نامش از سلم و سلامت گرفته شده، بسيار غير‌منتظره مي‌آيد، اما در دنباله داستان معلوم مي‌شود سليمان به جای لشکرکشی و تهاجم نظامي، از علم و دانش خود و دولت‌مردانش استفاده کرده، در نمايش باشکوهی از برتری علمی و تکنولوژیک، ملکه سبا را مسحور و شيفته و تسليم قلبی به ربّ‌العامين کرد. اين است آن لشگری [از دانشمندان] که گفته بود، شما توان مقابله با آن را نداريد. مگر در دنيای امروز پيشرفته‌ترين کشورها در دانش و تكنولوژي، برترين قدرت‌های سياسی و نظامی جهان نيستند؟ ۴۸- اين همان سخن ملکه سبا ست که در آيه ۳۴ آمده، اما سليمان بدون جنگ و خونریزی آنان را از قله غرور و تکبّر و عرش عظيم به پايين آورد. نمل : ۴۰ قَالَ الَّذِي عِندَهُ عِلْمٌ مِّنَ الْكِتَابِ أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَن يَرْتَدَّ إِلَيْكَ طَرْفُكَ فَلَمَّا رَآهُ مُسْتَقِرًّا عِندَهُ قَالَ هَذَا مِن فَضْلِ رَبِّي لِيَبْلُوَنِي أَأَشْكُرُ أَمْ أَكْفُرُ وَمَن شَكَرَ فَإِنَّمَا يَشْكُرُ لِنَفْسِهِ وَمَن كَفَرَ فَإِنَّ رَبِّي غَنِيٌّ كَرِيمٌ ـ [اما] آن که دانشی از کتاب [قوانين و نظامات] داشت گفت: من قبل از آن که چشم بر هم زنی [=در يک لحظه] آن را برای تو مي‌آوردم. ۵۲ پس همين که [سليمان] تخت را مقابل خويش مستقر ديد، گفت: اين [امکانات] از فضل پروردگارم است [=از فزون‌بخشي‌های اوست] تا مرا [در ابتلای قدرت] بيازمايد که آيا شکر [نعمت] مي‌گذارم يا ناسپاسی مي‌کنم؟ ۵۳ و [مسلما] هرکس سپاس گذارد، جز اين نيست که به سود خود کرده و هر کس ناسپاسی کند، بي‌ترديد پروردگار من بي‌نياز کريم است. __ ۵۲- اصل شانزدهم: «علم مطلق نزد خداست». منظور از «علم من الکتاب» چيست؟ آيا منظور کتاب دينی است؟ کدام کتاب؟ تورات يا کتابی ديگر؟ با توجه به معنای کتاب، که ظرف ثبت و ضبط قوانين و نظامات شريعت يا طبيعت است، با فرض اينکه واقعاً تخت ملکه سبا انتقال مکانی داده شده باشد، آيا نمي‌توان گفت آن که به دانشی از کتاب دست يافته بود، شناختی از قوانين فيزيک در انتقال ماده و انرژی و مسائل مربوط به جاذبه داشت و مي‌توانست در چشم به هم زدنی تخت ملکه سبا را منتقل سازد؟ هر چند چنين دانشی نه سابقه تاريخی داشته و نه به ديگران رسيده است، ممکن است کلمه عرش در اينجا به معنای نظاماتی که حکومت سليمان بر اساس آن اداره مي‌شده، و قانون اساسی آن جامعه بوده باشد. در اينصورت آوردن آن نزد سليمان در زمانی کوتاه، کشف و عرضه آن بوده باشد [والله اعلم] چه بسا آينده اين راز را بگشايد. در قرآن آمده است که بالاتر از هر دانشمندی خدای عليم است [وَفَوْقَ كُلِّ ذِی عِلْمٍ عَلِيمٌ- سوره يوسف آيه ۷۶ (۱۲:۷۶) ] رقابت علمی ارائه شده در اين آيه، اشاره‌ای است به نامحدود بودن دامنه علم. ۵۳- اصل هفدهم: «قدرت برای خدمت، نه سلطه و سرکوب». اين بار دومی است که سليمان خود را در معرض امتحان الهی مي‌بيند؛ بار نخست وقتی پيام موران را شنيد و از اينکه با چنين دانشی مي‌تواند از پايمال کردن ضعفا پروا کند چنين احساسی کرد، و بار دوم هنگامی که ديد چه امکانات گسترده و چه کارگزاران دانشمند و مورد اعتمادی دارد، به جای غرور و تکبر متوجه عنايت حق شد. بي‌ترديد سليمان الگوی شکر نعمت در قدرت و تسليم حق بود. نمل : ۴۱ قَالَ نَكِّرُوا لَهَا عَرْشَهَا نَنظُرْ أَتَهْتَدِي أَمْ تَكُونُ مِنَ الَّذِينَ لَا يَهْتَدُونَ ـ [آنگاه سليمان] گفت: تخت او را [با انجام تغييراتی] غير قابل تشخيص برای او سازيد تا ببينيم [به اين تغييرات] پی مي‌برد يا از کسانی است که پی نمي‌برند؟ ۵۴ __ ۵۴- اصل هجدهم: «ضرورت شناخت نقاط ضعف و قوّت مخالفين». معنای اصلی هدايت، رساندن به مقصود، يعنی رهبری [نه فقط راهنمائی] است. رسيدن به مقصد نيز علاوه بر رهبري، به رهروي، يعنی گام گذاشتن در راه درست و «پيروی» از راهنما، نقشه يا عقل فطری و وجدان نيازمند است. سليمان با اين آزمايش مي‌خواست ميزان هوش و ذکاوت ملکة سبا را بسنجد که تا چه حد مي‌تواند از تغييرات ظاهری عرش خود به حقيقت امر پی ببرد، و اگر در اين آزمون توفيق يافت مي‌توان اميدوار بود که به خدای يکتا نيز پی ببرد. نمل : ۴۲ فَلَمَّا جَاءَتْ قِيلَ أَهَكَذَا عَرْشُكِ قَالَتْ كَأَنَّهُ هُوَ وَأُوتِينَا الْعِلْمَ مِن قَبْلِهَا وَكُنَّا مُسْلِمِينَ به اين ترتيب، وقتی [ملکة سبا به مقرّ حکومت سليمان] در آمد، [اولين سؤالی که از او] پرسيده شد [اين بود که] آيا تخت تو اين گونه است؟ گفت: مثل آنکه خودش است؛ ما پيش از اين [به فضيلت علمی سليمان] آگاهی داده شده بوديم و تسليم [پيام توحيدی او] بوديم. ۵۵ __ ۵۵- اصل نوزدهم «اختلاط حق و باطل در جبهه دشمن». پاسخ ملکة سبا به سؤال مأمور سبا نشان داد تا چه حد هشيار و حق‌طلب بوده است، اشاره او به اينکه به ما [نيز] قبلا دانش داده شده و همواره تسليم بوده‌ايم، نشان مي‌دهد اهل فضيلت و علم بوده و از نتايج و دستاوردهای علمی تبعيت مي‌کرده است. ظاهرا منظور او از تسليم، نه تسليم به ربّ‌العالمين، بلکه تسليم به هر دستاورد علمی و برخورد منطقی با مسائل و عدم لجبازی با حقايقی که بر او عرضه مي‌شده، بوده است. مخالفين يکدست نيستند و نمي‌توان آنان را با يک چوب راند. سفيد و سياه ديدن خودی و بيگانه ره به جائی نمي‌برد، همواره در ميان مخالفين ممکن است انسان‌های حق گرائی باشند که با سياست درست جذب مي‌شوند. ر ک به: سوره فتح آيه ۲۵ (۴۸:۲۵) . نمل : ۴۳ وَصَدَّهَا مَا كَانَت تَّعْبُدُ مِن دُونِ اللَّهِ إِنَّهَا كَانَتْ مِن قَوْمٍ كَافِرِينَ ـ [اما] آنچه به جای خدا بندگی مي‌کرد، او را [از پرستش خدای يکتا] باز داشته بود و هر آينه از قومی ناسپاس بود. ۵۶ __ ۵۶- اصل بيستم: «نقش جامعه در انحراف توده‌ها». مشکل اصلی ملکه سبا، به رغم آمادگی ذاتی او برای تسليم به حق، ۱- غلبه باورهای شرک‌آميز تاريخی جامعه در مهرپرستي، ۲- تعلق او به جامعه‌ای بود که در سير کفر و ناسپاسی طی طريق کرده بودند. اين دو عامل نيرومند که اولی بر اعتقادات و فرهنگ منحط [ذهنيات]، و دومی بر عادت در پيروی از رفتار جمعی و تقليد ناخودآگاه از پسند عامه دلالت مي‌کند، او را از رسيدن به حقيقت باز داشته بود. امام علي(ع) در همان آغاز عهدنامه تاريخی خود موسوم به «منشور حکومتی مالک اشتر» استاندار خود در مصر را از برخورد خشن و محکوم کننده نسبت به مردمی که قبلا تحت سلطه نظامی غير خدائی زندگی کرده و خواسته يا ناخواسته خطاهائی مرتکب شده‌اند به شدت پرهيز مي‌دهد. نمل : ۴۴ قِيلَ لَهَا ادْخُلِي الصَّرْحَ فَلَمَّا رَأَتْهُ حَسِبَتْهُ لُجَّةً وَكَشَفَتْ عَن سَاقَيْهَا قَالَ إِنَّهُ صَرْحٌ مُّمَرَّدٌ مِّن قَوَارِيرَ قَالَتْ رَبِّ إِنِّي ظَلَمْتُ نَفْسِي وَأَسْلَمْتُ مَعَ سُلَيْمَانَ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَـمِينَ به او گفته شد: به کاخ اندر آي، پس همين که آنرا ديد، گمان کرد برکه آبی [زلال] است و ساق‌پوش خود را [برای جلوگیری از خيس شدن] بالا زد! ۵۷ [سليمان] گفت: [اين آب نيست] قصری است فرش شده از شيشه بلورين. ۵۸ [ملکه سبا با مشاهدة اين برتری علمی و تکنيکی] گفت: پروردگارا، من بر خود ستم کرده‌ام و اينک به همراه سليمان تسليم خدای پروردگار جهانيان شدم. ۵۹ __ ۵۷- اصل بيست و يکم: «مات و مبهوت کردن حريف با علم و تکنيک برتر». در واژة «صرح» همچون صراحت و تصريح و... شفافيت و آشکار بودن نهفته است، ظاهرا صرح به فضای باز و صحن و حياطی گفته مي‌شود که وسيع و روباز باشد. گويا سليمان با صنعتی پيشرفته‌تر از زمان، سقفی شيشه‌ای روی آبی جاری در سرای خود قرار داده بود که تازه‌واردان ناآشنا گمان مي‌کردند پای در ميان آب مي‌نهند و به همين خاطر ملکه سبا دامن خويش برای عبور از آن بالا گرفته بود. ۵۸- اهل لغت ممّرد را صاف شده و عاری از خلل و فرج يعنی کاملا صيقل شمرده‌اند. ۵۹- اصل بيست و دوم: «تسليم به ربّ، هدف نهائی». اين ماجرا با تسليم ملکه سبا به همراهی سليمان به ربّ‌العالمين پايان مي‌پذيرد. نام سليمان همانطور که ذکر شد، از سلم و تسليم گرفته شده است و موضوع تسليم که در آيات ۳۱، ۳۸، ۴۲، ۴۴، ۵۹، ۸۱، ۹۱ اين سوره تکرار شده است از محورهای مهم اين داستان محسوب مي‌شود و سياست حکيمانه سليمان در سوق دادن ملکه سبا به تسليم از آموزه‌های زيبای اين سوره است. نمل : ۴۷ قَالُوا اطَّيَّرْنَا بِكَ وَبِمَن مَّعَكَ قَالَ طَائِرُكُمْ عِندَ اللَّهِ بَلْ أَنتُمْ قَوْمٌ تُفْتَنُونَ گفتند: ما اين سرنوشت شوم [=مشکلات و نابساماني‌های پيش آمده در جامعه] را ناشی از تو و پیروانت مي‌دانيم ۶۳ [که با ادعای رسالتت موجب اين دو دستگي‌ها شده‌ای]. گفت: سرنوشت [نيک و بد] شما نزد خداست [=مطابق نظامات و قوانين او رقم مي‌خورد]، بلکه شما مردمی تحت آزمون هستيد [=اين مشکلات امتحان شماست]. __ ۶۳- «تطیّر» باب تفعّل طير [پرنده] است. اعرابِ جاهليت به فال و جادو و بخت‌آزمائی و سعد و نحس اشخاص و اوقات بسيار باور داشتند و برای تصميم‌گيری در ترديدها، پرنده دست‌آموزی را به هوا مي‌فرستادند. اگر در بازگشت بر شانه راست مي‌نشست، بر آن کار اقدام مي‌کردند و اگر بر شانه چپ مي‌نشست، آن را به فال بد مي‌گرفتند. به تدريج پرنده به هوا انداختن [تطیّر] معنای سرنوشت يا شومی آن را يافت. معاصر‌ين صالح، مشکلات اجتماعی پيش آمده از عملکرد منحرفانه خويش را با فرا‌فکنی خود‌فريبانه‌ای به حساب صالح و نظريات موحّدانه‌اش مي‌گذاشتند. آيات ۱۸ (۳۶:۱۸) و ۱۹ سوره ياسين نيز همين فرا‌فکنی را از ناحية مردمانی ديگر نسبت به رسولان الهی نشان مي‌دهد. نمل : ۴۸ وَكَانَ فِي الْمَدِينَةِ تِسْعَةُ رَهْطٍ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ وَلَا يُصْلِحُونَ و در آن شهر نُه گروه بودند ۶۴ که يکسره به تباهی مي‌پرداختند و هيچ اصلاحی نمي‌کردند [=هرگز نقش مفيد و مثبتی نداشتند]. __ ۶۴- «رهط» به تيره‌ها و طائفه‌های درونی يک شهر و قبيله گفته مي‌شود که معمولا به سر‌سلسله و خانواده معينی ختم مي‌شدند. در روزگار ما عنوان‌هاي: باند، دسته و گَنگ قابل فهم‌تر است، باند تبه‌کاران و دسته اراذل و اوباش و چاقو‌کشانی که معمولا در خدمت منافع قدرتمندان حاکم و مزدور آنان برای ساکت کردن مخالفين قرار مي‌گيرند. عدد ده در قرآن معنای سمبليک «تمام» دارد. آيا ذکر نُه دسته بودن آنان نشانی از نقصان ندارد؟ [والله اعلم] ویرایش بوسیله کاربر 1402/12/01 08:58:59 ب.ظ \| دلیل ویرایش: مشخص نشده است


پروفايل كاربر نمايش تمام ارسالهاي كاربر نمایش قدردانی ها

شهروزی		#18 ارسال شده : 1402/12/01 09:17:41 ب.ظ
رتبه: Member گروه ها: member تاریخ عضویت: 1391/07/08 ارسالها: 27 1 تشکر دریافتی در 1 ارسال		نمل : ۴۹ قَالُوا تَقَاسَمُوا بِاللَّهِ لَنُبَيِّتَنَّهُ وَأَهْلَهُ ثُمَّ لَنَقُولَنَّ لِوَلِيِّهِ مَا شَهِدْنَا مَهْلِكَ أَهْلِهِ وَإِنَّا لَصَادِقُونَ با سوگند به خدا گفتند: ۶۵ حتما به او [=صالح] و کسانش شبيخون مي‌زنيم [=آنها را دسته جمعی به قتل مي‌رسانيم] ۶۶ سپس به ولی او [=بزرگ خاندان و قبيله‌اش] مي‌گوئيم: ما به هيچ وجه در جريان قتل او و کسانش حضور نداشتيم و ما صددرصد راست مي‌گوئيم. ۶۷ __ ۶۵- خودفریبی را ببين که عده‌ای متعصب فريب‌خورده و تحريک شده به خدا سوگند مي‌خورند که پيامبر او و خاندانش را بکشند! به نام خدا چه جنايت‌هائی شده و مي‌شود! ۶۶- چرا شبيخون و نه در روز روشن!؟ اگر کاری مطابق حق و قانون و عرف و اخلاق جامعه و مورد رضايت اکثريت مردم است، چرا در خاموشی و خفا و به هنگام خوابِ قربانی بايد انجام شود؟ اگر ضرب و شتمی قانونی و قابل دفاع است، چرا بايد لباس شخصي‌ها را به جای مأموران رسمي، برای مأموريت فرستاد؟ ۶۷- وقاحت در دروغ را ببينيد! ناجوانمردانه‌ترين جنايت‌ها را مرتکب شدن، آنگاه هزار قسم و آيه برای اثبات بي‌گناهی خود خوردن! ادوات تأکيد [لام، نون، انّا، فعل حاليه لصادقون] که در اين آيه به کار رفته است، همچون: لنبيتنه، لنقولن و انالصادقون، دلالت بر همين اصرار و ابرام و انحراف مي‌کند. نمل : ۵۰ وَمَكَرُوا مَكْرًا وَمَكَرْنَا مَكْرًا وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ ـ [عليه صالح و يارانش] برنامه‌ريزی کردند، چه برنامه [توطئه‌آميز و جنايتکارانه]‌ ای، ما نيز برنامه‌ای [عليه آنها در نظامات خود] ريختيم، چه برنامه‌ [عقوبت آور] ای ۶۸ در حالی که متوجه نبودند [که چاه کَن، خود در چاه مي‌افتد]. __ ۶۸- «مکر» همان چاره‌جوئی و تدابيری است که هر کس برای مقابله با دشمن يا حل مشکلات خود به کار مي‌برد. اين صفت از بُعد مثبت به خدا نيز، به دليل نظاماتش در مقابله و دفع و طرد عوامل ضد حق، اطلاق مي‌گردد، ولی خدا «خير الماکرين» است. برعکس، مکر تبه‌کارانه منکران، در نظام حق‌مدار عالم، منفی است و به خودشان برمي‌گردد. نمل : ۵۶ فَمَا كَانَ جَوَابَ قَوْمِهِ إِلَّا أَن قَالُوا أَخْرِجُوا آلَ لُوطٍ مِّن قَرْيَتِكُمْ إِنَّهُمْ أُنَاسٌ يَتَطَهَّرُونَ اما پاسخ قوم او جز اين نبود که [خطاب به عوام‌الناس] گفتند‌: خاندان لوط را از شهرتان بيرون کنيد که آنها مردمانی پاکی طلبند [=نمي‌خواهند همرنگ جماعت شوند]. ۷۱ __ ۷۱- با واژگونه شدن ارزش‌ها در يک جامعه، خاستگاه اخلاق از خدا، به خواهش‌های نفسانی تنزل مي‌کند و همجنس‌گرائی تبديل به يک ارزش و کناره‌گيری از آن تقدّس مآبی تلقی مي‌شود. نمل : ۵۷ فَأَنجَيْنَاهُ وَأَهْلَهُ إِلَّا امْرَأَتَهُ قَدَّرْنَاهَا مِنَ الْغَابِرِينَ پس او و اهلش را نجات داديم، به استثنای همسرش که [به دليل خيانت‌هايش] مقدّر ساختيم از بازماندگان باشد. ۷۲ __ ۷۲- همسر لوط با آنکه بيش از همه با آن مربی و معلم خدائی ارتباط داشت، از عقايد شرک‌آميز آباء و اجدادی خود دست برنداشت. لفظ «غابرين» که هفت بار در قرآن درباره اين زن تکرار شده، با غبار، که گرد و خاک هواست، هم ريشه مي‌باشد. غابر کسی است که از رفتن و رشد و از کاروان کمال باز ماند و همچون غبار هوا بنشيند. نمل : ۵۹ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَسَلَامٌ عَلَى عِبَادِهِ الَّذِينَ اصْطَفَى آللَّهُ خَيْرٌ أَمَّا يُشْرِكُونَ ـ [اينک با آگاهی از جريان تاريخیِ انتخاب اصلح در عالم انسان‌ها] بگو: سپاس ويژه خداست، و سلام بر آن بندگانش که [به رسالت] برگزيد. [حال با شناخت سرنوشت مؤمنين و مشرکين، از آنان بپرس] آيا خدای يکتا بهتر است يا آنچه با او [در عبادت] شريک مي‌گيريد؟ ۷۳ __ ۷۳- اين آيه با پرسش: «الله خير امّا يشرکون» سرآغاز سلسله سؤالاتی است که در پنج آيه بعدی با تکرار: «اَمَّن» [آيا کسی که ...] در پنج زمينة مختلف مطرح مي‌گردد. نمل : ۶۰ أَمَّنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَأَنزَلَ لَكُم مِّنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَنبَتْنَا بِهِ حَدَائِقَ ذَاتَ بَهْجَةٍ مَّا كَانَ لَكُمْ أَن تُنبِتُوا شَجَرَهَا أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ بَلْ هُمْ قَوْمٌ يَعْدِلُونَ آيا آنکه آسمان‌ها و زمين را آفريد و برای شما از آسمان، آبی [پُر برکت] فرستاد و به لطف آن بوستان‌های فرح‌بخشی رويانيد که برای شما امکان‌پذير نبود درختانش را برويانيد [شايستة پرستش انحصاری است، يا واسطه‌ها و بُت‌هائی که کاری از آنها ساخته نيست؟] آيا معبود ديگری با خدای يکتا هست؟ ۷۴ [مسلماً خير!] مسئله اين است که آنها مردمانی هستند که عدول مي‌کنند [=با روي‌گردانی از حق، معادل ديگری مي‌گيرند]. ۷۵ __ ۷۴- يعنی خدائی که باغچه و بوستان بشريت را يکسره با ريشه‌کن کردن علف‌های هرزه و آفاتِ آزار رسان، و ميدان رشد و باروری دادن به گياهان مفيد و پر بهره مراقبت مي‌کند، باغبان بهتری است يا آن که باغ را به قانون جنگل مي‌سپارد؟ پس همچون طبيعت که با نزول باران پر برکت، سبز و خرّم شده، در عالم انسانها نيز اين خداست که مراقبت و انتخاب اصلح مي‌کند. ۷۵- همچنانکه امروزه نيز ميان بسياری از دينداران ظاهري، در مسيحيت و اسلام و بسياری از مذاهب به شرک آلوده شده، معمول است و گرفتاران به جای مستقيم رفتن به سوی خدا ، به واسطه‌هائی متوسل مي‌شوند و به اين ترتيب از خدا به بندگانش عدول مي‌کنند. عدول، چيزی را معادل ديگری و عدل او قرار دادن است. نمل :۶۱ أَمَّن جَعَلَ الْأَرْضَ قَرَارًا وَجَعَلَ خِلَالَهَا أَنْهَارًا وَجَعَلَ لَهَا رَوَاسِيَ وَجَعَلَ بَيْنَ الْبَحْرَيْنِ حَاجِزًا أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ آيا آنکه زمين را قرار‌گاهی [آرام و قابل زيست] گرداند و در خلال [چين‌خوردگي‌های پوسته] آن، نهرهائی جريان داد و برای [مهار حرکت خشکي‌های] آن، کوه هایی [به عنوان لنگرهای نگهدارنده کشتی قاره‌ها در اقيانوس مواد مذاب طبقات زمين] قرار داد و ميان دو دريا [ی شور و شيرين / دو سيستم آب‌های درياها و رودخانه‌ها] حائلی گذاشت ۷۶ [شايسته پرستش است يا واسطه‌ها؟]، آيا معبودی همراه خدای يکتا وجود دارد [مسلماً خير!] واقعيت اين است که اکثر آنها [از اين شگفتي‌های طبيعت] خبر ندارند! ۷۷ __ ۷۶- «بحر» به آب وسيع گفته مى‌شود. رود نيل را هم قرآن بحر ناميده است؛ پس لازم نيست حتماً دريا مورد نظر باشد. مفسرين برای پيدا کردن اين دو دريا، به دنبال تلاقی برخی جريانات آبی در نقاط مختلف جهان رفته‌‌اند که با هم تفاوت رنگ و نوع املاح دارند ولی در هم مخلوط نمى‌شوند. علم اقيانوس‌شناسی نيز برخی از اين جريانات دريايي را مشخص کرده است و حتی عکس‌های هوائی خط فاصل ميان اين جريان‌ها را نيز مى‌توان ديد. اما همه اين کشفيات مربوط به زمان ماست و بعيد به نظر مى‌رسد اعراب از چنين جرياناتی آگاه بوده باشند. اما اگر به معنای کلمه «بحر» که «آب کثير» است [و در لغت به هر وسعت و گستردگی اطلاق شود] توجه کنيم، بدون آنکه خواسته باشيم عظمت آيات و شگفتی اين جريانات را انکار کنيم، با توجه به ۴ موردی که در قرآن از اين پديده سخن گفته است [فرقان ۵۳ (۲۵:۵۳) ، فاطر ۱۲ (۳۵:۱۲) ، نمل ۶۱ (۲۷:۶۱) ، و رحمن ۱۹ (۵۵:۱۹) ] دو بحر [آب کثيری] که مردم در هر دو ماهیگیری مي‌کنند، دُرّ و مرجان صيد مي‌کنند و کشتی مي‌رانند [و يکی تلخ و شور و ديگری گوارا و شيرين است] دو سيستم آبهای روی زمين، يعنی آب شيرين رودخانه‌ها و آب شور درياهاست که میلیاردها سال است در هم ادغام مى‌شوند [رودخانه‌ها به دريا‌ها مي‌ريزند و درياها نيز در اثر تبخير، آب رودخانه‌ها را تشکيل مي‌دهند]. در حالي كه بسياری از اين جريانات دريايي، که مثال مي‌زنند، هر دو تلخ و شور اند. اگر قرار بود بارانی که از ذرات رطوبت اقيانوس‌ها تشکيل مي‌شود عيناً ماهيت و مزه تلخ و شور آنها را [با همه املاحش] با خود حمل مي‌کرد، هيچکس هوس نمي‌کرد تشنگی خود را از آن سيراب کند و گياهان نيز از نمک و املاح دريائی مي‌خشکيدند! ۷۷- در آية قبل سخن از رحمت خدا در آسمان بود و در اين آيه از زمينی که به لطف او ۴ مرحله را طی کرده است: آرامش [از تکان و تحولات اوليه و بمباران شهاب سنگ‌ها و آتشفشان‌ها]، جريان يافتن آب در سطح زمين برای آبياري، پيدايش کوهها برای تعادل بخشيدن به پوسته جامد، و بالاخره دو سيستم بودن آبهای روی زمين [اقيانوس‌ها و دریاهای شور و تلخ، رودخانه‌ها، چشمه‌ها و قنوات شيرين]. همه اين تدابير، که با ۴ بار تکرار فعل جَعَلَ به خدا نسبت داده شده است، البته برای کسانی آيه محسوب مي‌شود که بر آنها علم و آگاهی داشته باشند. وقتی بسیاری از مردم آنها را به طبيعت و حوادث اتفاقی آن نسبت مي‌دهند، معلوم مي‌شود از طراح آن خبری ندارند. نمل : ۶۲ أَمَّن يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْضِ أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ قَلِيلًا مَّا تَذَكَّرُونَ آنکه درمانده [=به بن‌بست رسيده] را، چون او را بخواند، پاسخ مي‌دهد ۷۸ و بدی را برطرف مي‌سازد و شما را جانشينان زمين [=وارث بر نظام ستمگر پيشين] مي‌سازد ۷۹ [شايسته پرستش است يا واسطه‌ها؟] آيا معبودی با خدای يکتا هست؟ چه کم پند مي‌پذيرند! __ ۷۸- معنای «اجابت» خواسته‌ها، رفع موانع و برآوردن حاجات است که منحصرا در اختيار خداست. ر.ک. به مقاله «اجابت دعا» در سه قسمت از همين قلم. ۷۹- برخی مترجمان جمله «وَیَجْعَلُكُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْضِ» را مستقل از سخن قبل از آن [اجابت دعای درمانده] گرفته و به تداوم و جانشينی هر نسلی به جای نسل قبلی اشاره کرده‌اند، اما به نظر مي‌رسد [والله اعلم] که اين دو قسمت پيوند مستقيمی با هم دارند؛ مردمان مضطری که همه راه‌های نجات را بر روی خود بسته مي‌بينند، گويا همان ملت‌هائی باشند که تحت سلطه نظام‌های سرکوب‌گر، امنيت و آزادی و اقتصاد خود را از دست داده و در حال ضرر و زيان [مضطر از ريشه ضرر] و باختن همه چيز، خدا را برای نجات مي‌خوانند. آنگاه بنا به اراده هميشگی خدا که به ضعف و زبونی کشيده‌شدگان توسط ستمگران را منت آزادی و رهائی مي‌بخشد [وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ- قصص ۵ (۲۸:۵) ] آنها را جانشين نظام حاکم و مسلط بر سرنوشت خويش مي‌سازد، و مگر تاريخ خود گواه فروپاشی نظام‌های استبدادی و پیروزی ملت‌های حق‌طلب نبوده، هر چند اين بازی باز هم تکرار شده باشد؟ نمل : ۶۳ أَمَّن يَهْدِيكُمْ فِي ظُلُمَاتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَن يُرْسِلُ الرِّيَاحَ بُشْرًا بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ تَعَالَى اللَّهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ آيا آنکه شما را در تاريکي‌های خشکی و دريا به مقصد مي‌رساند ۸۰ و آنکه بادها را -پيشاپيش رحمتش- بشارت دهنده [به نزول باران] مي‌فرستد ۸۱ [شايسته پرستش است يا واسطه‌ها؟]، آيا معبودی با خدای يکتا هست؟ خدای يکتا، برتر است از آنچه به او شرک مي‌ورزند. __ ۸۰- معنای هدايت، نه راهنمائي، بلکه راهبری و ايصال به مقصد و مقصود است. ماه و ستارگان چراغ‌هائی آسمانی هستند که از هزاره‌های پيشين، آدميان در پرتو نور ماه و نحوه قرار گرفتن ستارگان، طی مسير کرده و به مقصد مي‌رسيدند. ۸۱- تابش خورشيد بر پهنة اقيانوس‌ها و جذب گرما، اختلاف درجه ميان آب و خشکی را پديد مي‌آورد، اين اختلاف موجب به هم خوردن تعادل هوا و ايجاد باد مي‌شود، باد نيز هوای رطوبت گرفته سطح اقيانوس‌ها را به بالا مي‌برد و ابرها را برمي‌انگيزد و به سوی خشکي‌ها سوق مي‌دهد. گرچه در جوامع متمدن امروز، مردم کاری به اين تحولات ندارند، اما در روزگار پيشين، در سرزمين‌های محروم از بارانِ کافي، مثل عربستان، وقتی باد مي‌وزيد، همه خوشحال و اميدوار مي‌شدند بلکه بارانی ببارد. پس باد همواره بشارتی بوده است. نمل : ۶۴ أَمَّن يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ وَمَن يَرْزُقُكُم مِّنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ آيا آنکه آفرينش را آغاز مي‌کند [=به موجودات، زندگی مي‌بخشد]، سپس آن را [پس از مرگ از آنها] باز مي‌گرداند ۸۲ [=مرتباً در هر بهاران اين کار را تکرار مي‌کند، و در رستاخيز نيز] و از آسمان و زمين يکسره روزي‌تان مي‌دهد [شايستة پرستش است يا واسطه‌ها؟] آيا معبودی با خدای يکتا هست؟ بگو: اگر راست مي‌گوئيد برهان خود را بياوريد. __ ۸۲- درست است که قيامت نوعی بازگرداندن و اعاده حيات است و از اين نظر معاد ناميد شده، اما هر اعاده‌ای قيامت نيست، بلکه هر سال اين قيامت در طبيعت تکرار مي‌گردد. در قرآن ۷ بار جمله «یُبْدِئُ اللهُ الْخَلْقَ ثُمَّ یُعِيدُهُ» تکرار شده است، که به خصوص از آيات يونس ۳۴ (۱۰:۳۴) ، عنکبوت ۱۹ (۲۹:۱۹) [أَوَلَمْ یَرَوْا كَيْفَ یُبْدِئُ اللهُ الْخَلْقَ ثُمَّ یُعِيدُهُ] و روم ۱۱ (۳۰:۱۱) [اللهُ یَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ یُعِيدُهُ ثُمَّ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ] به وضوح معلوم مي‌شود همين تجديد حيات بهاری که قابل رؤيت مردم و پيش از رستاخيز نهائی است، خود معادی عبرت‌انگيز است. کدام دانه در زمين فرو رفت و نرُست چرا به دانة انسانت اين گمان باشد؟ نمل : ۶۶ بَلِ ادَّارَكَ عِلْمُهُمْ فِي الْآخِرَةِ بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ مِّنْهَا بَلْ هُم مِّنْهَا عَمُونَ بلکه علم آنها دربارة آخرت [به دليل دنيانگري‌شان] متوقف شده است ۸۴ [=بُرد دانش و سقف علمی آنها محدود است - ذلک مبلغهم من العلم] بلکه دربارة آن شک دارند [که نمي‌خواهند باور کنند]، بلکه از [فهم] آن کوردلند. ۸۵ __ ۸۴- علم، سیّال و بي‌نهايت است. اگر برای آن محدوده‌ای قائل شويم، به بن‌بستش کشانده‌ايم، آنها که مرگ را پايان زندگی و نيستی مطلق مي‌پندارند و به تداوم حيات و ادامه آن پس از رستاخيز باور ندارند، علم‌شان درباره آخرت به توقف رسيده است و با مرگ آدمی پرونده او را مي‌بندند. «ادّارک»، از ريشه «دَرَکَ»، در اصل تدارک بوده که حرف «ت» در «د» ادغام شده و تشديد گرفته و برای سادگی در قرائت، الف به ابتدای آن افزوده شده است. در تنها آيه ديگری که اين فعل در آن به کار رفته [اعراف ۳۸ (۷:۳۸) ]، مفهومِ به خط پايان و سرنوشت نهائی رسيدن دارد. دَرَکَ از نظر لغوی مقابل دَرَجَ مي‌باشد. در زبان عربی صعود به «اعلا عليين» را درجه به درجه مي‌سنجند و سقوط به «اسفل السافلين» را با لفظ دَرَک. مثل إِنَّ الْمُنَافِقِينَ فِی الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ...- منافقين در پائين‌ترين درکه [مقابل درجه] آتش‌اند. [نساء ۱۴۵ (۴:۱۴۵) ] ۸۵- در اين آيه، به سه عامل ناباوری نسبت به قيامت اشاره شده است: ۱- نداشتن علم لازم، ۲- شک و ترديد [بلاتکلیفی]، ۳- نداشتن نور بصيرت. اتفاقاً اين سه عامل را با همين کلمات يا مشابه آن در سوره‌های ديگر تکرار کرده است: حج ۸ (۲۲:۸) و لقمان ۲۰ (۳۱:۲۰) - وَمِنَ النَّاسِ مَنْ یُجَادِلُ فِی اللهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَلا هُدًى وَلا كِتَابٍ مُنِيرٍ [برخی از مردم بی هيچ دانش، راهنمائي، و کتاب روشنی درباره خدا مجادله مي‌کنند]. آل‌عمران ۱۸۴ (۳:۱۸۴) و فاطر ۲۵ (۳۵:۲۵) - ... جَاءُوا بِالْبَیِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَالْكِتَابِ الْمُنِيرِ [رسولان خدا همراه دلايل روشن، حکمت و کتاب روشن آمدند]. عامل نخست را در آيات فوق با واژة «علم» يا «بينات» [دلايل روشن] که همان معنا را دارد وصف کرده است. عامل دوم را، هدی [راهنما، راهبر] و زُبُر [مجموعه‌ای از حکمت، اخلاق و عقل] شمرده که شناخت به مدد معلمی از عقل و حکمت اخلاق است. و بالاخره عامل سوم همواره «کتاب منير» معرفی شده که از خدا ناشی مي‌شود. از سه عامل فوق، اولی [اکتساب علم]، عملی شخصی است. دومی به مدد معلم و مربی و رسولی هدايت يافته انجام مي‌شود و سومی به لطف پيروی از کتاب راهنمای عمل تحقق مي‌پذيرد [خود، خلق، خدا]. اينک مي‌توانيم بگوييم [والله اعلم]، ۱- «علمِ» منکران قيامت با ديد دنيانگرشان متوقف شده، ۲- در حقانيت رسول او و پيام او «شک» دارند، ۳- چشمشان از ديدن کتاب منير [نورانی] «کور» است [بل هم منها عمون]. نمل : ۷۰ وَلَا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَلَا تَكُن فِي ضَيْقٍ مِّمَّا يَمْكُرُونَ و [ای پيامبر، به خاطر تکذيب و انکار] بر آنان اندوه مخور و از نيرنگ ‌هایشان دل‌تنگ مباش. ۸۸ __ ۸۸- در قرآن جمعاً ۹ بار، با جملات: لا تحزن، لا يحزنک و انه لیحزنک، پيامبر اسلام را از تأثيرپذيري احساسی و عاطفی نسبت به عملکرد منکران و غصه و اندوه خوردن از سرنوشت تباه‌شان هشدار داده است تا خونسرد و به دور از عواطفی همچون مادر، که با محبت سرشار در امور کودک دخالت مي‌کند و تصميم فردی مي‌گيرد، کارشان را به اختيار و حق انتخاب خودشان و حکم خدا بسپارد. سوره‌هاي: حجر ۸۸ (۱۵:۸۸) ، نحل ۱۲۷ (۱۶:۱۲۷) ، نمل ۷۰ (۲۷:۷۰) ، آل‌عمران ۱۷۶ (۳:۱۷۶) ، مائده ۴۱ (۵:۴۱) ، انعام ۳۳ (۶:۳۳) ، يونس ۶۵ (۱۰:۶۵) ، لقمان ۲۳ (۳۱:۲۳) ، و يس ۷۶ (۳۶:۷۶) . نمل : ۷۶ إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ يَقُصُّ عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ أَكْثَرَ الَّذِي هُمْ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ اين قرآن بيشتر مواردی را که بني‌اسرائيل [=يهوديان و مسيحيان] در آن اختلاف مي‌کنند، بر آنها بازگو مي‌کند. ۹۱ __ ۹۱- معنای ريشه‌ای قصه، نوعی پيگيری و تعقيب و یادآوری برای عدم فراموشی است. نمل : ۷۹ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّكَ عَلَى الْحَقِّ الْمُبِينِ پس [در برابر نگراني‌های ناشی از توطئه آنها] به خدا توکل کن، که مسلماً تو بر حقی آشکار هستي. ۹۲ __ ۹۲- امروز نيز اگر به راستی جوامع اسلامی مطابق قرآن عمل کنند، بايد در برابر توطئه‌های صهيونيسم و استکبار جهانی با خيال راحت به خدا توکل کنند، اما از ماست که بر ماست. نمل : ۸۰ إِنَّكَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَى وَلَا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَاءَ إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِينَ مسلماً تو نمي‌توانی [پيام قرآن را]، وقتی از آن روی مي‌گردانند و پشت مي‌کنند، به مردگان بشنوانی و به گوش کران برساني. نمل : ۸۱ وَمَا أَنتَ بِهَادِي الْعُمْيِ عَن ضَلَالَتِهِمْ إِن تُسْمِعُ إِلَّا مَن يُؤْمِنُ بِآيَاتِنَا فَهُم مُّسْلِمُونَ و [نيز] هدايت‌گر کوردلان از گمراهی نتوانی بود. تو [اين پيام‌ها را] تنها به گوش کسانی مي‌رسانی که نشانه‌های ما را باور کرده و [در نتيجه ايمان] به آن تسليم شده باشند. ۹۳ ______ ۹۳- ايمان همچون علوم مدرسه و دانشگاه نيست که به زور هم شده با چند بار خواندن با اکراه، فرا گرفته شود، ايمان امری است قلبی که تا دل نخواهد جايگزين در آن نمي‌شود، حتی اگر پيامبر هم با تمام وجود مجاهدت کند. نمل : ۸۲ وَإِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ أَخْرَجْنَا لَهُمْ دَابَّةً مِّنَ الْأَرْضِ تُكَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ كَانُوا بِآيَاتِنَا لَا يُوقِنُونَ آنگاه که [در آستانة قيامت] آن قول [الهی، که آثار اعمال سوء سرانجام دامنگير منکران خواهد شد] ۹۴ فرا رسد، جنبنده‌ای برای [آگاهی] آنها از زمين بيرون آوريم که با آنان [به زبان وجودی] سخن گويد. ۹۵ [=شگفتي‌های آن، نمایانگر حقايق ايمانی و بيانگر اين واقعيت باشد که] مردم به آيات ما يقين نمي‌آورند. ۹۶ __ ۹۴- اين «قول» که با الف و لام معرفه ذکر شده چيست؟ در اين آيه و آيه ۸۵ از «وقوع» آن قول و در ۷ آيه ديگر قرآن، از «تحقق» آن [حق القول] سخن گفته است. ظاهراً منظور از قول، هشدار به همان نظام و قانون علت و معلولی است، بنابراين منکران نمي‌توانند بي‌تفاوت در برابر اعمال‌شان باشند و بايد بدانند عقوبت و عذاب، نتيجه طبيعی تبه‌کاری آنها است. اين نتيجه يا توفيق ايمان را از آنان سلب مي‌کند [ياسين ۷ (۳۶:۷) ]، يا در همين دنيا عوارض عذاب‌شان تحقق مي‌يابد [اسراء ۱۶ (۱۷:۱۶) ]، يا در آخرت [قصص ۶۳ (۲۸:۶۳) ، سجده ۱۳ (۳۲:۱۳) ، سبا ۳۱ (۳۴:۳۱) ، صافات ۳۱ (۳۷:۳۱) ، فصلت ۲۵ (۴۱:۲۵) ، و احقاف ۱۸ (۴۶:۱۸) ]. ۹۵- سخن گفتن آن جنبنده با آدميان الزاماً به شکل متعارف نيست، طبيعت و موجودات با زبان تکوينی [وجودی] سخن مي‌گويند، بلکه کشف عجايب وجودی آن، منکران را در برابر حقايقی که دلالت بر وجود آفريدگار حکيم و هوشمند مي‌کند، مبهوت و ناتوان از پاسخ علمی خواهد ساخت و گويای اين واقعيت خواهد بود که مردم در شناخت آيات خدا يقين‌آوری نمي‌کنند. ۹۶- اين آيه از آيات پوشيده و مرموز قرآن است و قرينه ديگری هم ندارد تا بتوان از آن کمک گرفت، اصولا اغلب آيات مربوط به قيامت، از متشابهات قرآن محسوب مي‌شوند. نمل : ۸۳ وَيَوْمَ نَحْشُرُ مِن كُلِّ أُمَّةٍ فَوْجًا مِّمَّن يُكَذِّبُ بِآيَاتِنَا فَهُمْ يُوزَعُونَ و روزی که از هر امتی گروهی از کسانی که آيات ما را تکذيب مي‌کردند محشور کنيم و [به دليل سوابق‌شان] تحت نگهداری و بازداشت قرار گيرند. نمل : ۸۴ حَتَّى إِذَا جَاءُوا قَالَ أَكَذَّبْتُم بِآيَاتِي وَلَمْ تُحِيطُوا بِهَا عِلْمًا أَمَّاذَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ تا چون [همة منکران] بيايند، [خدا] گويد: آيا نشانه‌های مرا [به تمامه] دروغ شمرديد و احاطه [=شناخت] علمی به آنها پيدا نکرديد؟ پس [در مدت زندگی دنيا] چه مي‌کرديد؟ ۹۷ __ ۹۷- سخن بسيار شگفتی است! پيام در دو آية قبل، از پديدار شدن جنبنده‌ای در آخرالزمان نشانگر اين واقعيت است که مردم در صدد «يقين‌آوری به آيات خدا» نيستند و در اين آيه خبر مي‌دهد اولين سؤالی که در قيامت از منکران پرسيده مي‌شود، اين است که چرا «احاطه علمی به آيات خدا» پيدا نکرديد، يعنی پس چه غلطی مي‌کرديد!؟ گوئی نقش آدمی در زندگی دنيا پيش از هر چيز شناخت علمی است! امام علي(ع) در حکمتی جامع در ستايش علم، به شاگرد هوشمند و با استعدادشان کميل بن زياد، از جمله فرمودند: «ای کميل معرفت علمی دِينی است [به گردن آدمی] که به [تناسب فراگيری] آن جزا داد مي‌شود، با علم است که آدمی در زمان حياتش توفيق طاعت مي‌يابد و بعد از وفاتش جزای جميل به دست مي‌آورد... [حکمت ۱۴۷ نهج‌البلاغه]. نمل : ۸۵ وَوَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِم بِمَا ظَلَمُوا فَهُمْ لَا يَنطِقُونَ ـ [در آن هنگام] قانون عذاب [به کيفر انکار جاهلانه‌شان] بر آنها واقع مي‌شود و کلامی هم [در توجيه انکار خود] نتوانند گفت. نمل : ۸۷ وَيَوْمَ يُنفَخُ فِي الصُّورِ فَفَزِعَ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَمَن فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَن شَاءَ اللَّهُ وَكُلٌّ أَتَوْهُ دَاخِرِينَ روزی که در صور دميده شود، ۹۸ هر آنکه در آسمان‌ها و زمين است سخت به هراس افتد، مگر آن کس که خدا بخواهد، و همگی با خضوع و فرمانبری در آستانش آيند. ______ ۹۸- پيدايش جهان هستی از نظر علم کيهان‌شناسي، از لحظه انفجار بزرگ [Big Bang] عيناً از شکلی شيپور مانند تبعيت کرده است که تصوير آن را مي‌توانيد در کتاب‌های مربوطه مشاهده کنيد. در زبان عربی به شيپور نيز «صور» مي‌گويند و در تورات و انجيل و نقاشي‌ها و مجسمه‌های يهوديان و مسيحيان نيز از شيپورِ دميدن در حيات، نشانه‌های فراوانی مي‌توان يافت. پروردگار عالم برای فهم عموم، از اين وسيله قابل مشاهده و فهم، که برای احضار و جمع کردن سربازان استفاده مي‌شود، مدلی برای تفهيم دميدن حيات و حشر نهائی به مثال آورده است. صور در واقع نشانی از «صورت»های عالم هستی مي‌باشد که به اراده خدا شکل گرفته است. برای توضيحات کامل‌تر به مقاله «دميدن در صور» از همين قلم مراجعه کنيد. [پژوهشی در پرتو قرآن جلد ۵] نمل : ۸۸ وَتَرَى الْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَةً وَهِيَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ صُنْعَ اللَّهِ الَّذِي أَتْقَنَ كُلَّ شَيْءٍ إِنَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَفْعَلُونَ کوهها را مي‌بينی و بي‌حرکت‌شان مي‌پنداري، حال آنکه همچون گذر ابرها در گذارند، ۹۹ [اين است] آفرينش [حساب شده] خدائی که همه چيز را [به رغم ناپايداري‌های ذاتی] انتظام بخشيد. ۱۰۰ و خدا به آنچه مي‌كنيد كاملا آگاه است. __ ۹۹- از نظر فيزيکی مي‌دانيم که اجسام هر چقدر هم سنگين و به ظاهر متراکم باشند، وقتی زير ميکروسکوپ‌های اتمی قرار گيرند، معلوم مي‌شود توده ابری رقيق و پراکنده بيش نيستند و فضای خالی ميان اتم‌ها و الکترون‌های آنها ميليون‌ها برابر بيش از اجزای آنهاست. از نظر فيزيک‌دانان، ميخی که در چوبی کوبيده مي‌شود، ابری است که وارد ابری با تراکم کمتر مي‌شود. ذکر اين حقيقت علمی در جامعة بي‌سواد ۱۴ قرن قبل، آيا بيانگرِ جز اين حقيقت است که گوينده آن غير خدا نمي‌تواند باشد؟ ۱۰۰- واژه «اتقن» از ريشه «تَقَنَ» فقط يک بار در قرآن آمده است. کتاب‌های لغت آن را محکم و خوب و استوار کردن معنا کرده‌اند. از مصاديق آن، آبِ غنی از رسوبات رساندن به زمين برای تغذيه و حاصلخيزی خاک است. به کار بردن فن و تکنيک را نيز در صنعت «تِقْنِيه» گويند. «أَتْقَنَ كُلَّ شَيْءٍ» در آيه مورد نظر، دلالت بر آفرينش حساب شده و دقيق هر چيزی مي‌کند. نمل : ۸۹ مَن جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرٌ مِّنْهَا وَهُم مِّن فَزَعٍ يَوْمَئِذٍ آمِنُونَ هر که نيکی عرضه کند، [پاداشی] بهتر از آن برای اوست و نيکوکاران از هراس آن روز [=قيامت] در امان خواهند بود. ۱۰۱ __ ۱۰۱- به دو آية قبل نگاه کنيد. اينها همان استثنا هایی هستند که خدا خواسته در امنیّت باشند. نمل : ۹۰ وَمَن جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَكُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِي النَّارِ هَلْ تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ و هر که بدی عرضه کند، سرافکنده به آتش در افتد، ۱۰۲ آيا جز آنچه يکسره مي‌کردند، جزا داده مي‌شوند. __ ۱۰۲- کلمة «كُبَّتْ»، به غير از اين آيه، فقط يکبار ديگر در آيه ۲۲ سوره ملک (۶۷:۲۲) آمده است که از مقايسه آنها مي‌توان به مفهوم جمله «فَكُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِی النَّارِ» بهتر پی برد. نگاه کنيد: أَفَمَنْ یَمْشِی مُكِبًّا عَلَى وَجْهِهِ أَهْدَى أَمَّنْ یَمْشِی سَوِیًّا عَلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ [آيا کسی که سر به زير راه مي‌رود، بهتر به مقصد مي‌رسد، يا آنکه راست‌قامت در راهی راست گام بر مي‌دارد؟] کسی که فقط جلوی پايش را مي‌بيند و دورنگری ندارد، تشبيه و تمثيلی نمادين از کسی است که به دو روزه دنيا دل بسته و نيم نگاهی هم به آخرت نمي‌کند. آنها همانطور در دنيا همه هوش و حواس و هدفشان [وجه و رویکردشان] سر به زير به سوی متاع زمينی بود، در آخرت نيز به خاطر همين وجوه [اهداف و رویکردها] سرافکنده به سوی دوزخ خواهند رفت. نمل : ۹۱ إِنَّمَا أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ رَبَّ هَذِهِ الْبَلْدَةِ الَّذِي حَرَّمَهَا وَلَهُ كُلُّ شَيْءٍ وَأُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْمُسْلِمِينَ ـ [ای پيامبر بگو:] من فرمان يافته‌ام که منحصراً پروردگار اين شهر [=مکه] را، همان کسی که برای آن حريم امن قرار داده، ۱۰۳ و همه چيز منحصراً از آنِ اوست بندگی کنم و مأمورم که از تسليم شدگان [به او] باشم. __ ۱۰۳- مکه تنها نقطه‌ای از عربستان بود که به دليل حرمت کعبه، جنگيدن در آن حرام به شمار مي‌رفت و در سايه چنين پناهي، قبايل متخاصم مي‌توانستند در کمال امنيت در کنار يکديگر به داد و ستد بپردازند. چنين امنيتي، تجارت را رونق داده و موجب توسعه اقتصادی و راحت و رفاه ساکنان شهری شده بود که با وجود محروم بودن از کشاورزی و دامداری و صنعت، قطب اقتصادی شبه جزيره عربستان گشته و «رزق الهی» از هر سو به طرف آنان سرازير مي‌شد. اين همان دعای معمار اين خانه ابراهيم خليل(ع) بود که هنگام بنای کعبه، تأمين رزق مکه را مسئلت کرده بود [بقره ۱۲۶ (۲:۱۲۶) ]. پيام اين آيه، مضمون سوره قريش است که فرمود: برای ايجاد الفت و همبستگی ميان قريش، الفتی با وجود کوچ زمستانی و تابستاني، بايد پروردگار اين خانه را بپرستند [نه بُت‌های بي‌جان را] چرا که از گرسنگی طعام‌شان داده و از ترس ناامني، امنيت‌شان بخشيده است. نمل : ۹۲ وَأَنْ أَتْلُوَ الْقُرْآنَ فَمَنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ وَمَن ضَلَّ فَقُلْ إِنَّمَا أَنَا مِنَ الْمُنذِرِينَ و اينکه قرآن را [بر شما] تلاوت کنم، پس هرکس هدايت پذيرد، جز اين نيست که به سود خويش هدايت شده و هرکه گمراهی گزيند، بگو: من فقط از هشدار دهندگانم [=اجبار و اکراهی در دين نيست]. نمل : ۹۳ وَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ سَيُرِيكُمْ آيَاتِهِ فَتَعْرِفُونَهَا وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ و بگو: ستايش ويژه خداست، ۱۰۴ به زودی نشانه‌هايش را به شما مي‌نماياند. ۱۰۵ پس آنها را خواهيد شناخت، و پروردگارت از آنچه مي‌کنيد غافل نيست. __ ۱۰۴- دو بار ديگر در آيات ۱۵ و ۵۹ ستايش انحصاری خدا توصيه شده بود که تدبّر در تفاوت موارد آنها آموزنده است. ۱۰۵- مهمترين بخش تاريخی اين سوره درباره داوود و سليمان، و نقش بي‌نظير و سازنده‌ای که اين دو پيامبر به برکت «علم» در تاريخ بشر ايفا کردند، مي‌باشد. اينک در بخش انتهائی سوره [به خصوص آيات ۸۱ تا ۸۴]، به عنوان جمع‌بندی و نتيجه‌گيری نهائي، بار ديگر اهميت شناخت علمی به آيات الهی را مورد تأکيد قرار مي‌دهد. در اين سوره جمعاً ۱۰ بار [عدد تمام] واژة کليدی «علم» به کار رفته است.


پروفايل كاربر نمايش تمام ارسالهاي كاربر نمایش قدردانی ها

کاربرانی که در حال مشاهده انجمن هستند
Guest (4)

جهش به انجمن

شما مجاز به ارسال مطلب در این انجمن نمی باشید.
شما مجاز به ارسال پاسخ در این انجمن نمی باشید.
شما مجاز به حذف مطلب ارسالی خود در این انجمن نمی باشید.
شما مجاز به ویرایش مطلب ارسالی خود در این انجمن نمی باشید.
شما مجاز به ایجاد نظر سنجی در این انجمن نمی باشید.
شما مجاز به رای دادن در این انجمن نمی باشید.