پژوهشی در مراد و مصداق فضیلت بنی اسراییل بر عالمین


1- مفهوم فضیلت چیست؟ ایا برتری ذاتی است؟
2-منظور از عالمین چیست؟ ایا مردم عصر خودشان یا تا عصر خودشان یا همه اعصار؟
3-مصداق این فضیلت چه بوده است؟


رمز گشایی از سئوالات با نگاه دقیق تر به آیات و سیاق آنها

وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ يَا قَوْمِ اذْكُرُواْ نِعْمَةَ اللّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَعَلَ فِيكُمْ أَنبِيَاء وَجَعَلَكُم مُّلُوكًا وَآتَاكُم مَّا لَمْ يُؤْتِ أَحَدًا مِّن الْعَالَمِينَ {20} مائده
بیان موسی برای نکوهش قومش در عدم ورود به ارض مقدسه .طبق این ایه نعمتهایی که خدا به بنی اسراییل داده و در سوره بقره هم این را تکرار کرده عبارتند از ارسال انبیا در میان انان، ملوک و ازاد قراردادن انها و چیزهایی که خدا به سایرین نداده بود.
-مبنای فضیلت انها بر سایرین همین مورد یعنی چیزی که خدا به سایرین نداده، میباشد نه وجود انبیا و پادشاهانی ازخودشان چرا که اولا دیگر اقوام هم انها را داشته اند.ثانیا ایه بین انها تفکیک کرده است.
همانند ایه 16سوره جاثیه : وَلَقَدْ آتَيْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ وَرَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ وَآتَيْنَاهُم بَيِّنَاتٍ مِّنَ الْأَمْرِ

بعد از چه زمانی یا رویدادی خدا این تعبیر را برای انها بکار برده است؟
-این فضل قبل از این بیان موسی به انها داده شده بود بنابراین نمی تواند به دوران حضور انها در شام و فلسطین یا دوران پس از حضرت موسی و زمامداری باشکوه حضرت داود و سلیمان و ...مربوط باشد.
سوره دخان
فَأَسْرِ بِعِبَادِي لَيْلًا إِنَّكُم مُّتَّبَعُونَ {23}
[فرمود به موسی] بندگانم را شبانه ببر زيرا شما مورد تعقيب واقع خواهيد شد {23}
وَاتْرُكْ الْبَحْرَ رَهْوًا إِنَّهُمْ جُندٌ مُّغْرَقُونَ {24}
و دريا را از مسیر پستی که میان اب ایجاد شده،با اطمینان پشت‏سر بگذار كه آنان سپاهى غرق‏شدنى‏اند {24}
كَمْ تَرَكُوا مِن جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ {25}
[وه] چه باغها و چشمه‏سارانى [كه آنها بعد از خود] بر جاى نهادند {25}
وَزُرُوعٍ وَمَقَامٍ كَرِيمٍ {26}
و كشتزارها و جايگاه‏هاى نيكو {26}
وَنَعْمَةٍ كَانُوا فِيهَا فَاكِهِينَ {27}
و نعمتى كه از آن برخوردار بودند {27}
كَذَلِكَ وَأَوْرَثْنَاهَا قَوْمًا آخَرِينَ {28}
[آرى] اين چنين [بود] و آنها را به مردمى ديگر ميراث داديم {28}
فَمَا بَكَتْ عَلَيْهِمُ السَّمَاء وَالْأَرْضُ وَمَا كَانُوا مُنظَرِينَ {29}
و آسمان و زمين بر آنان زارى نكردند و مهلت نيافتند (که از عذاب ، خود را برهانند) {29}
وَلَقَدْ نَجَّيْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ مِنَ الْعَذَابِ الْمُهِينِ {30}
و به راستى فرزندان اسرائيل را از عذاب خفت‏آور رهانيديم {30}
مِن فِرْعَوْنَ إِنَّهُ كَانَ عَالِيًا مِّنَ الْمُسْرِفِينَ {31}
از [دست] فرعون كه متكبرى از افراطكاران بود {31}
وَلَقَدِ اخْتَرْنَاهُمْ عَلَى عِلْمٍ عَلَى الْعَالَمِينَ {32}
و قطعا آنان را دانسته برگزیده بر سایرین ترجيح داديم {32}
ترجیح بنی اسراییل بر دیگران پس از بارث بردن سرزمین پرنعمت مصر با خروج و غرق فرعونیان و نجات و آزادی انها از شر فرعونیان بیان شده است.

سوره اعراف
فَانتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَأَغْرَقْنَاهُمْ فِي الْيَمِّ بِأَنَّهُمْ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا وَكَانُواْ عَنْهَا غَافِلِينَ {136}
سرانجام از آنان انتقام گرفتيم و در دريا غرقشان ساختيم چرا كه آيات ما را تكذيب كردند و از آنها غافل بودند {136}
وَأَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِينَ كَانُواْ يُسْتَضْعَفُونَ مَشَارِقَ الأَرْضِ وَمَغَارِبَهَا الَّتِي بَارَكْنَا فِيهَا وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ الْحُسْنَى عَلَى بَنِي إِسْرَآئِيلَ بِمَا صَبَرُواْ وَدَمَّرْنَا مَا كَانَ يَصْنَعُ فِرْعَوْنُ وَقَوْمُهُ وَمَا كَانُواْ يَعْرِشُونَ {137}
و به آن گروهى كه پيوسته تضعيف مى‏شدند [بخشهاى] باختر و خاورى سرزمين [فلسطين] را كه در آن بركت قرار داده بوديم به ميراث عطا كرديم و به پاس آنكه صبر كردند وعده نيكوى پروردگارت به فرزندان اسرائيل تحقق يافت و آنچه را كه فرعون و قومش ساخته و افراشته بودند ويران كرديم {137}
وَجَاوَزْنَا بِبَنِي إِسْرَآئِيلَ الْبَحْرَ فَأَتَوْاْ عَلَى قَوْمٍ يَعْكُفُونَ عَلَى أَصْنَامٍ لَّهُمْ قَالُواْ يَا مُوسَى اجْعَل لَّنَا إِلَـهًا كَمَا لَهُمْ آلِهَةٌ قَالَ إِنَّكُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ {138}
و فرزندان اسرائيل را از دريا گذرانديم تا به قومى رسيدند كه بر [پرستش] بتهاى خويش همت مى‏گماشتند گفتند اى موسى همان گونه كه براى آنان خدايانى است براى ما [نيز] خدايى قرار ده گفت راستى شما نادانى مى‏كنيد {138}
قَالَ أَغَيْرَ اللّهِ أَبْغِيكُمْ إِلَـهًا وَهُوَ فَضَّلَكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ {140}
گفت آيا غير از خدا معبودى براى شما بجويم با اينكه او شما را بر جهانيان برترى داده است {140}
وَإِذْ أَنجَيْنَاكُم مِّنْ آلِ فِرْعَونَ يَسُومُونَكُمْ سُوَءَ الْعَذَابِ يُقَتِّلُونَ أَبْنَاءكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَاءكُمْ وَفِي ذَلِكُم بَلاء مِّن رَّبِّكُمْ عَظِيمٌ {141}
و [ياد كنید] هنگامى را كه شما را از فرعونيان نجات داديم كه شما را سخت ‏شكنجه مى‏كردند پسرانتان را مى‏كشتند و زنانتان را زنده باقى مى‏گذاشتند و در اين براى شما آزمايش بزرگى از جانب پروردگارتان بود {141}

طبق ایات این دو سوره فضل و رجحان بنی اسراییل پس از بارث بردن کل سرزمین بابرکت مصر که قبلا در ان تحت ستم و استضعاف بودند با خروج و غرق همه فرعونیان و محو دستگاه تبلیغی و فرهنگی و گفتمان استبدادی و نجات انها از ظلم و ستم و شکنجه فرعونیان بیان شده است.
که قبل از نزول تورات و شریعت موسی و قبل از نزول من و سلوی بوده که برخی از مفسران انها را مصداق فضیلت دانسته اند.

فعل اورثنا 6 بار در قران استفاده شده که 3 بار ان مربوط به ارث بردن سرزمین مصر و باغها و کشتزارها و چشمه ها و گنجهای ان است.

مرور بیشتری بر جزییات این امر که چگونه مصر خالی از فرعونیان شد و چه چیزهایی بارث رسید
سوره شعرا
(پس از ذکر ماجرای ایمان اوردن ساحران) وَأَوْحَيْنَا إِلَى مُوسَى أَنْ أَسْرِ بِعِبَادِي إِنَّكُم مُّتَّبَعُونَ {52}
و به موسى وحى كرديم كه بندگان مرا شبانه حركت ده زيرا شما مورد تعقيب قرار خواهيد گرفت {52}
فَأَرْسَلَ فِرْعَوْنُ فِي الْمَدَائِنِ حَاشِرِينَ {53}
پس فرعون ماموران جمع‏آورى [خود را] به شهرها فرستاد {53}
إِنَّ هَؤُلَاء لَشِرْذِمَةٌ قَلِيلُونَ {54}
[و گفت] اينها عده‏اى ناچيزند {54}
وَإِنَّهُمْ لَنَا لَغَائِظُونَ {55}
و راستى آنها ما را بر سر خشم آورده‏اند {55}
وَإِنَّا لَجَمِيعٌ حَاذِرُونَ {56}
و[لى] ما همگى به حال آماده‏باش درآمده‏ايم {56}
فَأَخْرَجْنَاهُم مِّن جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ {57}
سرانجام ما آنان (فرعونیان)را از باغستانها و چشمه‏سارها {57}
وَكُنُوزٍ وَمَقَامٍ كَرِيمٍ {58}
و گنجينه‏ها و جايگاه‏هاى پر ناز و نعمت بيرون كرديم {58}
كَذَلِكَ وَأَوْرَثْنَاهَا بَنِي إِسْرَائِيلَ {59}
[اراده ما] چنين بود و آن [نعمتها] را به فرزندان اسرائيل ميراث داديم {59}
فَأَتْبَعُوهُم مُّشْرِقِينَ {60}
پس هنگام برآمدن آفتاب آنها را تعقيب كردند {60}
فَلَمَّا تَرَاءى الْجَمْعَانِ قَالَ أَصْحَابُ مُوسَى إِنَّا لَمُدْرَكُونَ {61}
چون دو گروه همديگر را ديدند ياران موسى گفتند ما قطعا گرفتار خواهيم شد {61}
قَالَ كَلَّا إِنَّ مَعِيَ رَبِّي سَيَهْدِينِ {62}
گفت چنين نيست زيرا پروردگارم با من است و به زودى مرا راهنمايى خواهد كرد {62}
فَأَوْحَيْنَا إِلَى مُوسَى أَنِ اضْرِب بِّعَصَاكَ الْبَحْرَ فَانفَلَقَ فَكَانَ كُلُّ فِرْقٍ كَالطَّوْدِ الْعَظِيمِ {63}
پس به موسى وحى كرديم با عصاى خود بر اين دريا بزن تا از هم شكافت و هر پاره‏اى همچون كوهى سترگ بود {63}
وَأَزْلَفْنَا ثَمَّ الْآخَرِينَ {64}
و ديگران را بدانجا نزديك گردانيديم {64}
وَأَنجَيْنَا مُوسَى وَمَن مَّعَهُ أَجْمَعِينَ {65}
و موسى و همه كسانى را كه همراه او بودند نجات داديم {65}
ثُمَّ أَغْرَقْنَا الْآخَرِينَ {66}
آنگاه ديگران را غرق كرديم {66}

نکات دریافتی از این ایات:
-خروج فرعونیان به تدبیر خداوند از سرزمین شان و ترک باغها و گنجها و چشمه ها که در سوره دخان هم اشاره شده بود، پس از حرکت شبانه موسی و همراهانش و دستور فرعون برای بسیج نیرو و تعقیب انها بوده است.
- به ارث بردن این سرزمین با سرمایه هایش توسط بنی اسراییلی که در ان سرزمین تحقیر شدند و از ان فرار کردند، پس از خروج فرعونیان و قبل از بیان ماجرای غرق فرعونیان است و میتواند این نکته را طرح کند که این اموال و حکومت مصر به بنی اسراییل مستقر در مصر که همراه موسی نیامده اند، رسیده است. نجات از دست فرعونی که انها را به بندگی و اطاعت محض از خود واداشته بود . عبدت بنی اسراییل

حکومت بر سرزمینی که انها را میخواستند اخراج کنند و خدا وعده استخلاف داده بود.
سوره اسراء
قَالَ لَقَدْ عَلِمْتَ مَا أَنزَلَ هَـؤُلاء إِلاَّ رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ بَصَآئِرَ وَإِنِّي لَأَظُنُّكَ يَا فِرْعَونُ مَثْبُورًا {102}
گفت قطعا مى‏دانى كه اين [نشانه‏ها] را كه باعث بينشهاست جز پروردگار آسمانها و زمين نازل نكرده است و راستى اى فرعون تو را تباه شده مى‏پندارم {102}
فَأَرَادَ أَن يَسْتَفِزَّهُم مِّنَ الأَرْضِ فَأَغْرَقْنَاهُ وَمَن مَّعَهُ جَمِيعًا {103}
پس [فرعون] تصميم گرفت كه آنان را از سرزمين [مصر] بركند پس او و هر كه را با وى بود همه را غرق كرديم {103}
وَقُلْنَا مِن بَعْدِهِ لِبَنِي إِسْرَائِيلَ اسْكُنُواْ الأَرْضَ فَإِذَا جَاء وَعْدُ الآخِرَةِ جِئْنَا بِكُمْ لَفِيفًا {104}
و پس از او به فرزندان اسرائيل گفتيم در اين سرزمين ساكن شويد پس چون وعده آخرت فرا رسد شما را همه با هم محشور مى‏كنيم {104}
سوره اعراف
قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ اسْتَعِينُوا بِاللّهِ وَاصْبِرُواْ إِنَّ الأَرْضَ لِلّهِ يُورِثُهَا مَن يَشَاء مِنْ عِبَادِهِ وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ {128}
موسى به قوم خود گفت از خدا يارى جوييد و پايدارى ورزيد كه زمين (کلش و این سرزمین) از آن خداست آن را به هر كس از بندگانش كه بخواهد مى‏دهد و فرجام [نيك] براى پرهيزگاران است {128}
قَالُواْ أُوذِينَا مِن قَبْلِ أَن تَأْتِينَا وَمِن بَعْدِ مَا جِئْتَنَا قَالَ عَسَى رَبُّكُمْ أَن يُهْلِكَ عَدُوَّكُمْ وَيَسْتَخْلِفَكُمْ فِي الأَرْضِ فَيَنظُرَ كَيْفَ تَعْمَلُونَ {129}
[قوم موسى] گفتند پيش از آنكه تو نزد ما بيايى و [حتى] بعد از آنكه به سوى ما آمدى مورد آزار قرار گرفتيم گفت اميد است كه پروردگارتان دشمن شما را هلاك كند و شما را روى سرزمين جانشين [آنان] سازد آنگاه بنگرد تا چگونه عمل مى‏كنيد {129}

-این ایات هم به اراده فرعون برای اخراج بنی اسراییل از مصر (حکومت فرعون) و سکونت بنی اسراییل در همان سرزمین دارد.


لذا از مجموع ایات قران در این زمینه به نظر میرسد خروج کامل فرعونیان از مصر و غرق آنها
به ارث بردن بدون جنگ و دردسر تمام سرمایه ها و نعمات ان کشور
و آزادی ورهایی از ازار و شکنجه انها
و حاکمیت ملی بر سرزمینی که در ان به استضعاف کشیده شده بودند انهم سرزمینی که خدا انرا بخاطر نعمات و امکانات موجود ان انرا مبارک نامیده دلیل فضیلت بنی اسراییل باشد که ظاهرا تاکنون هم به قوم و ملت دیگری عطا نشده است.
آزادی از ظلم اربابان و شکنجه و ازار استبداد و حاکمیت بر سرنوشت و سرزمین خود نعمت بسیار بزرگی است که خداوند انرا بدون جنگ و قیام و تدبیری شگرف به بنی اسراییل عطا نمود.

الحمدلله رب العالمین
سیدکاظم فرهنگ
ارایه شده در عصرانه قرانی 22خرداد قران پویان

یکی دیگر از ایات مرتبط در این زمینه، ایه 20 سوره مائده است:

وَ إِذْ قٰالَ مُوسىٰ لِقَوْمِهِ يٰا قَوْمِ اُذْكُرُوا نِعْمَتَ اَللّٰهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَعَلَ فِيكُمْ أَنْبِيٰاءَ وَ جَعَلَكُمْ‌ مُلُوكاً وَ آتٰاكُمْ مٰا لَمْ يُؤْتِ أَحَداً مِنَ اَلْعٰالَمِينَ‌.

نظر مفسران مختلف در این ایه:
1- موسى نعمت‌هاى خداوند را براى بنى اسرائيل يادآورى مى‌كند، تا اين كار مقدّمه‌اى باشد براى فرمان جهادى كه به‌زودى به آنان خواهد داد و از ميان اين نعمت‌ها سه نعمت را برمى‌شمارد: اوّل، خدا در ميان آنان پيامبرانى قرار داد؛ دوم، از ميان آنان پادشاهانى پديد آورد؛ بدين معنا كه نعمت استقلال را به آنان داد تا خودشان بر خودشان حكومت كنند و [بديهى است كه] نعمتى بالاتر از آزادى نيست؛ سوم، خدا با آنها به گونه‌اى رفتار كرد كه با هيچ‌كس نكرد و آن اينكه دشمنان آنان را بدون جنگ و جهاد به هلاكت رسانيد و بدون زحمت كاشت و برداشت، منّ و سلوى برايشان فروفرستاد و نيز بدون اينكه آنها زمين را بكنند، آب گوارا از دل سنگ برايشان بيرون آورد و بدون آن‌كه زحمت بكشند و ساختمانى بسازند، ابر بالاى سرشان سايه افكند.

با بيان اين نعمت‌هاى سه‌گانه، تفسير آيۀ 47 از سورۀ بقره را نيز به‌دست مى‌آوريم: «يٰا بَنِي إِسْرٰائِيلَ اُذْكُرُوا نِعْمَتِيَ اَلَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَ أَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى اَلْعٰالَمِينَ‌»؛ بدين ترتيب كه برترى بنى اسرائيل بر اهل زمان خود، به‌سبب فرستادن پيامبران از ميان آنان، استقلال آنان، فروفرستادن منّ و سلوى بر ايشان و ديگر نعمت‌ها بوده است؛ به بيانى ديگر، برترى بنى اسرائيل به‌سبب اخلاق و داشتن صفات نيكو نبوده، بلكه به سبب رفتار نيكو با آنان بوده است.

تفسیر کاشف

2-جَعَلَكُمْ مُلُوكاً ظاهرا مراد از آن استقلال، آزادى و خود مختارى است كه شامل همه بود، يعنى شما در مصر زير دست فرعونيان بوديد و از آزادى بهره‌اى نداشتيد، آن خدا بود كه شما را از دريا گذرانيد و آزادى داد، همه مالك سرنوشت خود شديد. سوم وَ آتٰاكُمْ مٰا لَمْ يُؤْتِ أَحَداً مِنَ اَلْعٰالَمِينَ‌ مراد از آن به نظرم عصا، يد بيضاء، شكافتن دريا، بيرون آمدن آب از سنگ، نزول من و سلوى و غيره بود كه تا آن روز جز بنى اسرائيل در هيچ قومى ديده نشده بود.
تفسیر احسن الحدیث

3- ملوك به معناى پادشاهان نيست، زيرا پادشاهان بنى اسرائيل بسيار كم بوده‌اند مانند يوسف، داود، سليمان و اشعياء، و ديگر پادشاهانى رسالتى در اين ميان نمى‌بينم مگر طالوت كه طبق آيۀ (247:2) پادشاه و مبعوث ربانى بوده ولى رسول نبوده است، و خلاصه اينكه پادشاهان بنى اسرائيل بسيار انگشت شمارند، و اين چهار پيامبر هم در واقع نبوت را در دو بُعد شرعى و سياسى دارا بوده‌اند، بنابراين «ملوكاً» غير رسالتى - به معناى پادشاهان - در انحصار طالوت يا افرادى ديگر كه ما آنها را نمى‌شناسيم بوده است. و مى‌بينيم كه از پيامبران بنى اسرائيل كه بيش از صدهزار نفر بوده‌اند اينجا بعنوان " جَعَلَ فِيكُمْ أَنْبِيٰاءَ‌" يادشده و لكن " جَعَلَكُمْ مُلُوكاً " دربارۀ كل بنى اسرائيل تصريح دارد، بنابراين ملوكيت در اينجا به معناى نجات دادن خدا ايشان را از شر عبوديت فرعون است كه همواره نسبت به افكار، عقايد و اعمالشان مالك خود باشند نه مملوك فرعونيان. كمااينكه «و آتاكم» نيز اين ملوكيت جمعى را تأييد مى‌كند، زيرا اين رسالت اسرائيلى كل بنى اسرائيل را در بر داشته است.

اينجا " مٰا لَمْ يُؤْتِ أَحَداً مِنَ اَلْعٰالَمِينَ‌" به معناى كل جهانيان در مثلث زمانى نيست بلكه مقصود مكلفان پيش از بنى اسرائيل هستند كه از آغاز تا اين زمان هرگز شريعتى مانند تورات و اين‌همه پيامبر نيامده است كه هم حجت رسولى رسولان و هم حجت رسالتى تورات فراتر از كل حجت‌هاى گذشته بوده است، و خود «لم يات» ماضى براى اين اختصاص كافى است، افزون بر آياتى قرآنى.

تفسیر فرقان

4- قسم دوم از نعمت‌ها را جمله: " وَ جَعَلَكُمْ مُلُوكاً" بيان مى‌كند و مى‌فرمايد خداى عز و جل شما را استقلال داد و از ذلت رقيت و بردگى فراعنه و تحكم و زورگوئيهاى جباران نجات داد، چون كلمه "ملك" معنايى جز اين ندارد، كه انسان در كار خودش و اهلش و مالش استقلال داشته باشد، و بنى اسرائيل در سالهايى كه زير سايه موسى (ع) زندگى مى‌كردند بهترين سنت اجتماعى را داشتند و آن عبارت بود از سنت توحيد كه آنان را به اطاعت خدا و رسولش و به عدالت كامل در مجتمعشان مى‌خواند، بدون اينكه به احدى از امتهاى غير امت خود تجاوزى داشته باشند و يا فردى از افراد خودشان بر آنان سرورى و حكمرانى كند، و يا گرفتار اختلاف طبقاتى باشند، آن چنان كه امر مجتمعشان مختل گردد و هيچ كسى بر بالاى سر آنان نبود به جز موسى (على نبينا و آله و عليه السلام) كه خود يك پيامبر اولوا العزم بود نه پادشاهى چون ساير پادشاهان، و نه رئيس قبيله كه بر ملت و قبيله خود به غير حق سرورى مى‌كنند.
بعضى از مفسرين گفته‌اند: مراد از اينكه فرمود: (شما را ملوك قرار داد) همان صاحب حكومت و دولت شدن است، كه بوسيله طالوت و پس از وى داود و پس از آن جناب سليمان و ساير پادشاهان انجام شد، و بنا بر اين تفسير آيه شريفه حكايت از روزگارى دارد كه هنوز ملك و سلطنتى در بين بنى اسرائيل به وجود نيامده بود و موسى (ع) مى‌خواسته از پيش و به عنوان يك پيشگويى و اخبار از غيب به آنان وعده دهد كه روزگارى خواهد رسيد كه شما در آن روزگار صاحب تشكيلات حكومتى و پادشاهى در رأس آن تشكيلات خواهيد شد، چون در زمان خود موسى (ع) چنين وضعى نداشتند، و اصلا خانه و شهرى نداشتند، آواره بيابانها بودند ، و اين وجه عيبى ندارد، جز اينكه با جمله: " وَ جَعَلَكُمْ مُلُوكاً" نمى‌سازد، زيرا در اين صورت بايد مى‌فرمود: "و جعل منكم ملوكا" و از شما اشخاصى را پادشاه شما كرد هم چنان كه فرمود: " إِذْ جَعَلَ فِيكُمْ أَنْبِيٰاءَ " و در بين شما پيغمبرانى قرار داد.

" وَ آتٰاكُمْ مٰا لَمْ يُؤْتِ أَحَداً مِنَ اَلْعٰالَمِينَ " اين جمله بيانگر قسم سوم از سه قسم نعمت‌هايى است كه خداى تعالى بر بنى اسرائيل انعام فرمود و آن عبارت است از عنايات و الطاف الهيه‌اى كه همراه بود با معجزات بسيار روشن و ارزنده كه اگر بر گفته خود (كه اى موسى ما به تو ايمان آورديم) استقامت مى‌كردند و پيمان الهى را نمى‌شكستند، زندگيشان را تعديل مى‌كرد آياتى كه تا در مصر بودند و بعد از آنكه خدا از شر فرعون و قومش نجاتشان داد از هر طرف بر آنان احاطه داشت، آرى هيچ امتى از امم عالم كه قبل از تاريخ زندگى موسى زندگى كرده بودند مانند قوم موسى اين همه معجزات و برهانهاى ساطع و نعمت‌هاى بى‌كران نداشتند، اين تنها قوم موسى (ع) بود كه خداى تعالى چنين معجزاتى و چنان نعمت‌هايى به آنان ارزانى داشت.
بنا بر اين ديگر وجهى براى گفتار بعضى نمى‌ماند كه گفته‌اند: مراد از" عالمين" جمعيت‌هاى هم عصر بنى اسرائيل است ، براى اينكه آيه شريفه بطور مطلق داشتن چنان معجزات و چنان نعمت‌ها را از كل طوائف بشر نفى كرده، صريحا مى‌فرمايد هيچ جمعيتى آن معجزات و نعمتهايى كه خدا به بنى اسرائيل داده بود نداشتند، و همين طور هم هست.

تفسیر المیزان

جاثیه:16
وَلَقَدْ آتَيْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ وَرَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى الْعَالَـمِينَ
ما [پيش از شما] به بني‌اسرائيل [=دودمان يعقوب] کتاب و حکم و نبوّت عطا كرديم و از پاکيزه‌ها [=نعمت‌هاي دلپسند] روزي‌شان داديم و بر جهانيان [=معاصرين] برتري‌شان بخشيديم.

______

- اين فضيلت را، که ناشي از توجه ويژه خداوند به آن قوم، به عنوان اولين اُمت داراي شريعت و کتاب بود، در سورة بقره آيات 47 (2:47) و 122 (2:122) ، جاثيه 16 (45:16) و دخان 32 (44:32) مي‌يابيد. به نظر نمي‌رسد در گذشته، هيچ قومي واجد شرايط ويژه‌اي كه بر بني‌اسرائيل [نسل يعقوب از 12 فرزند او] گذشته، بوده باشد. قرن‌ها زجر و شكنجة فرعونيان و آوارگي‌هاي بعدي و حملات مكرّر همسايه‌ها و مصيبت‌هاي مختلف، زمينه‌ساز ظهور و بروز پيامبران بزرگي در ميان اين قوم شده است كه به رغم شرك و كفر و نفاق و عهد شكني اكثر بني‌اسرائيل با خدا و خلق او، در كورة فتنه و ابتلاء آبديده شده‌اند. فضيلت مورد نظر قرآن همين عنايت خدا در ارسال مربيّان و انزال كتابهاي آسماني بوده است، هرچند يهوديان، تسلطشان بر منابع قدرت و ثروت و اطلاعات در دنياي امروز را، با وجود اقليّت محض بودن، رمز برتري خود مي‌دانند و مي‌پندارند با تكيه بر قدرت‌هاي روزگار در آواره ساختن مردم فلسطين و تعرّض به كشورهاي اسلامي، براي هميشه در امنيّت و آسايش خواهند بود، اما تاريخ آن قوم به كرّات خلاف اين را ثابت كرده و بايد بدانند جز با تمكين از حق دوامي نخواهند داشت.

تفسیر بازرگان

بدیهای یهودیان باعث شده که خدا بسیاری از گوشتها و غذاهای لذیذ را بر آنان حرام کند پس آنان امت برگزیده خدا نیستند
و معنای (فضلناهم علی العالمین؛ برجهانیان برتریشان دادیم) این است که آنان تنها گروهی هستند که دو دوره فرعونی بسیار سخت و دوره فراوانی نعمت بدون رنج را تجربه کردند.

تفسير سوره انعام- استاد احمد عابديني

آیه 140: واقعاً بنی¬اسرائیل بر جهانیان برتری داشتند؟ البته که نه! زیرا از لحاظ اجتماعی، تازه از بردگی خلاص شده بودند. از لحاظ مالی، هیچ چیز نداشتند و حتی زمینی نداشتند که در آن خانه¬ای بنا کنند و مزرعه¬ای احداث کنند. قوم آواره بی-هویت فراریی بودند که سطح فکرشان هم آن بود که ای پیغمبر خدا برای ما بت بیاور.
پس برتری آنها در چه بود؟ واقعاً برتری آنها در خودشان نبود. بلکه مربوط به حضرت موسی(ع) و تعالیمی که بعداً از او خواهند یافت بود.

تفسیر سوره اعراف اقای گنجه ای